MART-NİSAN 2018 / DİĞER

Tarım ve enerji ortaklığı: Hibrit Kooperatifçilik


Dr. M. Erhan EKMEN    

25.04.2018 

Tarım ve enerji ortaklığı: Hibrit Kooperatifçilik
Bu sayıda sizlere ülkemiz için yeni bir model olan “Hibrit Kooperatifçilik” konusunda bir hikaye aktaracağız. Brezilya’daki bu kooperatif hikayesi ile tarım ve enerjinin birlikte yürütüldüğü kooperatif yapısı sayesinde kamu dahil bütün paydaşların nasıl kârlı çıkabileceklerini göreceğiz. Tarım konusunda dünyada bir dev olan Brezilya’nın bu gücünün ardında kooperatiflerin büyük bir payı bulunuyor. Brezilya’da kooperatifler artık sektör bazlı olmaktan çıkıp sektörler arası bir oluşuma doğru gidiyor. Bu tip yaklaşımlarla özellikle kırsal alanda aile refahının yükseltilmesi amaçlanıyor.

Özellikle çevre kirliliğine karşı gelişmiş ülkelerde yenilebilir enerji kullanımına geçiş yapılırken en önemli aracın enerji kooperatifleri olduğunu gözlemliyoruz. Örneğin ABD’de 900 kırsal elektrik kooperatifi, elektrik dağıtım hatlarının yarısına sahip ve 37 milyon insana hizmet sunuyor. Bangladeş’te kırsal elektrik kooperatifleri 28 milyon kişiye hizmet veriyor. Danimarka’da 150 binden fazla aile rüzgar kooperatifi ortağı ve elektrik üretiminin yüzde 50’ye yakını enerji kooperatifi tarafından sağlanıyor. Almanya’da binden fazla enerji kooperatifi bulunuyor.

Ülkemizde ise kurulmuş enerji kooperatiflerinin özellikle tarım kooperatifleri ile iş birliği halinde olmaları ya da tarımsal amaçlı kooperatiflerin enerji üretimi ile de ilgili faaliyetlerde bulunmaları tarımda ihtiyaç duyulan enerjinin maliyetinin düşürülmesi açısından önemli. Bu kapsamda tarımsal amaçlı kooperatiflerin kendi elektrik ihtiyaçlarını yenilenebilir enerji kaynaklarından (güneş ve biyokütle) üretmek için gerekli olan tesis ve alet ekipman alımını teşvik etmek amacıyla düşük faizli yatırım ve işletme kredisi kullandırılması ile ilgili bir tebliğ bulunuyor. Orman kooperatiflerimizde ormancılık, tarım ve enerji üretimi ile ilgili faaliyetlerin birlikte yürütülmesine ilişkin hibrit kooperatifçilik yapıla  oluşturma çabaları ile ilgili arayışlar sürerken bu hikayenin bir fikir oluşturmak açısından oldukça güzel bir örnek olduğunu düşünüyorum.

KOOPERATİF KIRSALDAKİ AİLELERİN REFAHINI DA YÜKSELTİYOR

‘Et, kümes hayvanları, süt ve pizzanın birbirleriyle ne alakası olabilir?’ diye düşünebilirsiniz. Ancak bu ürünlerin üretimi ve satışı ile ilgili faaliyetler, Chapecó şehrinde hayatı sürdürülebilir kılıyor. Brezilya’nın en başarılı kooperatiflerinden biri olan Aurora Kooperatifi Merkez Birliği’nin(Coopercentral Aurora), 60 binden fazla çiftçi ortağı bulunuyor. Kooperatifin üretip sattığı 700'den fazla üründen oluşan yelpaze içinde süt ve pizza önemli ürünlerin başında yer alıyor.

Bunların yanı sıra, Aurora Kooperatifi Merkez Birliği’nin, yukarıda bahsedilenlerin tarımsal faaliyetlerinden daha önemli bir etkinliği daha var. O da kırsal bölgeye özellikle elektrik getirmesi ve konut, sağlık, teknik yardım gibi kırsal ailenin temel ihtiyaçlarını karşılaması. Bu ihtiyaçların giderilmesiyle ailelerin refahı da garanti edilebiliyor. Kooperatif üyelerinin çoğu küçük çiftçiler. Küçük ölçekli olmanın yarattığı ihtiyaçtan doğan bu durum, sekiz tarımsal kooperatifin bölgede üretim yapmak üzere 1969'da bir araya gelmesini sağlamış. Üretimin sanayileşmesine yol açan bu hareket, aslında başlamakta olan iş birliğinin işareti olmuş. Kooperatif ortaklığı şeklinde başlayan ortaklık şimdilerde 10 satış departmanına, dört hayvan yemi imalatı işletmesine ve üç tahıl depolama birimine ayrıca tavuk ve domuz yetiştirme faaliyetleri yapan muazzam bir işletmeye sahip olan büyük çaplı tarımsal endüstri tesisleri topluluğu haline gelmiş. 100 binden fazla müşterisi olan kooperatifin 31 distribütörü ve 15 bin işçisi bulunuyor.

Haber Görseli

KÜÇÜK ÇİFTÇİLERE YENİ TEKNOLOJİLERE ERİŞİM İMKANI DA SAĞLIYOR

Aurora Kooperatifi Merkez Birliği, aynı zamanda küçük çiftçilerin tarımsal araştırmalardaki ilerlemelere erişmesini sağlayan bir eğitimci görevi de görüyor. Örgütlenerek iş birliği yapmanın doğasına uygun olarak; Kooperatif tarafından verilen bu tip ekonomik koruma destekleri ile küçük çiftçilere yeni teknolojilere erişim ve politik alanda haklarını savunma imkanı sağlanıyor. Bu iş modeli sayesinde Aurora Kooperatifi Merkez Birliğine ortak çiftçiler, güncel teknoloji ve tarım tekniklerine ulaşabilmelerinin yanı sıra, sahip oldukları gelişmiş ekipman ve makinalarla enerji gibi tarım dışı çeşitli alt faaliyetleri ve bu alandaki üretimleri de yapabiliyor.