TEMMUZ-AĞUSTOS 2024 / KAPAK KONUSU
İHA teknolojisini orman yangınlarında kullanan iki ülkeden biri Türkiye
Hülya OMRAK
İbrahim BAĞCI
Türkiye orman yangınlarıyla sıkça karşılaşan ve dünyada yangına en hızlı ve en etkili müdahale eden ülkeler arasında. Türkiye kullandığı ileri teknolojiler ve eğitimli binlerce personelle orman yangınlarıyla mücadele konusunda diğer pek çok ülkeye de örnek oluyor. Son 22 yılda 7 milyardan fazla ağaç ülke topraklarıyla buluşturuldu, orman varlığımız yıllar geçtikçe artırıldı. Türkiye’nin orman varlığındaki artışı ve orman yangınlarıyla yapılan etkili mücadelenin detaylarını Tarım ve Orman Bakan Yardımcısı Abdulkadir Polat ile konuştuk.
Ülkemiz yaz aylarında ne yazık ki orman yangınlarıyla sık sık karşılaşıyor. Tarım ve Orman Bakanlığı olarak orman yangınlarını önlemek konusunda atılan adımlar neler?
Tarım ve Orman Bakanlığı olarak orman yangınlarının önlenmesine yönelik yürüttüğümüz çalışmaları iki ana başlık altında toplayabiliriz. Birincisi eğitim ve bilinçlendirme faaliyetleri.
Yangınları önleme faaliyetleri kapsamında, toplumun bütün katmanlarına yönelik eğitim ve bilinçlendirme faaliyetleri yürütüyoruz. Orman sevgisini arttırmaya yönelik Geleceğe Nefes, Millî Ağaçlandırma Günü ve Orman Benim gibi kampanyalar ve organizasyonlar yapıyoruz.
Hedef kitleye yönelik eğitim çalışmalarımızı yürütüyor, çiftçi, avcı, arıcı, çoban gibi direkt ormanla iç içe yaşayan, orman içerisinde veya yakınında tarımsal ve hayvansal faaliyet gösteren vatandaşlarımıza eğitimler veriyoruz.
Yangın risklerinin yüksek olduğu bölgelere belirli dönemler için Valiliklerce alınan kararlar ile ormana girişleri yasaklıyoruz.
Çağın vazgeçilmezi sosyal medya ve TV kanalları ile basını etkin şekilde kullanıyor, yangın sayılarının azaltılmasına yönelik çalışmalar yürütüyoruz. 112 Acil Çağrı Merkezi tanıtımları ile yangınların erken haber alınması ve bilincin artırılması ile ilgili kamu spotlarını ulusal medyada yayınlatıyoruz.
Yangın riski yüksek günlerde araçlarımız ile devriyeler oluşturuyor, anonslarla halkımızı uyarıyoruz.
Bir diğer önemli ana başlık yapmış olduğumuz teknik çalışmalar. Ormanların yangınlara karşı direncini artırmak ve ormanlardaki yanıcı madde yükünün azaltılmasına yönelik teknik çalışmalar yürütüyoruz.
Bu kapsamda; yangına dirençli ormanların tesis edilmesi için yangın önleme tesisleri yapıyoruz. Orman yangınlarına hassas bölgelerdeki yerleşim yerleri ve ziraat arazileri ile ormanların arasında yanmaya dayanıklı türlerden oluşan şeritler oluşturarak yerleşim yeri veya ziraat arazilerinden kaynaklı yangınların ormanlara sıçramasına engel olmaya çalışıyoruz.
Ormanlarımızda gençlik, sıklık ve orman bakımları yaparak yanıcı madde yükünü azaltıyoruz.
Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü tarafından oluşturulan günlük Yangın Risk Haritasına göre orman yangını riski yüksek bölgelerde ilave tedbirler alıyoruz. Riskli bölgelere riski daha düşük bölgelerden geçici sürelerde araç ve personel görevlendirerek bu bölgelerdeki müdahale kapasitemizi güçlendiriyoruz.
YANGINLARIN ERKEN TESPİTİNDE SON SİSTEM TEKNOLOJİ KULLANILIYOR
Geçmişe kıyasla son dönemde atılan yenilikçi adımlar var. Bu yenilikçi yaklaşımları açar mısınız?
Türkiye’de ade olarak orman yangınlarında artış var ancak aldığı tedbirlerle, eğitimli personel sayısını artırarak Türkiye bununla etkili bir şekilde mücadele etmeyi başarıyor. Örneğin Antalya’da uluslararası eğitim merkezimiz var. Dünyanın 25 ülkesinin personeline yangınla mücadele eğitimi veriyoruz. Tecrübelerimizi aktarıyoruz, orada oluşturulan simülasyonlarla yangına neden olan unsurları makinelere öğreterek, ağaç türü, rüzgâr, nem, sıcaklık unsurlarını girerek yapay yangınlar çıkartıp personelin simülasyon üzerinden eğitimini sağlıyoruz. Başka ülkelerin yönetici veya personeli geldiğinde buradaki yapıya hayranlıklarını ifade ediyorlar. Mesela Fransızlar "biz kendimizi ileri gittik diye görüyorduk ama siz bizden öndesiniz" ifadelerini kullandılar.
Eğitimli insan sayımız 25 bine çıktı, bunların hepsi eğitim merkezlerindeki simülasyonlardan geçiyor. Bunun dışında 122 bin gönüllü var. Gönüllüler de eğitim alıyor. Bunların da büyük katkısı var. Tespit edilen yangına en kısa sürede müdahale edebilmek için ülke genelinde 7 gün 24 saat esasına göre bin 600 noktada eğitimli 25 bin personelimiz ve gönüllülerimiz görev yapıyor.
Orman yangınlarının önlenmesi faaliyetlerinin yanında, meydana gelen orman yangınının erken tespiti ile yangınlara erken ve etkili müdahale edilmesi, mevcut araç ve personel kapasitesinin en verimli şekilde kullanılabilmesi için teknolojinin her türlü imkânlarından faydalanıyoruz.
Yangınlara ilk müdahale süresi var. İlk ihbar geldikten sonra bu kayıt altına alınıyor. İlk varan araç da geldiğini bildiriyor merkeze, o da kayıt altına alınıyor. Böylece 2023 yılında, ilk müdahale süremiz ortalama 11 dakika. Bu noktaya 40-45 dakikalardan geldik.
Erken uyarı, hızlı ve etkin müdahale edilmesi için yangın gözetleme kulelerindeki personelimiz ile yangın sezonu boyunca ormanlarımızı gözetliyoruz. Bu kulelerin birçoğunda kameralar ile ormanları izliyoruz. İnsansız yangın gözetleme kulelerinde yazılımların yardımı ile yangınların erken tespitinde teknolojinin imkânlarını kullanıyoruz.
Hava unsurlarımızda önceki yıllarla kıyaslanamayacak kadar atağa geçmiş durumdayız. Şu anda helikopter sayımız rezerv güçlerle birlikte 105, uçak sayımız 27 ve 2020 yılında 1 olan İHA sayımız ise şu anda 14’e ulaştı. İHA teknolojisini orman yangınlarında kullanan iki ülkeden biriyiz. Biri Amerika, biri Türkiye.
İHA’larda kullanılan termal kameralar ve yazılım ile entegre edilen araç takip sistemi sayesinde yangın yöneticilerinin yangının seyrini takip etmesini sağlıyoruz. Yangın karar destek sistemi ve yapay zekâ uygulamaları ile yangın simülasyonu yaparak yangın yöneticilerine teknolojik destek sağlıyoruz. Geliştirilen yazılımlar ile yangın söndürmede kullanılan hava ve kara araçlarını daha verimli şekilde kullanıyoruz.
Akdeniz kuşağında en az yangın çıkan, çıkan yangınlarda en az zarara uğrayan ülke Türkiye. Bu da yangınlara hızlı müdahalemizin sonucu. Yangına karşı kamuoyu hassasiyeti en yüksek olan ülke Türkiye. Biz bir ağaç bile yanmasın diye hiçbir maliyete bakmadan onu söndürmenin gayreti içine giriyoruz.
Orman yangınlarına daha etkili müdahale edilmesi için yangın söndürme helikopterleri ve uçakları ile havadan; arazöz, ilk müdahale araçları ve iş makinaları ile yerden ortalama 11 dakika gibi bir sürede orman yangınlarına müdahale ediyoruz.
BİRÇOK KURUM VE KURULUŞLA İŞ BİRLİĞİ HÂLİNDEYİZ
Tarım ve Orman Bakanlığı orman yangınlarıyla mücadele ederken hangi bakanlıklarla iş birliği hâlinde hareket ediyor?
Bakanlığımız orman yangınlarının önlenmesi ve meydana gelen orman yangınlarına müdahale çalışmalarında birçok kamu kurum ve kuruluşları ile özel teşebbüsler ve sivil toplum kuruluşlarıyla iş birliği hâlinde.
Eğitim ve bilinçlendirme çalışmaları konusunda, Millî Eğitim Bakanlığıyla; yangınların İHA’dan tespiti ve yangınlara havadan müdahale edilmesi konularında, Millî Savunma Bakanlığı ve İçişleri Bakanlığıyla (Jandarma Genel Komutanlığı ve Emniyet Genel Müdürlüğü); araç desteği konularında, Belediyeler, DSİ ve Karayolları Genel Müdürlüğü gibi yangın söndürme araçları ile iş makinelerine sahip kurumlarla; ayrıca diğer faaliyetlerle ilgili AFAD ve Kızılay gibi kurum ve derneklerle iş birliği yapıyoruz.
YANGINA MÜDAHALE EDEN HAVA VE KARA ARAÇ SAYISI ARTIRILDI
2021 yılında pek çok noktada yaşanan orman yangınlarıyla ülkemiz çok acı bir tecrübe yaşadı. Yaşanan bu acı tecrübelerden sonra alınan tedbirleri anlatır mısınız?
Küresel ısınmanın etkisiyle tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de orman yangınlarının sayılarında, şiddetlerinde büyük artışlar görülmekte. 2021 yılında ülkemizde aynı anda birçok yerde büyük orman yangını meydana gelmiş ve ülke olarak bu afetle mücadele edilmiştir. Bu afetten sonra orman yangınlarıyla mücadelede önleyici faaliyetlere daha fazla önem verilmiş, yangınların daha erken tespit edilmesi için İHA sayısı artırılmış, yangınlara havadan müdahalede kullanılan uçak ve helikopter sayısı artırılmıştır. Yangınla mücadelenin vazgeçilmezi ve en önemli unsuru olan kara ekipleri güçlendirilmiş, yeni arazöz ve iş makineleri alınmış, müdahale kapasitesi artırılmıştır.
Bu aylarda günlük 50 ila 60 arasında yangın çıkıyor, bunun ekrana yansıyanı 3 veya 4’tür. Bu demektir ki diğerleri henüz ekrana yansımadan başarılı bir şekilde söndürülmüş.
Yangın sonrası yanan alanlarla ilgili kamuoyunda bazı yanıltıcı iddialar dolaşıyor. Buraların otel yapıldığı ile ilgili. Anayasada hüküm var, yanan alanlara ağaçlandırma dışında hiçbir işlem yapılamayacağı konusunda. Burada başka bir işlem yapıldığında orman suçu işlenmiş olunur. Bunun hiçbir örneği Türkiye’de yok. Gösterilen yerler farklı bölgelerden çekilmiş otel resmi. Yanan alanlarda hiçbir şey yapmasanız bile yanan ağaçlar kendi tohumunu bırakarak orada filizlenmeyi sağlıyor bir yıl sonradan itibaren. Eğer toprak çok zarar görmüşse izleniyor, elle müdahale ile dikim veya ekim yapılıyor. Bunlar tabi 15-20 yıl sonra belli bir büyüklüğe erişebiliyor. Türkiye’de bu durumun hiç istisnası yok.
Türkiye’nin yıllık 500 milyon adet fidan kapasitesi var. Zaten Türkiye olarak biz bu konuda ödül aldık. Bu ödül Akdeniz Parlamenterler Birliği tarafından verildi. 11 Kasım 2019 yılında Geleceğe Nefes Kampanyasıyla bir günde 14 milyon adet fidanı eş zamanlı olarak 5 bin lokasyonda dikerek Türkiye, Guinness rekoru kırdı. Kampanya halkın katılımıyla gerçekleştirildi. 2002 yılından beri 7 milyar ağaç dikildi. Bu, 23,5 milyon hektara denk geliyor. Dünya ortalaması orman alanları bakımından yüzde 30, bizimki de yüzde 30. Türkiye’nin yüz ölçümünün yüzde 30’u ormanlarla kaplı. Adetsel olarak ve alan olarak ağaç varlığımız artırılmış durumda.