MAYIS-HAZİRAN 2020 / AYIN KONUSU
Fındık bahçesinden 30 milyon dolarlık ihracata
Ayşegül ULUCAN ŞAHİN -
Fadıl ÖZTÜRK
Trabzonlu Mehmet Cirav, ailesine ait fındık bahçesinde başladığı üretime, yaklaşık 9 milyon dolarlık yatırım ve her yıl ortalama 30 milyon dolar ihracat rakamı ile başarıyla devam ediyor. Cirav’ın başarı hikayesini siz okurlarımız için paylaştık.
Kendinizi tanıtır mısınız?
1960 yılında Trabzon-Arsin’de doğdum. İlk orta ve lise tahsilimi Trabzon’da tamamladım. Evli ve 3 çocuk babasıyım. Fındık üretiminin her aşamasında çalıştım. Aile geleneği olarak kendi bahçelerimizde fındık yetiştirdim, topladım, harman yaptım, fındık alım satım işi ile uğraştım. Yıllarca aileme ait fındık kırma ve kavurma tesisimizde çalıştım. 1999-2018 yılları arasında Trabzon Ticaret Borsasında Meclis Başkanlığı görevinde bulundum.
Halen Trabzon Organize Sanayi Bölgesinde ikisi kırma fabrikası bir tane entegre işletme tesisiyle yurt dışına fındık ihracatı yapıyoruz.
Ne kadar üretim yapıyorsunuz?
"Cirav Fındık" olarak 14 bin ton kabuklu fındık alımı yapıyoruz. 2 adet tesisimizde 100 kişiye istihdam sağlarken, 2 bin ton işlenmiş fındık üretiyoruz. İşlenmiş fındık olarak kavrulmuş, kıyılmış fındık, fındık püresi, beyazlatılmış, fındık unu üretimi gerçekleştiriyoruz. Ayrıca iç fındık, fındık unu ve kabuklu fındık olarak 5 bin ton natürel fındık üretimi yapmaktayız.
3 MİLYON 740 BİN LİRA HİBE ALDIK
Tarım ve Orman Bakanlığından destek aldınız mı? İşinizin maliyeti hakkında bilgi verir misiniz?
Evet, Tarım ve Orman Bakanlığından destek aldık. Dededen toruna yaptığımız bu işte, tesisimizi geliştirirken Tarım ve Orman Bakanlığının yürütmekte olduğu Kırsal Kalkınma Yatırımlarının Desteklenmesi Hibe Programının yanı sıra Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumunun hibelerinden faydalandık. Bakanlık farklı kurumları ile ülkemizde tarıma dayalı sanayinin geliştirilmesi için çaba sarf ediyor. Bizler de elimizden geldiğince yatırımlarımızı hem bildiğimiz işe yönlendiriyoruz hem de ülke tarımının ve ihracatının gelişmesine katkı sunmaya çalışıyoruz.
Bugüne kadar tesislerimize projeler kapsamında yaklaşık 8,8 milyon TL kadar yatırım gerçekleştirdik ve bu yatırımlarımıza karşılık yaklaşık 3 milyon 740 bin TL kadar hibe desteği aldık.
Başarı hikayenizi bizimle paylaşır mısınız? Hedefleriniz nelerdir?
Fındık sektörünün öncülerinden babam İbrahim Cirav fındık ticaretine bir bakkal dükkanında başlamıştı. 1940’lı yıllarda Trabzon’da bir iş hanında fındık alım satımı yaparak sektöre adım attı. Babam 1957-58 yıllarında Trabzon moloz sahilde eskiden gazino olan binayı satın alarak fındık kırma fabrikası haline getirmiştir. 1987 yılına kadar ağabeylerimle çalışmaya devam ettim. 1987 sonu itibariyle fabrikanın istimlak olmasından ötürü babam ve 3 kardeşim başka bir fabrikada üretime devam ettiler. Ben ve ortanca kardeşim onlardan ayrılarak Fiskobirlik’ten aldığımız kavurma tavalarıyla ilk defa fındık işlemeye başladık. O zamanlar tavada kavurduğumuz fındığın tadı hala damağımızdadır. İşlemiş olduğumuz fındıkların iç piyasada satışını gerçekleştiriyorduk. İşlerimizin zamanla artışından ötürü 1989 yılında ilk küçük işleme tesisimizi Yomra’da 5 katlı bir binanın 3 katını kiralayarak kurduk ve ilk ihracatımızı buradan yaptık. 1992 yılında çalışmaya hazır halde Organize Sanayi Bölgesi’nde ilk kırma ve entegre tesisimizi ve 2000’li yıllarda sünger fabrikası kurduk. 2014 yılı itibariyle artan talepleri karşılamak adına güncel teknolojiden faydalanarak değeri yaklaşık 10 milyon dolar olan tesisimizi meydana getirdik.
Geleceğe dönük hedeflerimiz: iyi tarım politikalarıyla mevcut üretimin daha verimli olmasına destek olmak, mevcut müşteri kitlemizi genişletmek, pazar payımızı büyütmek ve ihracat yapan ilk 500 firma arasına girmektir.
İYİ TARIM ŞEKLİNDE ÜRETİM YAPIYORUZ
Şehrinize ve ülke ekonomisine yaptığınız katkıları anlatır mısınız?
İyi tarım uygulamaları ve sosyal sorumluluk projelerimiz ile üretimin daha bilinçli yapılmasının sağlanması için firma olarak çaba sarf ediyoruz. Bu anlamda herkesin ülke tarımını geliştirmek adına Bakanlığa destek olmak için elinden geleni yapması gerektiğini düşünüyorum. Tesislerimizde toplam 100 kişiye doğrudan 120 kişiye dolaylı istihdam sağlıyoruz. Trabzon gibi sanayinin kısıtlı olduğu yerlerde bu rakamlar önemli yer tutuyor.
30 MİLYON DOLARLIK İHRACAT
İlimiz sürekli göç veriyor. Göçün önüne geçebilmesi ancak tarımsal ürünlerin çiftçinin köyde kalmasını sağlayacak şekilde istikrarlı ve yüksek fiyattan alıcı bulmasıyla olur. Burada bizim gibi firmalara oldukça büyük rol düşüyor. Bizler standart üretim yapmak yerine ilimizin tartışmasız ve alternatifsiz ürünü fındığın daha fazla katma değer kazandırılarak ihracatını sağlamalıyız. Ürünlerimizi ne kadar yüksek fiyattan satarsak o kadar yüksek fiyattan alır, insanlarımızın tarımsal üretime devam etmesini sağlarız. Bütün çabam bunun içindir. Firma olarak her yıl ortalama 30 milyon dolar ihracat rakamı ile Türkiye’deki ilk 1000 firma arasında yerimizi alıyoruz.
ÇALIŞANLARIMLA BABA EVLAT İLİŞKİM VAR
İşini büyütmek isteyenler için tavsiyeleriniz var mı?
Ben öncelikle yatırımcıların hangi işi yapacaklarsa o işi iyi öğrenmelerini tavsiye ederim. Eğer fındık alım satımı, kırması, kavurması veya ileri işleme yapacaklarsa bunları iyi araştırmalılar. Yapılacak olan yatırımlar saha araştırması ile önceden doğru planlanmazsa sonuçları kötü olabilmektedir. Burada yapılacak kötü yatırımlara sadece kişinin zararı olarak bakmamak lazım. Kamu kaynaklarının da kullanıldığı bu yatırımlar ülkemiz için de ciddi külfet getirmektedir. Bu sektöre yatırım yapacaklar fındığın bahçeden itibaren bütün hayat hikayesini öğrenmeli ve en önemlisi işini sevmelidir. Ben hala sabah işe gelirken ilk günkü heyecanla tesislerime geliyorum. Çalışanlarımla baba evlat ilişkim var. Onların desteği olmadan kaliteli bir üretim yapmamın mümkün olmadığının farkındayım. Bu noktada tecrübelerime dayanarak önerebileceğim: bu işi yapacaklar sabırlı olmalılar, zorluklara rağmen mücadele etmeliler. Küçük adımlarla kararlı ve sağlam bir şekilde ilerlemeliler. Bir de yatırım yapmadan önce İl Tarım ve Orman Müdürlüğü ile mutlaka irtibata geçmelidirler. Burada bulunan Taryat Birimi yapılacak yatırımların kapasitesine göre ne tür destekler alınabileceği, asgari teknik şartların neler olduğu konularında yatırımcıları bilgilendiriyor. Doğru yatırım yapmak için sektördeki tüm aktörleri tanımak ve onlardan bilgi almak şart. Bu hususlara dikkat eden yatırımcılar mutlaka başarı sağlayacaklardır.
Eklemek istedikleriniz?
Ülkemizin ekonomik olarak büyümesini, tarıma dayalı sanayinin gelişmesi, özellikle ihracatında problem olmayan tarımsal ürünlerin katma değeri yüksek ileri işleme ürünü şeklinde satılmasının sağlanmasından geçtiğini düşünüyorum. Tarım ve Orman Bakanlığı bu noktada ihracatında problem bulunmayan ve dünyada lider olduğumuz üzüm, zeytin, fındık, incir, kayısı gibi tarımsal ürünlere yönelik özel bir program uygulamalı. Bu tip ihracat problemi bulunmayan tarımsal ürünlerin ileri işleme tesislerine, soğuk muhafaza tesislerine, nakliye araçlarına destek verirken, bütçe tutarlarını AB standartlarında modern tesisler yapacak şekilde yüksek tutmalı. Ayrıca Hazine ve Maliye Bakanlığı ile iş birliği yapılarak program kapsamına aynı Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumundaki (TKDK) gibi KDV muafiyeti ve finansman desteği sağlanmalı. Ülkemizde tarımsal ürün işleme tesisleri yatırım maliyetleri çok yüksek. Bu nedenle tesislerin tek seferde yapılmasının sağlanması için programdan yararlanacak işletme başına bütçe tutarı 20 milyon TL üst limit belirlenerek değerlendirilirse daha sağlıklı ve başarılı yatırımlar yapılacağına inanıyorum. Ben sektöre katkılarından dolayı Tarım ve Orman Bakanlığı çalışanlarına teşekkür ederim. Herkesi ülkemiz için üretmeye ve yatırım yapmaya davet ediyorum.