Bu sayıda sizlerle Meksika’dan bir arıcılık kooperatifinin hikayesini paylaşacağım. Dünya bal üretiminde Meksika, ABD’den sonra 6. sırada yer alıyor. Ülkede en önemli sorun olan düşük kaliteli üretim, kooperatiflerin sertifikalı üretim yöntemleri ile çözülmeye çalışılıyor. Ama kooperatiflerin katkısı bununla kalmıyor. Adil Ticaret (Fair Trade) denilen bir sertifika ile üreticinin hakkının savunulduğunu ispat ederek bütün dış pazarlara bir tür reklam yapıyorlar. Aslında üretici girişimi olan kooperatiflerde zaten üreticinin hakkının savunulmaması gibi bir durum olamaz ama Meksikalılar bu durumu kendi lehlerine kullanmasını biliyorlar. Böylece ballarının piyasa değerini arttırıyorlar. Ayrıca propolis, balmumu, polen ve arı sütü gibi katma değeri yüksek diğer arıcılık ürünlerini de satıyorlar. Kaynakları sınırlı küçük üreticilere yönelik sürdürülebilir girişimler gerçekleştirebilmek için temel şart olan ekonomik, ekolojik ve sosyal açıdan entegre bir yapı oluşturmanın kooperatif ile sağlanabileceğini anlatan bu hikayenin bizim kooperatiflerimiz için güzel bir örnek olduğunu düşünüyorum.
Miel Mexicana Volcan Popocatépetl Kooperatifi, 2001 yılında kurulduğunda üyeleri sadece 3 ton bal üretiyorlardı. Şimdilerde ise adil ticaret (fair trade) denilen yöntemle yani üretici ile satıcı arasında demokratik bir iş birliğinin sağlandığı kooperatiflerce her yıl 10 farklı ülkeye ihraç edilen 500 tondan fazla sertifikalı organik bal üretiliyor.
Merkezi Meksika’nın güneyindeki Morelos şehrinde bulunan Kooperatif, Meksika’nın on eyaletinde faaliyet gösteriyor. Arıcılarının çoğu, Meksika’nın en yüksek ikinci zirvesi olan karla kaplı Popocatépetl volkanının eteklerinde çalışıyorlar. Geleneksel olarak bal üretilen bir alan olmasına rağmen, kooperatifleşmeden önce yerel bal her zaman çok kaliteli olamıyordu. Yanlış ve fazla ilaç kullanımı nedeniyle ballar kontamine yani kirli ve hastalıklar açısından riskli oluyordu.
Buna karşılık, Miel Mexicana Volcán Popocatépetl Kooperatifi’nin 42 ortağı, özellikle en yüksek kalitede bal üretmek için çok çalışmışlar. Bal üretimlerini 2004 yılından beri organik olarak onaylanmış bal üretim sertifikasına sahip olarak yapıyorlar. Bal: ayçiçeği, papatya, dulavratotu, portakal, avokado, kaktüs, Meksika leylağı, çan çiçeği ve sümbül gibi dokuz farklı tipte yerel bitkiden üretiliyor. Kooperatif, balın yanı sıra propolis, balmumu, polen ve arı sütü de pazarlıyor. Yıllık üretimin yüzde 90’ından fazlası Avrupa, Japonya ve Amerika Birleşik Devletleri’ne ihraç edilirken, üretimin sadece yüzde 10’luk bir oranı Meksika’da kalıyor ve organik ürünler konusunda uzmanlaşmış şirketler tarafından dağıtılıyor. Üreticinin haklarının korunduğunu gösteren adil ticaret sertifikası, kooperatifin uluslararası pazarlara ulaşmasında etkili oluyor. Yıllar boyunca Kooperatif, ihracat, sürdürülebilirlik, teknoloji transferi, en iyi uygulamalar ve bal kalitesi ile ilgili konularda birçok ulusal ve uluslararası ödül kazandı.
Kooperatif yerli halkı, kadınları, yaşlıları, gençleri ve yetişkinleri bir araya getirdi. Miel Mexicana Volcan Popocatépetl Kooperatifinde beş yıldır çalışan Beate Heims adlı danışman, tüm arıcıların sınırlı kaynaklara sahip küçük üreticilerden oluştuğunu söylüyor. Başarılı bir sosyal girişim için Kooperatifin, aktarılabilir ve tekrarlanabilir bir formül bulduğuna inanan danışman, uzun vadeli etkinliğin, ekonomik, ekolojik ve sosyal yönleriyle bütünleşmiş bir yapıda sürdürülebilirlik, eğitim ve adil ticaretle birlikte sağlanabileceğini belirtiyor.
Kooperatifin faydaları, bir ortaklıktan daha fazlası halinde. Her yıl farklı eyaletlerde arıcılara ücretsiz eğitimler veren Kooperatif ayrıca sürdürülebilir kalkınmayı teşvik etmek, aile ve toplum geçim kaynaklarını iyileştirmek ve çevreyi temel dayanışma, hesap verebilirlik ve saygı çerçevesinde korumak için sosyal projeler geliştirir hale gelmiş.
Kooperatifin hedeflerinden biri de ABD’ye göçün altında yatan nedenlerin önlenmesine yardımcı olacak işler yaratmak. Bu konuda Danışman Beate, birçok Meksikalı erkeğin ABD’de yasa dışı olarak çalıştığını, burada daha fazla para kazanabildiklerini, bu parayı Meksika’daki ailelerine geri gönderdiklerini ve bunun ailenin yapısını bozduğunu söylüyor. Buna karşın Kooperatif sayesinde, arıcılar 2003’ten beri Amerika’ya göç etmedikleri için kendileriyle gurur duyuyorlar.