KASIM-ARALIK 2024 / TARIM TEKNOLOJİLERİ
Sera otomasyon sistemi bitkilerin ihtiyaçlarını otomatik yönetir
Teknolojik gelişmeler, iklim koşullarının belli bir oranda kontrol altında tutulması ile yıl boyunca üretim yapılmasına olanak sağlayan seraları, tarihsel süreç içinde her geçen gün daha verimli ve çevre dostu hâle getirmiştir. Günümüzde iklim değişikliği ve kentsel tarım uygulamaları da topraklı ve topraksız sera kullanımını teşvik ediyor. Tarımda sürdürülebilirlik, gıda güvenliği ve verimlilik ihtiyacı ise sera teknolojilerine olan ilgiyi artırıyor. Bu alandaki yenilikçi çözümler ve teknolojik gelişmelerle birlikte yatırımlar da artış gösteriyor. Biz de üreticiye rehber olmak amacıyla sera otomasyon sistemleri hakkındaki sorularımızı; Konyalılar Metal İnşaat Sera Teknolojileri Sanayi Ticaret Genel Müdürü, Makine Mühendisi Cihat Sacid Kılınç’a yönelttik.
Bir üreticinin özellikle de küçük üreticilerin sera kurulumundan önce hangi soruların cevabını vermiş olması gerekir? Yani yetiştirilecek bitki, iklim, arazi sera kurulumunu nasıl etkiler?
Buradaki ana unsur her zaman bitkidir. Neticede seralar bitkiden alınan verimi artırmak için kurulan yapılardır. Sera kurulacak yerde topraklı bir üretim yapılacaksa bölgenin hangi bitkileri yetiştirmeye uygun olduğuna dikkat edilmeli. Günümüzde her türlü iklim koşullarına cevap verebilecek sera imalatı yapılabilmektedir. Arazi yapısının da sera kurulumuna elverişli olması gerekir. Arazi zemini, üzerindeki yapıyı taşıyacak sıkılığa ve sertliğe sahip olmalıdır. Arazide yapılacak tesviye ve hafriyat işleri maliyet hesaplarında mutlaka göz önünde bulundurulmalıdır. Su kaynaklarının yeterliliği ve sulama sisteminin maliyeti önemlidir. Yerel bitki hastalıkları ve zararlıları hakkında bilgi edinmek ve yönetim stratejileri geliştirmek gerekir. Yetiştirilen ürünlerin talep durumu ve fiyatları değerlendirilmelidir. Kurulum ve işletme maliyetleri, beklenen getiri ve kârlılık analizi iyi yapılmalıdır. Bütçe oluştururken yatırım geri dönüş sürelerini özenle hesaplamak gerekir.
Seraların nerelerde kurulması ekonomik değildir? Teknolojik açıdan sağlıklı üretim için olmazsa olmazlar nelerdir?
Sera kurulumunun ekonomik olmadığı yerler; genellikle su kaynaklarının yetersiz olduğu, ulaşım ve altyapının zayıf olduğu bölgeler ile aşırı sıcak veya soğuk iklimlerdir, diyebiliriz. Bu alanlarda maliyetler, getiri potansiyelini aşabilir. Örneğin kışlık üretim yapılacaksa ısıtma için kullanılacak enerji kaynağı en büyük etkendir. Soğuk iklimlerde jeotermal enerjiden faydalanmak en düşük maliyetli ve en çevre dostu ısıtma yöntemlerinden biridir.
Sağlıklı üretim için seralarda topraklı üretim yapılacaksa iklim kontrol sistemleri, sulama otomasyonu, hava sirkülasyonu, nem ve sıcaklık sensörleri; topraksız üretim yapılacaksa ürün ve bitki besin analizleri ile hastalık kontrol sistemleri olmazsa olmaz diyebiliriz. Bu teknolojiler, verimliliği ve ürün kalitesini artırmada kritik rol oynar.
Sera otomasyon sistemlerinin teknolojik alt yapısı hakkında kısaca bilgi verir misiniz?
Sera otomasyon sistemleri genellikle sensörler, kontrol panelleri, yazılımlar ve sinyal kablolarından oluşur. Sensörlerin yaptığı ölçümler kaydedilir, kontrol panelleri bu verileri analiz eder ve ayarlamalar yapar. Bu teknolojik altyapı, bitkilerin ihtiyaçlarını en iyi şekilde karşılamak için entegre bir çözüm sunar. Sera otomasyon sistemi; bitkilerin sulama, ışık, sıcaklık ve nem ihtiyaçlarını otomatik olarak yönetir. Böylece bitkilerin sağlıklı gelişimi için ideal ortamı oluşturur. Yazılım, kullanıcıların sistemin durumunu uzaktan izleyip yönetmelerine olanak tanır.
SİSTEM DOĞRU KURULUP YÖNETİLDİĞİNDE EN İYİ SONUCU VERİR
Bu sistemin kullanımının bitkilerin sağlığına faydaları neler?
Sera otomasyon sistemleri, bitkilerin sağlığını olumlu etkileyerek verimi artırır. Bunları beş başlık altında sıralayabiliriz: Birinci olarak “istikrarlı koşullar” sağlayan otomasyon; sıcaklık, nem ve ışık gibi faktörleri sürekli kontrol ederek bitkilerin stres seviyelerini azaltır. İkinci faydası “hassas sulama” yapar yani gerekli su miktarını bitkiye tam zamanında vererek kök çürümesi ve su stresi riskini azaltır. Başka bir faydası “besin yönetimini” sağlayarak gübreleme sistemleri ile bitkilerin ihtiyaç duyduğu besin maddelerini doğru oranlarda verir. Yine sensörler ile bitki sağlığını izleyerek hastalıkların erken tespitini yani “hastalık ve zararlı kontrolünü” mümkün kılar. Son olarak “verim artışı” şeklinde fayda sağlar. Optimal büyüme koşulları sayesinde, bitkiler daha sağlıklı ve verimli hâle gelir.
Bu sistemler, doğru bir şekilde kurulduğunda ve yönetildiğinde bitkilerin sağlığı üzerinde en iyi sonuçları verir.
Bu sistemler her bitki için uygun mudur ve her iklimde aynı verimlilikte çalışır mı?
Sera otomasyon sistemleri, genellikle çeşitli bitki türleri için uyarlanabilir ancak her bitki ve iklim koşulu için optimize edilmesi gerekebilir. Örneğin, tropikal bitkiler için daha yüksek nem seviyeleri gerekli olabilirken kuru iklimlerde su tasarrufu sağlayan sistemler tercih edilebilir. Ayrıca, sıcaklık ve ışık gereksinimleri de bitkiden bitkiye değişir. Bu nedenle sistemlerin, spesifik bitki türlerine ve yerel iklim koşullarına göre özelleştirilmesi önemlidir.
SÜRDÜRÜLEBİLİR TARIM UYGULAMALARINI DESTEKLER
Otomasyon sistemleri işletme giderlerinde tasarruf sağlar mı? Bu sistemler enerji, gübre ve su giderlerini azaltır mı?
Sera otomasyon sistemlerinin enerji tüketimi; kullanılan teknolojiye, seranın büyüklüğüne ve bitki türüne göre değişiklik gösterir. Ancak genel olarak bu sistemler enerji, su ve gübre tasarrufu sağlar. Şöyle ki akıllı kontrol sistemleri, gereksiz enerji tüketimini azaltarak aydınlatma ve ısıtma gibi enerji harcamalarını optimize eder. Örneğin, sıcaklığa göre otomatik olarak ayarlanan ısıtma, enerji tasarrufu sağlar.
Yine hassas sulama sistemleri, bitkilerin gerçek ihtiyaçlarına göre su verdiği için su israfını önler ve daha verimli bir sulama sağlar.
Bunlara ilave olarak otomatik gübreleme sistemleri, bitkilerin ihtiyaç duyduğu besin maddelerini doğru zamanda ve miktarda sağlar. Böylece aşırı gübre kullanımını önleyerek gübre tasarrufu da sağlar.
Sonuç olarak, sera otomasyon sistemleri hem enerji hem su hem de gübre tasarrufu sağlayarak sürdürülebilir tarım uygulamalarını destekler. Daha az kimyasal kullanımı sağlayarak karbon ayak izinin azaltılmasına ve su ve enerji tüketimini optimize ederek doğal kaynakların tasarruflu kullanımına imkân sunar. Ayrıca çeşitli bitkilerin yetişme ortamını sağlayarak biyolojik çeşitliliği devamına katkıda bulunur. Bunların yanında seralarda iş gücü ihtiyacını da azaltır.
Sera otomasyon sistemlerini kullanmak için özel bir eğitime ihtiyaç var mı? İnternet üzerinden kontrolü mümkün mü?
Evet, sera otomasyon sistemlerini etkili bir şekilde kullanmak için genellikle temel bir eğitim veya bilgi gereklidir, özellikle de sistemin kurulumu ve ayarları için. Ancak birçok modern sistem kullanıcı dostu tasarımıyla, kullanıcıların hızlıca adapte olmasını sağlar. Birçok otomasyon sistemi gibi internet üzerinden kontrolü mümkündür, kullanıcılar mobil uygulamalar veya web tabanlı ara yüzler aracılığıyla sistemlerini uzaktan izleyip yönetebilir.
Bu sistemlerin ileri taşınmasında yapay zekânın gelecekte rolü olabilir mi?
Yapay zekânın sera otomasyon sistemlerinde önemli bir rolü olabilir. AI (yapay zeka), veri analizi yaparak bitkilerin ihtiyaçlarını daha iyi tahmin edebilir, karar verme süreçlerini optimize edebilir ve sistemlerin performansını artırabilir. Ayrıca, hastalıkları ve zararlıları erken tespit etmek için görüntü işleme tekniklerini kullanabilir. Gelecekte, yapay zekâ ile entegre sistemler, daha sürdürülebilir ve verimli tarım uygulamaları sağlayarak tarımda devrim yaratabilir.