TEMMUZ-AĞUSTOS 2024 / TARIM TEKNOLOJİLERİ
Hangi işletmeye hangi balya makinesi
Balya makinelerinin tarihi, tarımın mekanizasyonu ve modernizasyonu ile paralel olarak ilerlemiştir.
19. yüzyılın ortalarında ortaya çıkan ilk balya makineleri elle çalışır ve basit mekanizmalara sahip cihazlardı. Motorun icadından sonra traktörlerin yaygınlaşmasıyla birlikte traktörle çekilebilen balya makineleri piyasaya sürüldü. Ardından elektronik kontrol sistemleri ve daha gelişmiş hidrolik sistemlerle donatılmış makineler üretildi. Ve 21’inci yüzyılda akıllı tarım teknolojileri balya makinelerine entegre edilmeye başlandı. Günümüzde bu makineler tarımda verimliliği ve etkinliği artıran vazgeçilmez araçlar hâline geldi.
Balya makineleri sıkıştırılan materyalin, hava koşullarına karşı daha dirençli olmasını ve besin değerini daha iyi korumasını sağlıyor. Hangi tip balya makinesinin kullanılacağı çiftliğin büyüklüğüne, üretilen bitkisel materyalin türüne ve kullanıcı ihtiyaçlarına bağlı olarak değişiklik gösteriyor. Ülkemizde de yaygın olarak kullanılan balya makineleri ile ilgili sorularımızı Fimaks Makine Yönetim Kurulu üyesi Güven Çetin cevapladı.
Balya makinesi nedir ve ne amaçla kullanılır?
Balya makinesi biçilmiş ot, sap, saman, yem bitkileri gibi ürünleri sıkıştırarak taşıma ve depolama kolaylığı sağlayan bir makinedir. Ülkemizde buğday, arpa ve yulaf sapı, yonca vb. yem bitkilerini paketlemekte kullanılıyor.
Hangi tip balya makineleri bulunmaktadır? Kare ve rulo şeklinde balya yapan makineleri görüyoruz. Bunların şekil dışında bir farkları var mı? Avantaj ve dezavantajları neler?
Genel anlamda günümüzde çekilir tip olarak tarlada kullanılan 3 çeşit balya makinesi bulunuyor. Bunlar küçük kare balya makineleri, büyük kare balya makineleri ve rulo balya makineleri.
Küçük kare balya makineleri 25-30 kg’lık küçük balya yaparlar. Bu makinenin avantajı balyaları çok ağır olmadığı için insan gücüyle taşınabilmesi ve hayvanlara verilebilmesi. Ayrıca düşük güç ihtiyacı nedeniyle ülkemizdeki parçalı ve küçük tarlalarda kullanımı daha kolay. Ancak yapılan balyalar büyük işletmeler için uygun değildir.
Büyük kare balya makinelerinin avantajı daha büyük hacimli ve 300-500 kg arası daha iyi sıkıştırılmış balyalar hazırlayarak özellikle müteahhitler için nakliye kolaylığı sağlaması. Orta ve büyük hayvancılık işletmeleri tarafından büyük kare balyaları tercih edilmekte. Dezavantajı ise yüksek güçlü traktör ihtiyacı ve küçük tarlalar için verimsiz olması diyebiliriz.
AVRUPA’DA EN ÇOK RULO BALYA MAKİNELERİ TERCİH EDİLİYOR
Rulo balya makineleri sabit odalı ve değişken odalı olarak ikiye ayrılıyor. Sabit odalı rulo balya makineleri her zaman aynı çapta balya üretir. Değişken odalı rulo balya makineleri ise modele göre değişmekle birlikte 90-180 cm arasında istenilen büyüklükte balya üretebilir. Ağırlık olarak da 100-1000 kg arası balya yapabilmektedir. Rulo balyaların paketlenmesi de mümkün. Bu nedenle bitki yeşilken balyalanan ürünler paketlenerek kışın kullanılabiliyor. Dezavantajı ise rulo balyanın nakliyesi kare balyalara göre şekli nedeniyle biraz daha zordur. Ancak Avrupa ülkelerinde en çok rulo balya makineleri tercih ediliyor.
Bir üretici balya makinesi alırken nelere dikkat etmelidir?
Üreticiler öncelikle ihtiyacına göre büyük, küçük ya da rulo balya makinelerinden hangisinin kendisi için avantajlı olacağına karar vermeli. Daha sonra ürünü toplarken küçültme yani doğrama ihtiyacı varsa haşbaylı ya da bıçaklı rulo balya makinelerini tercih etmeli. Malzemenin küçük parçalara bölünmesi, karma makinelerinde yem hazırlanırken parçalama süresini kısaltır ve yemin daha hızlı hazırlanmasını sağlar.
Küçük kare balya makineleri küçük işletmeler ve küçük müteahhitler için uygundur.
Büyük kare ve rulo balya makineleri de orta ve büyük işletmeler ve yine orta ve büyük müteahhitler için uygun olur. Balya yapabilmek için traktör dışında üreticilerin loder ve telehandler vb. yükleyicilere ihtiyacı olur.
Balya makineleri hangi koşullarda en verimli şekilde çalışır?
Kare balya makineleri bağlama grupları nedeniyle arızaya açık makinelerdir. Bu nedenle bağlama grubunun bakımı, makinenin uzun ömürlü ve verimli olması açısından oldukça önemli. Ayrıca makinenin güç ihtiyacına uygun bir traktör seçilmeli. Küçük traktör seçildiğinde yakıt tüketimi artar, büyük traktör seçildiğinde de makinenin arıza yapma ihtimali olur.
Balya makineleri ile ilgili en sık karşılaşılan sorunlar neler?
Kare balya makinelerinin senkronize çalışması önemlidir. Bu nedenle ayarlarının bilinen kişiler tarafından dikkatlice yapılması gerekir. Ayrıca bağlama ünitelerinin bakımı çok önemli. Bunların bakımı aksatılırsa ya da ayarları doğru yapılmazsa makine balya bağlamaz. Ciddi zaman kaybı ve yüksek maliyetlerle karşılaşılır.
Rulo balya makinelerinin de zincir vb. aktarma organları zamanında yağlanmalı ve düzenli bakımları yapılmalıdır. Bağlama ünitesi yerine file sarma bulunduğu için arıza ihtimali kare balyalara göre daha düşüktür.
Ülkemizde balya makinesi kullanımı hakkında ne söylersiniz?
Ülkemiz adetsel olarak balya makinesi kullanımında dünyada ciddi bir paya sahip. Bu nedenle oldukça fazla üretici ve birçok balya makinesi kullanıcısı bulunuyor. Ancak bu makinelerin önemli bir kısmı küçük kare balya makinelerinden oluşuyor. Dünyada olduğu gibi ülkemizde de traktör güçlerinin artması ve büyük işletme adetlerinin yükselmesiyle birlikte büyük kare ve rulo balya makinesi kullanımlarının artmaya başladığını söyleyebiliriz.
Ülkemizde kullanılan makineler teknoloji olarak biraz geriden gelmekle birlikte ISOBUS gibi teknolojilerle, makineler traktörle senkronize çalışmakta ve makinenin yüküne göre traktör gücünü ve hızını senkronize edebilmekte.