Hülya OMRAK    

Veteriner hekimliğin meslek alanına giren konular nelerdir?

Yeni yüzyılda: hayvansal üretimden, hayvan sağlığı ve refahına, gıda güvenliğinden, halk sağlığı ve çevre sağlığına, hayvan sevgisi ve korunmasından, insan-hayvan-doğa ekolojisindeki çalışmalara, global açlığın azaltılmasından, insanların anayasal güvencesinde olan dengeli ve yeterli beslenmesinin teminatına kadar geniş bir alanda veteriner hekimler mesleklerini icra ediyor. Bugün dünyada, hayvan hastalıklarının teşhisi, aşı üretimi, veteriner ilaçları ve aşı kontrollerinin yapılması ve daha birçok konuda biyoteknolojik metotlar uygulanıyor. Bu metotlar  ülkemizde de kullanılmaya başlandı.

Teşhis, aşı üretimi ve kontrol çalışmalarının yanında epidemiyolojik çalışmalar, teşhis kitlerinin kendi laboratuvarlarımızda üretilmesi, hayvansal gıdaların kontrolü gibi konularda yapılması gereken işlerin yürütülmesinde de  veteriner hekimlere ihtiyaç var.

TÜRKİYE GENELİNDE 30 BİN VETERİNER HEKİM GÖREV YAPIYOR

Türkiye’de kaç veteriner hekim görev yapıyor? Tüm veteriner hekimlerin meslek kuruluşları ile bağlantısı sağlanabiliyor mu?

Bugün ülkemizde yaklaşık 30 bin civarında veteriner hekim mevcut. 24 bin civarında veteriner hekim birliğimize bağlı odalara üyedir. Yasaya göre kamu dışında mesleğini serbest olarak icra etmek isteyen veteriner hekimler bulunduğu ilin, veteriner hekimleri odasına üye olmak zorundadır. Ancak tüm veteriner hekimlerin bir şekilde gerek birliğimiz, gerekse mesleki diğer kuruluşlar ile bağlantıları ve çalışmalarının olduğunu söylemek mümkün.

ZORLU ÇALIŞMA ŞARTLARINDA HİZMET VERİYORLAR

Veteriner hekimler görev yaparken daha çok hangi sıkıntılarla karşılaşıyorlar?  Bu sıkıntıların giderilmesi adına Tarım ve Orman Bakanlığından talepleri nedir?

Türk Veteriner Hekimleri Birliği olarak gerek kamuda ve gerekse kamu dışında standartları yüksek bir meslek icrasından yanayız. Bu durumdan en başta ülkemiz hayvancılığı kazançlı çıkacak ve ileri bir hayvancılığa sahip olacaktır.

Veteriner hekimler,  657 sayılı Kanun kapsamında beşeri hekimlerle birlikte “Sağlık Hizmetleri” sınıfında, aynı özlük haklara sahip olarak yer alıyor. Veteriner hekimler, yakın zamanda sağlık çalışanlarına yönelik yapılan düzenlemenin dışında bırakılmışlardır. Yapılan bu düzenlemeye dahil edilmeleri kamuda çalışma barışını sağlayacaktır. Ayrıca Tarım ve Orman Bakanlığında etkin rol üstlenen veteriner hekimlerin moral ve motivasyonlarını yükselterek çalışma verimliliğini arttıracağını düşünüyorum.

Hayvan hastalıkları ile mücadele hizmetlerinde çalışan veteriner hekimler, ülkemizin en ücra köşelerine kadar çok zor ulaşım şartlarında ve çalışma ortamında görev yapıyorlar. Çalışma ortamında fiziksel yaralanma riski yanı sıra, şiddet görme, hayvanlardan insanlara geçen hastalıklarla (zoonoz hastalıklarla) karşı karşıya kalma riskleri de bulunuyor. Bu çalışmalar esnasında ağır yaralanmalı hatta ölümlü vakalar yaşanabiliyor. Zaten İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu’nda da veteriner hekimlik mesleği tehlikeli sınıfta yer almıştır.

Yasal olarak sağlık sınıfında olan veteriner hekimlerin de 3 Ağustos 2018 tarihinde  yayımlanan 7146 sayılı Kanun ile sağlık çalışanlarına uygulanmakta olan yılda 2 ay fiili hizmet zammı uygulamasından yararlandırılması gerekir. Yine aynı Kanun’la, emekli beşeri hekim ve diş hekimleri için yapılan iyileştirmeler kapsamına  emekli veteriner hekimlerin de alınması amacı ile gerekli yasal düzenleme yapılabilir.

Türk Veteriner Hekimleri Birliği olarak, Tarım ve Orman Bakanlığı ve diğer bakanlıklarda ilgili olduğumuz mevzuatların hazırlanması sürecine dahil olmak istiyoruz.
Beklentilerimizi somut olarak sıralarsak; Kanunu ve yönetmeliği çıkmasına rağmen Veteriner Hekimlikte Uzmanlık Talimatı halen yayınlanamamış, Veteriner Hekimliği Uzmanlık Sınavları (VUS) başlatılamamıştır. Veteriner hekimler Bakanlığımız tarafından VUS’un başlatılmasını bekliyorlar.

E-reçete uygulaması, klinisyen veteriner hekimler ile belediye veteriner hekimlerinin önemli sıkıntılarından birisi haline gelmiştir.  E-reçete isabetli bir uygulamadır. Ancak  aksayan yönlerinin sahanın gerçekleri dikkate alınarak giderilmesi gerekiyor.

Veteriner hekimlerin diğer bir talebi de  Bakanlığımızın yeni  veteriner hekim alması talebidir. Kamuya (Tarım ve Orman Bakanlığı, Sağlık Bakanlığı, Belediyeler) uzun zamandan beri veteriner hekim istihdamı yapılamadığından işsiz veteriner hekim sayısı anormal derecede artmıştır. Veteriner hekim kliniklerinin sayılarının hızla artmasına bağlı olarak serbest olarak çalışmak da güçleşmiştir.

HAYVAN SAĞLIĞI KADAR İNSAN SAĞLIĞINI DA KORUMAKLA GÖREVLİLER

Veteriner hekimlerin halk sağlığı ve hayvan hastalıklarından korunma noktasında yaptıkları çalışmalar neler?

Her ne kadar veteriner hekimliğin temelinde hayvan sağlığını korumak varsa da insan sağlığını korumak görevi en az onun kadar önemlidir. Çünkü hayvanlardan insanlara zoonoz adı verilen çok sayıda hastalık bulaşmaktadır.

Halk sağlığı; sağlıklı çevre -sağlıklı hayvan -sağlıklı gıda-sağlıklı insan-sağlıklı toplum aşamalarında  bir anlam kazanır. Veteriner hekimler bu aşamalarda  görevleri ve etkileri olan tek meslek grubudur. Sağlık kontrolleri, teşhis, tedavi, karantina, aşılama, mezbaha kontrolleri halk sağlığı konusunda veteriner hekimlerin yürüttüğü çalışmalardan bazılarıdır.

Son on yıl içerisinde insanlarda ortaya çıkan hastalıkların yüzde 80’i hayvansal kökenlidir. Bunlar arasında kuş gribi, Kırım-Kongo kanamalı ateşi, BSE, SARS, MERS, Ebola, Nipah virüsü gibi hastalıklar sayılabilir. Sağlık Bakanlığının tehlikeli görüp ihbarını mecburi kıldığı 50 hastalıktan 26’sı hayvanlardan bulaşmaktadır. Dünyada biyoterörizm amacıyla kullanılan hastalık etkenlerinin çoğunluğu (yüzde 70’den fazla) hayvansal kökenlidir. Ülkemizde en çok rastlanan zoonoz hastalıklar özellikle süt sığırlarında görülen brusella (Malta humması), şarbon, salmonellozis  ve tüberküloz (verem) dur. Kuduz hastalığı da insanlarla hayvanların ortak bir zoonoz hastalığıdır. Bakteriyel ve viral zoonozlar yanında paraziter zoonozlar da vardır. Bunlar arasında en yaygın olanı kist hidatik ya da halk deyimiyle kist hastalığıdır. Bu hastalıklar veteriner hekimler  tarafından hayvanlarda önlediği taktirde insanlarda görülmesi de söz konusu olamaz.

Mezbahalarda kesilen tüm hayvanların,  kesim öncesi sağlık kontrolleri ve kesim sonrası etleri veteriner hekim muayenesinden geçmeden tüketime sunulamaz. Hastalıklı hayvanların etleri ve iç organları imha edilir. Diğer hayvansal gıdaların da çiftlikten sofraya kadar olan tüm aşamalarda veteriner hekimler tarafından sağlık kontrolü gerçekleştirilir. Bütün bunlar şunu ifade eder: Veteriner hekimler hayvan ve dolayısıyla insan sağlığı açısından önemli, vazgeçilemez meslek mensuplarıdır.

Türk Veteriner Hekimleri Birliği ne zaman kuruldu? Çalışma alanları neler?

Türk Veteriner Hekimleri Birliği 9 Mart 1954 yılında 6343 sayılı Kanun’la kuruldu. Bu Kanun’un 15. maddesinde Türk Veteriner Hekimleri Birliğinin mükellef olduğu hizmetler sıralanmıştır. Bu maddede yer alan hususlar referans alınarak Birliğimiz çalışma alanlarını belirlemektir.

Buna göre çalışma alanlarını, hayvan sağlığı, hayvan ıslahı, hayvan refahı, veteriner halk sağlığı, çevre sağlığı, gıda güvencesi, gıda güvenirliği, sağlıklı beslenme, zoonozlar, veteriner hekimliğin icrası, meslek ve meslek mensuplarının hak menfaatlerinin korunması, hayvancılığımızın gelişmesi için proje geliştirilmesi, serbest veteriner hekimlik uygulamaları,  mezuniyet sonrası eğitim, mesleki etik ve deontoloji, eğitim ve dayanışma,  sektörel kuruluşlar ve uluslararası kuruluşlar ile çalışmalar şeklinde özetleyebiliriz.

DÜNYA VETERİNER HEKİMLER GÜNÜ 2001’DEN BERİ KUTLANIYOR

Dünya Veteriner Hekimleri Günü ile sizin çalışmalarınızı ileriye dönük doğrudan etkileyen faaliyetler yapılıyor mu? Bu günden beklentileriniz neler?

Dünya Veteriner Hekimleri Günü, ülkemizde ve dünyada, Dünya Veteriner Hekimleri Birliğinin kararı ile ilk defa 2001 yılında kutlanmıştır. Alınan kararda her yılın Nisan ayının son Cumartesi Dünya Veteriner Hekimleri Günü olarak ilan edilmiştir. Birliğimiz Dünya Veteriner Hekimleri Birliğinin üyesidir. Bu kapsamda, bu gün, 2001 den bu yana her yıl Türk Veteriner Hekimleri Birliğinin yetkisi ve koordinatörlüğünde Bölge ve İl oda başkanlıklarının organizasyonları ile tüm Türkiye’de kutlanmaktadır.

Dünya Veteriner Hekimleri Günü ile ülke genelinde yapılan ödüllü yarışmalar (at yarışları, şiir ve kompozisyon yarışmaları), bilimsel toplantılar, promosyon muayeneler, ziyaretler, eğlenceler, mesleki doğru imajı ortaya koyma etkinlikleri gibi değişik programlar, Birliğimizin çalışmalarını doğrudan etkileyen faaliyetlerdir.
Beklentilerimize gelince, her yıl olduğu gibi bu yıl da, her şeyden önce veteriner hekimler için moral, motivasyon ve mesleki dayanışmaya oldukça pozitif katkılar sunmalıdır. Dünya Veteriner Hekimleri Günü, veteriner hekimliğin stratejik meslek imajına katkıda bulunarak, veteriner hekimsiz bir yaşamın çok zor olacağını ortaya koymalıdır. Hayvancılık ve gıda politikalarında konuya milli perspektiften bakmaya vesile olmalıdır. Sorunları(mevzuat, uygulama, şiddet görme gibi) en aza indirilerek, statüsü yükseltilmiş bir veteriner hekimliğe katkısı olmalıdır.

MEHMET AKİF ERSOY

İstiklal şairi Mehmet Akif Ersoy, aynı zamanda bu ülkenin yetiştirdiği en başarılı ve en önemli veteriner hekimlerinden biridir. 1889’da açılan ilk sivil veteriner okulundan 1893 yılında birincilikle mezun oldu. Mezun olduktan sonra Rumeli, Anadolu ve Arabistan’ın pek çok bölgesinde görev aldı. Veterinerlik mesleğini yaptığı bu dönemlerde ülke insanının hayat mücadelesine de tanıklık etti.  Sahada görev almasının yanında mesleği ile ilgili bilimsel çalışmalara imza attı. Yine Osmanlı’nın ilk veteriner hekimler birliği olan Osmanlı Veteriner Bilim Derneğinin kurucuları arasında yer aldı. Başarılı bir veteriner hekim olmasının yanı sıra edebi yönü oldukça güçlü biriydi. Dönemin koşullarını çok iyi gözlemleyen  Mehmet Akif, İstiklal Marşı için açılan yarışmada yazdığı muhteşem şiirle birinci oldu. 12 Mart 1921’de Türk Ulusunun milli marşı olarak kabul edilen eseri İstiklal Marşı ile bu vatanın unutulmazları arasında yerini aldı. İstiklal Marşı’nın kabul edilişinin yıl dönümünde Mehmet Akif Ersoy’u saygı ve minnetle anıyoruz…