EYLÜL-EKİM 2019 / ENDEMİK TÜRLER

Kırmızı listedeki tür: Çizgili Sırtlan


Murat ÖZKAN     İdris Ölmez 

10.09.2019 

Çizgili sırtlan, etobur bir memeli olup, varlığı bilinen dört sırtlan (çizgili, kahverengi, benekli ve böcekçil) türünden biri.
Ülkemizde Andık, Yeleli Kurt, Aftar, Aptar, Heftar, Alacanavar, Öcü, Dab’a gibi çeşitli isimlerle anılan ve insanlardan uzak bir yaşam sürdüğü için çok nadir görülen çizgili sırtlan(Hyaena hyaena) nesli tehlike altında olan bir tür.

Dünya Doğa ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği(IUCN) kategorilerine göre Nesli Tükenme Tehlikesi Altında Olan Türlerin Kırmızı Listesi’nde yer alan çizgili sırtlanın yayılış alanı ülkemizin güney kesimleridir. 20 yıldan fazla bir zamandır  kaydı olmamasına rağmen bu türün Marmara Bölgesi’nin güneyi ile Ege Bölgesi’nde yaşadığı biliniyor. Ülkemizde daha çok bozkır (yarı çöl) alanlar, sarp kayalıklar ve seyrek ağaçlıklı yamaçlarda yaşamlarını sürdüren çizgili sırtlanlar, kayalık, çatlak ve gedikler ile derin vadilerde yuvalanıyorlar.
 
Çizgili sırtlan, etobur bir memeli olup,  varlığı bilinen dört sırtlan (çizgili, kahverengi, benekli ve böcekçil) türünden biri. Ülkemiz dışında dünyada çizgili sırtlan, Afrika, Orta Doğu, Kafkasya, Orta Asya ve Hindistan gibi geniş bir alanda yayılıyor. Toplam yeryüzündeki birey sayısının ise 5 bin ile 14 bin arasında olduğu tahmin ediliyor.
 
Köpek görünümlü olan çizgili sırtlanın sırt bölgesi kuyruğa doğru meyilli ve vücudunun yan kısımlarında dikey siyah çizgiler bulunuyor. Bununla birlikte popülasyonlar arası küçük renk farklılıkları bulunabiliyor. Sırtta bulunan yele istenildiği zaman (kavga, heyecan, korku anlarında) dikleşip çizgili sırtlanın olduğundan yüzde 38 daha büyük görünmesini sağlıyor.
 
19 BİN 830 LİRA PARA CEZASI KESİLİYOR
 
Diğer yırtıcıların avladığı hayvanların kalıntıları, leşler, hasta, sakat ve zayıf düşmüş hayvanlar, böcekler ve yakalayabildiği küçük memeliler, kavun, karpuz ve üzüm gibi meyveler, bazı sebzeler ve yabani yemişlerle beslenebilen çizgili sırtlan, çok aç kaldığı ve yiyecek bulamadığı zamanlarda evcil hayvanlara da saldırabiliyor. Çizgili sırtlan, yalnız dolaşıp yuvalama bölgesinde küçük gruplar halinde yaşayan bir tür. Bu sırtlan türü 3 yaşından itibaren üreyebiliyor. Yavru bireyler bir yıl annelerinin koruması altında yaşarken çizgili sırtlanlar genellikle yaşam bölgelerini değiştirmeden yaklaşık 15 yıl yaşayabiliyor. Avlanması yasak olan bu türü avlayanlara ve zarar verenlere 19 bin 830 lira ceza kesiliyor.
Sırtlanlar için Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğü türün yaşam alanları ve besin kaynaklarının korunmasını sağlayarak popülasyonunu artırmak amacıyla 2005 yılında Hatay Altınözü Yaban Hayatı Geliştirme Sahası ilan etti. Alanda çizgili sırtlanı korumaya yönelik av koruma faaliyetleri ile tür koruma çalışmalarına devam ediliyor.

Çizgili sırtlan endemik türler