Bu gelişmelere örnek olarak bu sayıda sizlerle Asya’nın güneyine; Hindistan’ın hemen altında; Hint Okyanusu’nda küçük bir ada ülkesi olan Sri Lanka’ya gideceğiz. Seylan olarak da bilinen ve özellikle çay tarımına dayalı bir ekonomiye sahip bu ülkede sigorta kooperatifçiliği üzerine bir hikayeyi aktaracağız.
Bu hikayede bizim açımızdan dikkat çeken bir diğer husus ise Kanada Uluslararası Kalkınma Ajansı (CIDA) ve bu ajansla birlikte çalışan Desjardins Uluslararası Kalkınma Kuruluşunun (Développement international Desjardins -DİD) yaptıkları faaliyetlerin etkinlik alanlarının Sri Lanka’ya kadar uzamış olmasıdır. Bizde de benzer görevleri olan Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı (TİKA), Sri Lanka’ya doğrudan sermaye yatırımları kapsamında konut projesi yürütmektedir. Ama bundan daha fazlasını sağlamak mümkündür. Kanada Kalkınma Ajansının yaptığı faaliyetlere benzer yollar ile TİKA’nın da dünya çapında etkinlik ağları kurması hem ülkemiz, hem de kooperatifçiliğimiz açısından büyük faydalar getirecektir.
Hikayemize başlamadan önce burada adı geçen Kalkınma Kuruluşu DİD ve Proxfin ile ilgili kısaca bilgi vermek faydalı olacaktır. DİD, Kanada’daki en büyük mali-finans kooperatif grubudur. Dünya çapında gelişmekte olan ülkelerin, dezavantajlı toplulukların ihtiyaçlarına uygun, çeşitli finansal hizmetlere güvenli erişimini sağlamak amacıyla uzmanlık ve deneyim paylaşımı yapmaktadır. Proxfin ise dünyanın her köşesinden DID ortağı topluluk finans kurumlarını bir araya getirerek çalışma ve tartışma ortamı oluşturmak için düzenlenmiş uluslararası bir ağdır. Proxfin’in hedefi, toplulukların finansmanı alanında en iyi uygulamaları teşvik etmek amacıyla benzer değerleri ve performans modellerini uygulayan kurumlar arasında iletişimi teşvik etmektir. Bu ağın Kanada’nın önderliğinde 27 ülkeden çoğu kooperatif merkez birliği olan 32 üye kuruluşu bulunmaktadır. Bu hikayeden çıkartacağımız en önemli ders, TİKA’nın tarımsal kooperatifler ile birlikte çalışması durumunda çok daha büyük başarılara vesile olacağıdır.
ENDEKS BAZLI ÜRÜN SİGORTASI SAYESİNDE PİRİNÇ ÜRETİCİLERİ KORUNUYOR
Sri Lanka’da önemli bir faaliyet olan tarım, genel olarak yoksul küçük üreticiler tarafından arazileri çok küçük parsellerden oluşan çiftliklerde yapılıyor. Ayrıca, çiftlik verimleri istikrarsız hava koşullarına ve çiftçilerin gelirlerini tehdit eden geniş fiyat dalgalanmalarına maruz kalabiliyor. Bu koşullar altında, ürün sigortası çiftçinin varlıklarının korunması için gerekli görülmüş ama bunu kullanılabilir hale getirmek için üstesinden gelinmesi gereken pek çok sorunla karşılaşılmış.
Desjardins Uluslararası Kalkınma Kuruluşu (Développement international Desjardins -DİD) ve onun Sri Lanka’daki, kooperatif ortağı SANASA, kaydedilen yağışa dayalı basit ve yenilikçi bir endekse dayalı ürün sigortası sistemi geliştirmişler. Bu sistem ile yağış çok az veya çok fazla olduğunda, sistematik bir şekilde çeltik üreticileri yararına ödeme yapılmış. Böylece olumsuz hava koşullarının yarattığı kayıplar için tazminat sağlanmış. Bu uygulama, DİD ve bu kuruluşun Proxfin adı verilen ağ altında yer alan 28 ortağı tarafından dünya çapında finansal erişimi artırmak üzere gerçekleştirilen çeşitli girişimlerden biriymiş.
Sri Lanka’daki SANASA Hareketi Lideri olan Dr. Podi Appuhami Kiriwandeniya, 2015 yılı Ekim ayında Kanada Quebec City’de gerçekleştirilen Uluslararası Kooperatifler Zirvesi’nde bu yeniliği sunmuş. Sunumunda, endeks bazlı ürün sigortasının üç temel özelliği bulunduğunu, bunların birincisi uygulamasının basitliği, ikincisi anlaması ve idaresinin kolaylığı üçüncüsü ise şeffaflığı olduğunu anlatmış.
Sistem ile objektif yönergeler kullanarak önceden sağlanacak faydalar belirlenebilmekteymiş. Böylelikle potansiyel dolandırıcılıktan ve hasarının objektif olmayan görsel yollarla belirlemesinden kaynaklanan maliyetlerden kaçınılabiliyormuş. Hızlı teslimat ile elde edilen faydalar (hasara ait geri ödemeler) bir ay içinde ödenebiliyormuş. Ayrıca, üyelerine mali fayda sağlamak odaklı finansal kooperatif olan SANASA Kooperatifi, geniş ağı sayesinde, eğitim ve sigorta ödemelerinin teslimatı için doğru bir yol olarak toplumda derin kökler salmış ve son derece etkili olmuş.
Şimdiye kadar, 12 bölgede 6 bin pirinç çiftçisi ve aileleri, SANASA tarafından sunulan endeks bazlı ürün sigorta sisteminin sağladığı korumadan memnuniyetle faydalanmış. Bundan sonra da SANASA Kooperatifinin, diğer tarımsal üretimlerin de sisteme adapte olmasıyla 25 bölgeden toplam 10 binden fazla çiftçiye ulaşması bekleniyor.
Bu proje, Kanada Uluslararası Kalkınma Ajansı (CIDA) ve Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) tarafından verilen mali destek sayesinde mümkün olmuş. Bunun yanı sıra Hindistan merkezli bir yardım kurumu olan ve aynı zamanda DİD’in ortağı ve Proxfin ağının Hindistan’daki üyesi olan Basix adlı kuruluş tarafından da teknik destek verilmiş.