MART-NİSAN 2024 / COĞRAFİ İŞARETLERDEN HABER VAR
Baharın müjdecisi coğrafi işaretli meyvelerimiz
Kış meyvelerinin tükenmeye başladığı, yaz meyvelerinin ise henüz olgunlaşıp piyasaya sürülmediği, başka bir deyişle meyve çeşitliliği ve miktarının az olduğu ilkbahar döneminde erkenci özelliğe sahip bazı meyveler, baharın ve yaz aylarının müjdecisi olarak pazara arz edilmekte ve sofralarımızı şenlendirmektedir. Bu sayımızda coğrafi işaret tescili bulunan üç meyvemizi tanıtmak istedik.
COĞRAFİ İŞARETLİ İLK YENİDÜNYA: ALANYA YENİDÜNYASI
Alanya Ticaret ve Sanayi Odasının müracaatı üzerine Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından 7 Ağustos 2018 tarihinde menşe adı olarak tescil edilen Alanya Yenidünyası, Antalya’nın mikro klima özelliklerine sahip Alanya ilçesinde yetiştirilmektedir. “Ayva göbek” diğer adı “Hafif çukur göbek” çeşidi olan Alanya yenidünyası, erkencilik ve yüksek verim göstermesiyle Hatay ile Antalya’nın diğer yörelerinde yetiştirilen yenidünya meyvelerinden farklılık göstermektedir. İnce kabuklu olması ve kabuk renginin sarı-turuncu, meyve et renginin ise sarı-krem olmasıyla Türkiye’de yetiştirilen diğer yenidünyalardan ayrılır. Alanya yenidünyasının bir diğer ayırt edici özelliği ise meyvesinin 43,26 g ortalama değeri ile diğer yenidünyalardan daha ağır ve iri olmasıdır. Alanya yenidünyasının meyve kabuk ve et rengi bakımından sarı-turuncu renkli meyveler grubunda yer alması tüketicinin bu ürünü tercih etmesinde önemli rol oynar. Yenidünya meyvesinde meyve kabuğunun çok kalın veya ince olması istenmez. Kalın kabuklu meyveler tüketici tarafından, ince kabuklu meyveler ise taşımacılığa dayanımının düşük ve muhafazasının zor olması nedeniyle üreticiler tarafından tercih edilmez. Alanya yenidünyasının kabuğunun kolay soyulması ve kabuk kalınlığının orta seviyede olması bu ürünün hem üretici hem de tüketici tarafından tercih edilmesini sağlamıştır. Bu meyvenin üretimi, açık bahçe yetiştiriciliği ve örtü altı yetiştiriciliği olmak üzere iki şekilde yapılabilir. Alanya yenidünyasında ağaç üzerindeki meyveler kademeli olarak farklı zamanlarda olgunlaşmakta ve farklı dönemlerde hasat edilmektedir. Meyveler taşınırken soğuk zincir korunmalıdır. 5˚C’de 2 ay kadar kalitesini kaybetmeden muhafaza edilebilir.
BAHARIN YEŞİLİ GEZENDE ERİĞİ
Gezende eriği; Gezende Köyü Bardat Yaylası ve Bardat Pazarını Kalkındırma, Güzelleştirme, Yardımlaşma ve Kültür Derneği tarafından yapılan başvurusuyla Türk Patent tarafından 20 Aralık 2021 tarihinde menşe adı olarak tescil edilmiştir.
Doğuda Manavgat Dağı ve Gezende Barajı, batıda Gezende Mahallesi ve Toros Dağları, kuzeyde Ilısu Mahallesi ve Toros Dağları, güneyde Akseki Mahallesi ve Toros Dağları arasında kuzey ile güney arasındaki 25 km’lik ve doğu ile batı arasındaki 10 km’lik coğrafi sınırda yetiştirilir. Yetiştiriciliğinde anaç olarak genellikle “Myrobolan 29C” anacı kullanılır. Gezende eriğinin yetiştirildiği coğrafi sınır etrafı dağlarla çevrili olduğundan ve çukurda yer aldığından mikroklimal iklime sahiptir. Soğuklama ihtiyacını erken zamanda tamamlayan erik ağaçları erken ilkbaharda havaların ısınmasıyla uyanır ve daha erken bir dönemde hasat edilir. Yetiştirildiği alanda sert rüzgâra ve don tehlikesine maruz kalmayan Gezende eriği parlak yeşil renkte ve canlı görünümde erkenci bir eriktir. Hasat dönemi nisan ayının ikinci haftası başlar ve haziran ayının başına kadar devam eder. Gezende eriğinin erkenci erik olması sebebiyle hasat sonrası depolamaya gereksinim duyulmaz. Ürünün 2-4 haftalık raf ömrü bulunur.
KUZEY YARIM KÜRENİN ERKENCİSİ KEMALPAŞA KİRAZI
Kemalpaşa Tarımı Destekleme ve Geliştirme Derneğinin başvurusu üzerine Türk Patent tarafından 24 Mart 2021 tarihinde menşe adı olarak tescil edilen Kemalpaşa kirazı İzmir’in Kemalpaşa ilçesinde Prunus mahaleb L. anaçları üzerine aşılı Prunus avium L. 0900 Ziraat, Regina, Napolyon, Early Lory ve Early Burlat çeşidi kiraz ağaçlarının meyvesidir.
Kemalpaşa ilçesi, Manisa Spil Dağı ve Nif Dağı arasındaki verimli havzada bulunmakta olup bölge toprakları organik madde açısından zengindir. Coğrafi sınır içerisinde, İzmir Körfezi’nden başlayarak Nif ve Spil Dağları arasındaki boğazdan gelen sürekli bir esinti hâkimdir. Bu esinti, kirazların gerek duyduğu soğuklamayı sağlar ve olgunlaşma döneminde aşırı ısınmadan korur. Coğrafi sınırdaki iklim koşulları sayesinde Kemalpaşa ilçesinde hasat edilen kirazlar, kuzey yarım kürede ilk hasat edilen kirazlardandır. Nisan ayında ovada başlayan kiraz hasadı, devam eden aylarda Nif Dağı eteklerinde yer alan yayla kirazlarının toplanması ile temmuz ayına kadar devam eder. Evliya Çelebi Seyahatname adlı eserinde Kemalpaşa ilçesinde yetişen kirazlardan bahsetmektedir. Hasat zamanı elle toplanan kirazlar koruyucu nitelikteki kasa veya kovalar içerisinde muhafaza edilerek vakit geçirilmeksizin paketlenmek üzere ilgili tesislere sevk edilir. İlçede her yıl Kiraz Festivali düzenlenmektedir.