OCAK-ŞUBAT 2024 / BİTKİSEL ÜRETİM

“Şeker sektörünün üretim değeri 2 milyar doları aştı”


Müge ÇEVİK    

03.04.2024 


Şeker pancarı, ülkemizde ve dünyada tarıma dayalı sanayi sektörünün en stratejik ürünlerinden biri. Şeker pancarının ülkemizdeki durumu, ekonomiye katkısı, ithalat ve ihracatı gibi konulardaki sorularımıza yanıt almak üzere Güneydoğu Anadolu Hububat Bakliyat Yağlı Tohumlar ve Mamulleri İhracatçıları Birliği Başkanı Celal Kadoğlu ile bir araya geldik. Kadoğlu, sektörün üretim değerinin 2 milyar doları aştığını belirterek, firmaların üretim ölçeklerinin sağladığı maliyet yönetebilme gücünü iç piyasada da kullandığını ve vatandaşlara ithal muadillerine göre daha iyi fiyatlar vermeye çalıştıklarını vurguladı.

Türkiye’nin şeker pancarı üretim ve tüketim rakamları nelerdir? Yıllar itibarıyla üretimimiz artıyor mu azalıyor mu?
 
Ülkemizde 2022 yılında 19 milyon ton şeker pancarı üretilmiş, bu üretimin neredeyse üçte biri Konya'da yapılmıştı. TÜİK’in son verilerine göre geride bıraktığımız yılda şeker pancarı üretimi yüzde 20’den fazla artarak 23,5 milyon ton olarak gerçekleşti. Şeker pancarı üretiminde 2021 yılından bu yana bir artış olduğunu söyleyebiliriz. Bununla birlikte 2023 verilerine göre ülkemizde toplam şeker üretiminin 3 milyon ton, şeker tüketiminin ise 3,4 milyon ton seviyesinde olması öngörülmektedir. Burada yıllık yarım milyon tona yaklaşan bir fark var ve biz bu kısmı ithal ediyoruz. Her yıl üretimimiz belli bir oranda artsa dahi, tüketimimiz de aynı hızda artmaya devam ettiğinden şu an için farkı kapatamıyoruz.

Haber Görseli

Pancar şekeri ihracat ve ithalat rakamları hakkında da bilgi verir misiniz?
 
Pancar Şekeri Üreticileri Derneğinin TÜİK'ten derlediği verilere göre Türkiye 2022/2023 sezonunda 12 aylık dönemde kristal beyaz şeker olarak tanımlanan 170199 No.lu GTİP grubunda 392 milyon dolar karşılığında 535 bin ton ithalat gerçekleştirdi. İthalatımızda Brezilya, Hindistan ve Birleşik Arap Emirlikleri ilk sıralarda yer alırken onları Mısır ve Suudi Arabistan takip etti. 
 
İhracatta ise önemli bir husus var. Bu husus, gıda sanayicilerimizin yüksek fiyat ve arz eksikliği gibi nedenlerle şekere ulaşmakta güçlük çekmesini önlemek üzere ülkemizde şeker ihracatının hâlen ön izne tabi olması. Tarım ve Orman Bakanımız Sayın İbrahim Yumaklı gelecek dönemde ihracat yapılabilmesi için çalışmalar yapıldığını, konuyla ilgili şartların Ticaret Bakanlığımız tarafından duyurulacağını açıklamıştı. İmalatçı firmalar için tedarik sorunu oluşturmayacak şekilde önlemler alınacağına inanıyoruz ve şeker üretimimizin ihracat yapılabilir seviyelere taşınmasına öncülük eden Bakanlığımıza da bu konuda şükranlarımızı sunuyoruz. 
 
Şeker pancarının Türkiye ekonomisi için öneminden bahseder misiniz?
 
Şeker, ekonomide sosyal etkileri olan çok temel bir unsurdur. Özellikle pandemiden sonra, gıdanın her alanında olduğu gibi şekerin de öneminin arttığını, şeker fiyatlarında önemli bir artış yaşandığını görüyoruz. 2019 yılı sonunda 350 dolar civarlarında gezinen Londra Borsası şeker fiyatları şu anda 2 katına çıkarak 700 dolar seviyelerine yaklaşıyor. Bizim yılda yaklaşık 3 milyon ton şeker ürettiğimiz göz önüne alınırsa sektörün üretim değeri 2 milyar doları aşıyor. 
 
Bunun yanında Türkiye’nin 2023 yılında tatlı, bisküvi, gofret ve kakaosuz şeker mamulleri ihracatında kilogram başına birim fiyatları yüzde 14-15 seviyelerinde arttı.  Bu durumu etkileyen önemli etkenlerden biri de şeker fiyatlarındaki global yükseliştir.  Bu ürün gruplarında faaliyet gösteren ve uluslararası çapta bilinen markalarımızın rekabet güçlerini koruyabilmesi, şekere erişim konusundaki avantajlarına bağlı. Firmalarımız, üretim ölçeklerinin sağladığı maliyet yönetebilme gücünü iç piyasada da kullanıyor, yurt içindeki vatandaşlarımıza ithal muadillerine göre daha iyi fiyatlar vermeye çalışıyorlar. 

Haber Görseli

ŞEKERİN GIDA GÜVENLİĞİNDE ÖNEMİ BÜYÜK
Türkiye’nin dünya şeker pancarı üretimindeki yeri nedir?
 
Bu konuda en güvenilir kaynak olarak Tarım ve Orman Bakanlığımızın, Tarımsal Ekonomik ve Politika Geliştirme Enstitüsü ile birlikte yayımladığı raporları baz alıyoruz. 2023 sezonunu ele alan son ürün raporunda, dünyada şeker üretiminin 177,2 milyon tona, tüketiminin ise 176 milyon ton seviyesine ulaştığı tahmin ediliyor. Aynı verilere göre dünyada şeker pancarı üreticisi 52 ülke arasında Türkiye, 2023 yılında yüzde 6,6’lık pay ile Rusya, ABD, Fransa ve Almanya'nın ardından beşinci sırada yer alıyor. Tabii burada önemli bir nokta, bizim şekeri kamıştan değil sadece pancardan üretebiliyor olmamız. Çünkü şeker kamışı sadece tropik ve alt tropik bölgelerde yetiştirilebiliyor ve maliyeti şeker pancarına kıyasla daha düşük seviyelerde seyrediyor. Bu sebeple, verilere toplam şeker üretimi açısından baktığımızda Türkiye dünya genelinde 11. sırada yer alıyor. Kamışın pancar karşısındaki verimlilik avantajını en iyi değerlendiren ülkelerin başında ise bizim de şeker ithalatımızda ilk sırada yer alan Brezilya geliyor.

Haber Görseli

Öte yandan, dünyada en fazla şeker ihracatı yapan ülkeler bu yıl şeker üretimlerinde iklime bağlı sorunlar yaşıyor.  En büyük şeker üreticisi Hindistan yazı kuraklık sorunuyla geçirdiği için bu bölgedeki ürünlerin yeterince gelişmediğini duyuyoruz. Tayland’da da El Nino’ya bağlı sorunlar devam ediyor. Bir diğer şeker devi Brezilya’da artan üretime bağlı olarak şeker fiyatları bir süredir duruldu fakat gelecek yıl petrol fiyatları yeniden yükselişe geçerse bu durumun etanol imalatı için şeker talebini artıracağını tahmin ediyoruz. Şeker, 2024’te de gıda güvenliğinde önemli yerini koruyacaktır.
 
Şeker pancarı yan ürünleri dolayısıyla da önemli bir ürün, bu kapsamda şeker pancarı üretiminin tarımsal olarak faydaları nelerdir?
 
Şeker pancarının “ön bitki etkisi” vardır. Bu sayede toprak verimliliğinin ve diğer kültür bitkilerinin veriminin artmasını sağlar. Tarımsal faydalarının yanında bence en dikkatli şekilde bakılması gereken alan, şekerin tarıma dayalı sanayi bakımından önemidir. Çünkü şeker, gıda imalat sektörümüz açısından çok önemli bir girdi ve bu sayede tarımda olduğu kadar, sanayide de önemli istihdam kaynağı olan bir ürün. Tarım iş kolu açısından bakıldığında şeker pancarının elbette önemli üretim zorlukları var ancak burada üreticimizin özverisi ve devletimizin sağladığı desteklere minnettarız. 
 
Şeker pancarı üreticilerine yönelik destekler nelerdir?
 
Şeker pancarı üretim maliyetlerinde elektrik, gübre ve toprak geliştiricileri, mazot, tarımsal ilaç ile tohum ve dikim materyali gibi pek çok etken var. Bakanlığımız tüm bu alanlarda, üreticimizi koruyacak önlemler geliştirmeye çalışıyor. Verilen destek ve teşviklerin etkisiyle üreticimizi dünyadaki ekonomik zorluklara karşı korumaya çalışıyor. Çiftçimiz için önemli bir gelir kaynağı olan bu ürünün sürdürülebilirliğinde Bakanlığımızın rolü ve payı büyük.

şeker şeker pancarı Celal Kadoğlu