EYLÜL-EKİM 2024 / GÜNDEM
Marmara Kadın Kooperatifleri Birliği Başkanı: “Türkiye’nin en büyük kadın kooperatifi olmanın gururunu yaşıyoruz”
Üretimde söz sahibi olan kadınlar, çeşitli faaliyet alanlarında gösterdikleri girişimcilik ile de fark oluşturuyorlar. Türkiye’nin en büyük kadın kooperatifi olan Marmara Kadın Kooperatifleri Birliği de girişimci kadınlara pek çok konuda destek sağlıyor. Dünya Kadın Çiftçiler Günü dolayısıyla bir araya geldiğimiz Marmara Kadın Kooperatifleri Birliği Başkanı Nüket Özcan ile birlik çalışmaları ve üreten kadınlarla ilgili bir söyleşi gerçekleştirdik.
Türkiye’nin en büyük kadın kooperatif birliği olarak önemli bir misyonu üstlenmiş durumdasınız. Kaç kooperatif ve kaç kadın üye ile çalışmalarınızı yürütüyorsunuz?
Bir kadının ticaret hayatına başlaması için bir düş kurması gerekir. Çünkü bir kadın için iş demek düş demektir. Marmara Kadın Kooperatifleri Birliği düşleyen kadınların var olduğu; dinamik, dirençli bir güç birliğidir.
Marmara Kadın Kooperatifleri Birliği, Türkiye genelinde faaliyet gösteren, aynı zamanda da kuvvetli bir çalışma ağıyla birlikte kooperatifçiliğe farklı bir soluk getiren, çok kuvvetli, farklı, devlet kaynaklarıyla, sürdürülebilir ticaret yapmayı hedefleyen, mevcut kadın kooperatiflerinin ürettiği ürünleri piyasaya sürmeleri yönünde yardımcı olan, mentörlük yapan bir yapıdır.
Birliğimiz bünyesinde her ne kadar 10 kooperatif varmış gibi görünse de genel etkileşimi 2912 ortaktır. 10 kadın kooperatifi olma sebebi de 10 farklı NACE kodu, 10 farklı faaliyet alanında, merkezi sistemde çok fazla kooperatifleşmek yerine ortak sayısını artırıyoruz.
KADIN GİRİŞİMCİLERİ DEVLET İMKÂNLARIYLA BULUŞTURUYORUZ
Yola çıkarken Türkiye’nin en büyük kadın kooperatif birliği olmak gibi bir düşünceniz var mıydı? Yola çıkış sürecinizi anlatır mısınız?
Yola çıktığımızda cesaretin gerektirdiği noktada; girişimcilik ve müteşebbislik kelimelerinin içinin boşaltıldığı bir zamanda, kadın girişimciliğinin de içinin boşaltılmaması adına ilk olarak tanımını değiştirdik. Şahsım adına girişimcilik, değer yaratmaktır. Marmara Kadın Kooperatifleri Birliği, bu anlamda gerçek bir müteşebbis ve tam anlamıyla bir girişimcidir. Kooperatiflerimizin bünyesinde bulunan her paydaşımız; kendi başına değer yaratmış, güçlü kadınlardan oluşmaktadır.
Türkiye'nin en büyük kadın kooperatifleri birliği olmak için yapıyı bir matematik hesabıyla kurduk. 1970'lerde çıkmış Kooperatifler Kanunu’nun 2020'li yıllarda modifiye edilerek gelişen bir engel olarak değerlendirip, 1999’da Türkiye’de kurulmuş kadın kooperatiflerinin dağılma ve kapanma sebeplerini inceledik. Altı ay AR-GE, altı ay hazırlık çalışması gerçekleştirdikten sonra, 25 Eylül 2020’de birliğimizi kurduk.
Hedefimiz, farklı bir yapıda gerçek ve kurumsal bir kimlikle, Türkiye'nin dört bir yanında nitelikli ve sürdürülebilir ürünler hâline getirip, ev ekonomisinden ülke ekonomisine, buradan da uluslararası arenaya ürün ve hizmet pazarlayabilecek genç, girişimci, dinamik kadın profilleri ile tüccar kadınları kooperatifçilik ve devlet imkânlarıyla buluşturmaktı. Bu hedefle yola çıktık ve bu doğrultuda ilerlemeye devam ediyoruz.
İşler iyi gitmediğinde, tasfiyede, hukuki süreçlerde, sermaye taahhüdünde zorluk yaşadığında, kirasını ödeyemediğinde veya ticarette B planı gerektiğinde destek olmak üzere varız.
ÜRETİMDEN PAZARLAMAYA KADAR HER AŞAMADA KADINLARIN YANINDAYIZ
Hangi faaliyet alanlarında çalışmalarınız var, bu çalışmaları anlatır mısınız?
Marmara Kadın Kooperatifleri Birliği olarak, faaliyet alanlarımızda güçlü ve dinamik bir yapıya sahibiz. Kadınlarımızın kendi çabalarıyla güç kazandığı bir network ağına sahip olmamız, kooperatiflerimizde öne çıkan en önemli ve en değerli yönlerimizden biridir.
Gıda alanında, ev yemekleri, lokantacılık, pastacılık, çikolatacılık ve glutensiz gıda üretimi konularında eğitimlerini tamamlamış, AR-GE çalışmalarını bitirmiş ve endüstriyel mutfaklara ulaşmış bir kooperatifimiz bulunuyor. Ayrıca, tarımsal üretim ve yaş sebze-meyve alanında faaliyet gösteren kooperatiflerimiz mevcut. Bunun yanı sıra, lojistik hizmetler alanında faaliyet gösteren bir kooperatifimiz de var. Türkiye'de bir ilk olma özelliği taşıyan tıbbi aromatik bitkiler üzerine çalışan bir kooperatifimiz de bulunuyor.
Birliğimiz, markalaşma sürecinde yenilikçi yaklaşımlar sunuyor. Bu nedenle, Türkiye'de bir ilk olan etiket tasarımı, grafik, sosyal medya tasarımı, drone çekimi ve ajans hizmetleri veren kadın kooperatifimiz; markalaşma sürecinde QR kodları, üniversitelerden alınan analiz ve tetkik raporları, besin değerleri tabloları ile sürdürülebilir ticareti desteklemektedir. Örneğin, yıllardır 11 bin rakımda bal üreten Emine Hanım'ın ürünlerini kavanozlama aşamasına getirip ulusal ve uluslararası pazarlara açılabilecek donanıma sahip bir kooperatifimiz bulunmaktadır.
Yapımız içinde hiçbir şekilde dışarıdan hizmet almadan, tek bir sigortalı personel çalıştırmadan, her ortağımızın dayanışma kültürünü öncelikli olarak benimseyip kolektif bilinci geliştirerek faaliyet göstermekteyiz. Gençlerimizi rehabilite etmekten, kadınlarımızı günün sonunda mutlu etmeye kadar uzanan bir süreçle, enerjimizi birbirimizden alan bir yapıyı koruyoruz. Ayrıca, finansal kaynaklarımızı, kiralarımızı, sabit giderlerimizi ve vergilerimizi, hiçbir yerel yönetim, vakıf ya da benzeri kaynaklardan destek almadan, tamamen imece usulüyle karşılayarak ticaretimizi yürütüyoruz. Tüm bunlara ek olarak, kadınları baştan aşağı giydirebilecek giyim, takı, ayakkabı ve çanta üretimi gibi alanlarda hizmet veren bir kadın kooperatifimiz bulunuyor. Gelenek ile günümüzü harmanlayarak sandıklarımızdan çıkan nakışlarımızı, tekrar değerlendirmek hedefimiz. Yok olmaya yüz tutmuş kültür mirasımızı gündelik hayata taşıyan Hüsnü Nakış adı altında, ev tekstili, ev ve otel mefruşatı alanlarında kullanılabilir ürünler sunan bir kooperatifimiz de mevcut. Ayrıca, davet ve organizasyon hizmetleri sunan bir kooperatifimiz ile temizlik, hasta bakımı ve öz bakım alanlarında belediyelerle AR-GE çalışmaları yürüten bir başka kadın kooperatifimiz de bulunuyor.
Belli bir alanda üretim yapan kadın üreticiler, ürünlerinin ulaşılabilir olması için size nasıl üye olabilirler? İzlemeleri gereken süreci anlatır mısınız?
Belli bir alanda üretim yapan kadın üreticiler, bizlere ürünlerinin niteliğini, sürdürülebilirliğini ve geliştirmeye açık olduklarını belirten bir e-posta ve ürün görselleri ile başvurularını sağlarlar. Bize ulaşan başvurular, resmî birlik sekretaryamız tarafından incelendikten sonra e-posta yoluyla başvuru süreci başlatılır. Gelen ürünlerin niteliğine göre bu başvurular, her üç ayda bir yönetim kurulumuz tarafından değerlendirilir. Ortaklığa uygun görülen kişilere geri dönüş yapılır ve bu üreticiler, faaliyet alanlarına uygun kooperatiflere yerleştirilir.
Sonrasında, her bir paydaşımızın ürünlerini geliştirmelerine destek olmak amacıyla; sosyal medya hesaplarımızla ve kamuoyundaki hikâyelerimizle, sürekli dinamik tutulan televizyon programlarımızla desteğimizi sunar; gerek sermaye gerek eğitim, gerekse vizyon, talep yönetimi, satış ve pazarlama noktalarında tüm desteği sağlarız.
KURULDUĞUMUZ GÜNDEN BUGÜNE 1133 EĞİTİM SEMİNERİ GERÇEKLEŞTİRDİK
Kadın üreticilerin ürünlerinin pazarlanması noktasında daha da bilinçlenmeleri için yaptığınız eğitim çalışmaları var mı?
Yola çıktığımız günden beri kadın kooperatiflerine ve girişimci müteşebbis kadınlarımıza bazen ticaret odalarında, bazen saha çalışmalarında ve arazide olmak üzere 1133 eğitim verdik.
Sizinle dünya kadın çiftçiler günü dolayısıyla bir aradayız. Bu özel günle ilgili vermek istediğiniz mesajlar var mı?
Bu anlamlı günde, bu röportajı gerçekleştirme fırsatını bana sunduğunuz için öncelikle Tarım ve Orman Bakanlığına, değerli yapınıza ve editörlüğünüze bu buluşmayı sağlayacak dikkatinize içtenlikle teşekkür ederim. Güneşin altında kavrulan toprakta, gecenin sessizliğinde hasat eden, sabahın ilk ışıklarıyla emeğini toprağa işleyen tüm kadınlarımızın alın terine ve yüreklerinde taşıdıkları sonsuz azme derin bir saygı duyuyorum. Şartlarını iyileştirmek adına özveriyle çalışmaya devam edeceğimizin sözünü veriyor, bu misyonumuzu kutsal bir sorumluluk olarak taşıyoruz. Nice güzel başarıları hep birlikte paylaşma dileğiyle, tüm üretici kadınlarımızın Dünya Kadın Çiftçiler Günü'nü kutluyorum.