EYLÜL-EKİM 2024 / TARIM TEKNOLOJİLERİ
Silaj makinesi alırken neleri bilmeliyiz?
Kış aylarında hayvanların sulu yem ihtiyacını karşılayan silaj, yeşil yem bitkilerinin sıkıştırılarak havasız ortamda fermente edilmesiyle elde edilen ve silolama ile güneşte ot kurutma yöntemlerine göre çok daha besleyici olan bir yem. Ot depolama sorununu ve depo masraflarını da en aza indiren silajın ilk aşaması yem bitkilerinin biçilerek doğranması. Bu işlem ise silaj makineleriyle yapılıyor. Biz de bu makineleri alırken hangi kriterlere dikkat edilmeli, hangi bitki için hangi makine alınmalı, kaç farklı makine var gibi üreticilere rehber olacak soruları, Özbudak Makine ve Sanayi AŞ İhracat Birimi Sorumlusu Celil Özbudak’a yönelttik.
Silaj makineleri nasıl çalışır, kullanılacak traktör hangi özelliklere sahip olmalı?
Günümüzde birçok silaj makinesi olsa da basitçe bunları 2 çeşide ayırabiliriz; Traktör kuyruk milinden güç alan traktöre takmalı silaj makineleri ve kendinden motorlu silaj makineleri şeklinde. Ülkemizde en yaygın kullanımı olan silaj makineleri traktöre takmalı olduğu için bu tip hakkında konuşmak mantıklı olacak.
Traktöre takmalı silaj makineleri bağlama tarzları, çalışma sistemleri ve iş genişlikleri ile birçok çeşide ayrıldığı için neredeyse her traktöre uygun bir silaj makinesi mevcut diyebiliriz. Fakat tüm bu tiplerin çalışma mantığı benzer. Kuyruk milinden alınan güç ile ekipman mahsulü keser, çeker grup kesilen mahsulü kıyıcı aksama taşır, kullanıcının isteğine bağlı ayarlanan kıyıcı aksam mahsulü küçük parçalara ayırır ve tahliye borusu küçük parçalara ayrılan mahsulü istenilen yere (römork, tır vb.) tahliye eder. Genel olarak 55-300 beygir gücü aralığında traktörlere uygun silaj makineleri mevcut. Kendi mahsulünü silaja hazırlamak isteyen üreticiler traktörlerinin beygir gücüne göre silaj makinesi tercih edebilirler.
Silaj makinesi satın alacak bir üretici hangi kriterlere göre karar vermeli?
En önemli kriter üreticimizin elindeki traktörüne uygun bir makine seçimidir. Bu seçim makine üreticileri, tarla işleme müteahhitleri gibi alanında profesyonel kişilerle detaylıca görüşülerek yapılmalı. Bir başka önemli kriter ise satış sonrası destek olmalı diyebiliriz. Bunun sebebi ise silaj makinelerinin yapıları gereği ağır koşullarda çalışan ve çok teferruatlı makineler olması. Çalışma zaman aralıkları da hasat gereksinimlerinden dolayı çok sınırlı. Bu nedenle tercih edilecek makinenin traktörlerine uyumluluğu ve satış sonrası teknik desteği kuvvetli markalardan tercih edilmesi sezonun sorunsuz geçmesi açısından önemlidir.
SİLAJ MAKİNELERİ EVRİMLEŞİYOR
Bitki türüne göre silaj makinesi seçimi nasıl olmalı, mısır ve ot için olanlar arasındaki fark nedir?
Silaj makinelerinin son zamanlarda evrimleştiği en büyük nokta burası bizce. Geçmişten bu yana mısır silajı yapmak için ayrı, ot silajı yapmak için ayrı makineler tercih edilirdi. Çünkü kıyıcı sistemleri farklı olan bu makinelerden birisi ot biçmeye uygun değilken diğeri de mısır biçmeye uygun değildi. Fakat son zamanlarda popülerliği giderek artan “sıra bağımsız” olarak bilinen silaj makineleri tam da bu soruna çözüm sunuyor. Tek makine ile hem mısır hem uygun ot bitkilerini en verimli şekilde biçerek silaja hazırlayabilmek üreticilerimizin ayrı ayrı makineye sahip olma maliyetini ortadan kaldırmakta ve tarlada biçimle geçirdikleri süreyi de azaltmakta.
Arazi yapısı, işletme büyüklüğü silaj makinesi seçimini nasıl etkiler? Küçük ve büyük çiftlikler için farklı seçenekler var mı?
Silaj makinesi seçerken birçok etkeni değerlendirmek gerekir. Tek sıralı silaj makinesi olarak bilinen aynı anda sadece 1 sıra biçebilen makineler, günlük 10-15 dekara kadar silaj yapmayı hedefleyen küçük çiftlikler için kesin ve uygun maliyetli bir çözümdür. Orta büyüklükteki çiftlikler ise arazi ve biçecekleri mahsule göre yine tek sıralı mısır silaj makinesi veya hem ot biçmek hem de günlük 15-30 dekar arası tarla işlemek için 2 sıra bağımsız silaj makinesi modelini tercih edebilir. Daha büyük çiftlikler ve silaj makinesi ile müteahhitlik yapan işletmeler içinse traktöre takılır silaj makinelerinin büyük modelleri olan günlük 50 dekardan fazla tarla işlemeye olanak sağlayan 3 sıra, sıra bağımsız veya bir büyük modeli 4 sıra, sıra bağımsız modelleri uygun seçeneklerdir. Fakat daha önce de belirttiğimiz gibi sıra bağımsız tip makinelerin ot silajı yapabilme kabiliyetlerinden dolayı küçük çiftliklerin de sıra bağımsız modellerini tercih ettiğini sıkça gözlemliyoruz.
SIRA BAĞIMSIZ MAKİNELER NEDEN AVANTAJLI?
Temel olarak kaç çeşit silaj makinesi var, bu makinelerin üreticinin tercihini etkileyecek farkları nedir?
Traktöre takılır silaj makinelerini sabit, sıra bağımlı, sıra bağımsız ve çekilir tip olarak 4'e ayırabiliriz. Burada en çok tercih edilen tip sıra bağımsızdır çünkü diğer tiplere göre avantajları fazladır. Sıra bağımlı tipe göre çeşitli bitkileri biçebilmesi, bakım masrafının daha az olması, çekilir tipe kıyasla daha hafif ve kompakt olması, her arazi tipine göre büyüklü küçüklü modeller sunabilmesi sıra bağımsız tipini daha kullanışlı ve tercih edilebilir kılmaktadır. Sabit modeller ise sadece tarla zemininin traktörle işlemeye elverişli olmadığı, silaj makinesinin çalışamayacağı kadar eğimli arazi şartlarında kullanılan modellerdir; ülkemizde bu tipe pek rastlanılmamakta. Bunların dışında kendinden motorlu silaj makineleri de var. Ancak bu makinenin satın alma ve bakımının yüksek maliyetli olması gibi faktörler üreticilerimizin bu ekipmanlara ulaşımını oldukça sınırlıyor. Gelecekte üreticilerimize bu tip ekipmanlar için uygun maliyetli daha ulaşılabilir alternatif çözümler geliştirmeyi planlıyoruz.
Silaj makinelerinin fiyat aralığı nedir? İkinci el silaj makineleri güvenilir mi?
Bugünün koşulları ile en küçük modeller 110 bin TL'den başlıyor. En büyük modeller ise çeşitli opsiyonlar eklenirse 1 milyon TL'ye kadar ulaşıyor. Bu iki rakam arasında geniş bir fiyat aralığı bulunuyor.
Daha önce de belirttiğimiz gibi silaj makineleri ağır şartlarda kullanılan ve teferruatlı cihazlar olduğundan dolayı ikinci el piyasasında ekstra dikkatli olmakta her zaman fayda var. Eski gibi görünen makineler bakımları iyi yapıldığı koşulda yeni kullanıcısını memnun edebileceği gibi çok yeni gibi görünen ama bakımsız kalmış, içten hasarlı makineler biçim sezonunda alıcısını perişan edebilmekte. Bu sebeplerden dolayı ikinci el ekipman tercih ederken bu işlerin ehli kişilerle birlikte, mümkünse ekipmanı test ederek karar vermek doğru hareket olacaktır.