MART-NİSAN 2019 / KAPAK KONUSU
“Mantarcılık sektörü son 10 yılda daha da gelişti”
Ev, bodrum, ahır vb. mantar üretimine uygun olmayan yerlerde yapılan yetiştiricilikler, Bakanlığımız taşra teşkilatlarınca yapılan gıda denetimleri kapsamında çok sıkı denetleniyor ve mevzuata aykırı üretime kesinlikle izin verilmiyor.
Bitkisel üretimde sebze grubunda değerlendirilen yenilebilir mantarlar, çok eski zamandan beri bilinen bir besin maddesi olmasına rağmen, kültür bitkisi olarak yetiştirilmesinin ilk olarak 16. yüzyılda gerçekleştirildiği biliniyor. Ülkemizde 1960’larda üretime başlayan ve son 10 yılda önemli bir gelişme kaydeden mantar sektörü devlet destekleri ile büyümeye devam ediyor. Biz de mantar üretimi, tüketimi ve ticaretine ilişkin bilgileri almak üzere Bitkisel Üretim Genel Müdürü Fuat Fikret Aktaş ile bir araya geldik.
Türkiye’de mantar üretiminin ne zaman başladığı ve günümüzde gelinen nokta hakkında bilgi verir misiniz?
Mantar üretimi başlangıçta; ilkel koşullarda taş ocakları ve mağaralarda, sonraları sera, ahır, boş depo, bodrum gibi serin ve nemli yerlerde yapılmıştır. Son yıllarda da modern tesislerde üretilmeye başlanmış, pek çok ülkede bir tarım dalı olmaktan öte, bir endüstri kolu olmuştur.
Ülkemizde mantar üretim çalışmalarına ilk olarak 1960’lı yıllarda başlandı. Özellikle son 10 yılda bu sektörde önemli derecede gelişmeler oldu. Özellikle Marmara, Ege ve Akdeniz Bölgesi’nde yıl boyu mantar üretim oranı, diğer bölgelere göre daha yüksek. Mantar üretimi kapalı alanda gerçekleştirildiği için karasal iklimin yer aldığı bölgelerde de gerçekleştiriliyor. Ülkemizde son yıllarda tüketici bilincinin artmasına bağlı olarak üretimi hızla artan kültür mantarı yetiştiriciliği, insan sağlığı ve beslenmesi açısından önemli bir yere sahip.
Dünya genelindeki mantar üretimine değinecek olursak; FAO’nun 2017 rakamlarına göre 27 bin hektar alanda, 10 milyon 242 bin ton olarak gerçekleşmiştir. Önemli üretici ülkeler sırasıyla; 7,8 milyon ton üretim ile Çin, 421 bin ton üretim ile ABD, 303 bin ton üretim ile Polonya’dır. Yine FAO’nun 2016 rakamlarına göre ihracatta önemli ülkeler; 237 bin ton ile Polonya, 62 bin ton ile Hollanda ve 59 bin ton ile Çin’dir. Ülkemiz, dünya mantar ihracatında 517 ton ile 42’nci sıradadır. Ülkemiz mantar üretiminde ise ortalama 40 bin ton ile 16’ncı sıradadır.
Haber Görseli
Bitkisel Üretim Genel Müdürü Fuat Fikret Aktaş
Ülkemizde ağırlıklı olarak ticari faaliyete konu mantar türleri nelerdir?
Ülkemizde ticarete konu olan mantar çeşitleri; beyaz şapkalı mantar, kestane mantarı, istiridye (kayın) mantarı, trüf mantarı (orman envaline aşılı), kuzu göbeği mantarıdır. Ayrıca; tıbbi amaçlı olarak Reishi gibi bazı mantar türleri de yetiştirilmekte.
Türkiye’deki mantar üretim ve tüketim rakamları hakkında bilgi verir misiniz? Mantar üretimi en çok hangi ilimizde yapılıyor?
Ülkemizde kültür mantarı üretimi; 2004 yılında 15 bin ton iken günümüzde bu rakam 46 bin ton olarak gerçekleşti. Önemli üretici illerimiz; 22 bin ton üretim ile Antalya/Korkuteli, 5 bin ton üretim ile Burdur, 4 bin ton üretim ile Konya ve 3 bin ton üretim ile Kocaeli’dir. 2017 yılı tüketimimiz ise 37 bin 650 ton olarak gerçekleşti.
Mantar ithalat ve ihracat rakamları nelerdir?
2015-2017 yılları ve 2018’in ilk 11 ayında toplamda 30 milyon 527 bin 28 dolar karşılığı 3 bin 287 ton ihracat gerçekleştirildi. Aynı tarihler arasında 13 milyon 217 bin 994 dolar karşılığı 9 bin 110 ton ithalat yapıldı.
Haber Görseli
Ülkemizde son yıllarda tüketici bilincinin artmasına bağlı olarak üretimi hızla artan kültür mantarı yetiştiriciliği, insan sağlığı ve beslenmesi açısından önemli bir yere sahip.
Dünya ile kıyasladığımızda tüketimde hangi noktadayız?
Ülkemizde kişi başı mantar tüketim miktarı 470,6 gram. Gelişmiş ülkelerde ise kişi başı tüketim 2,5-3 kg civarında. Türkiye’de kişi başına düşen mantar tüketim değerleri, kültür mantarı tüketim değerleri üzerinden hesaplanıyor. Ülkemiz doğa mantarları bakımından çok zengin olduğundan halkımız ciddi miktarda doğadan toplanmış mantar tüketmekte. İstatistiklere yansımamakla birlikte kişi başı mantar tüketimimiz daha yüksek.
MANTAR İŞLETMELERİNE YÜZDE 50 HİBE DESTEĞİ
Mantar üreticilerine verilen destekler hakkında bilgi verir misiniz?
2014 yılından itibaren Tarıma Dayalı Ekonomik Yatırımların Desteklenmesi kapsamında tarımsal üretime yönelik modern sabit yatırımlar içerisinde mantar işletmelerine 81 ilde yüzde 50 hibe desteği verilmekte. Ayrıca mantar işletmeleri 2014-2020 dönemi IPARD Programına (IPARD II) dâhil edilmiş olup işletmelere yüzde 65 hibe desteği verilmekte.
Mantar yetiştiriciliğine yönelik eğitimler hakkında bilgi verir misiniz? Bu eğitimlere ilgi hangi yoğunlukta?
Mantar yetiştiriciliğinin; kolay üretimi, düşük sermaye gereksinimi ve yüksek kazanç düşüncesi üretim talebini artırıyor. Bakanlığımızca; erişilebilir ve sürdürülebilir tarımsal ürün arzını sağlamak, ulusal ve uluslararası alanda rekabet gücü yüksek tarım sektörü oluşturmak, çiftçilerimizin bilgi ve becerilerini artırarak gelir seviyelerini yükseltmek ve üretimde ürün artışı, ürün kalitesi ve standardını yükseltmek amacıyla, üreticilere ve tüketicilere yönelik, İl Tarım ve Orman Müdürlüklerimiz Halk Eğitim Birimlerinin iş birliği çerçevesinde ve talepler doğrultusunda eğitimler düzenlemekte.
Birçok kişinin evlerinin bodrum katında bile mantar yetiştirdiği düşünüldüğünde, bu üretime yönelik denetimler ne şekilde yapılıyor?
Ev, bodrum, ahır vb. mantar üretimine uygun olmayan yerlerde yapılan yetiştiricilikler, Bakanlığımız taşra teşkilatlarınca yapılan gıda denetimleri kapsamında çok sıkı denetleniyor ve mevzuata aykırı üretime kesinlikle izin verilmiyor.