Su Ürünleri Yetiştiricileri Üretici Merkez Birliği ne zaman kuruldu, kaç üyeyle hizmet vermekte, kuruluş amacınızdan kısaca bahseder misiniz?
Su Ürünleri Yetiştiricileri Üretici Merkez Birliği 5200 sayılı Tarımsal Üretici Birlikleri Kanunu hükümlerine göre 26 Ocak 2009 yılında Tarım ve Köyişleri Bakanlığının onayı ve 7 üye ile kurulan bir üretici örgütüdür. Merkez Birliğimize üye 17 üretici birliğimiz vardır. Birliklerimizin yaklaşık 1000 üyesi bulunmaktadır.
Amacımız üye birliklerin iş birliğini sağlamak, sektörün gelişmesine katkıda bulunmak, su ürünlerinin ulusal düzeydeki üretim planlaması ve pazarlamasına ilişkin kurallara uyulmasında üyelerine yardımcı olmak, üyelerimizi bilgilendirmek ve yönlendirmektir.
EN ÇOK ALABALIK, LEVREK VE ÇİPURA ÜRETİYORUZ
Su ürünleri yetiştiriciliğinin yoğun olarak yapıldığı yerler nereler? Üretimde öne çıkan ürünler hangileridir?
Yetiştiricilik üretiminde iç sularda Muğla, Elazığ, Tokat, denizlerde ise Muğla, İzmir, Aydın, toplam yetiştiricilik üretimine baktığımızda ise Muğla, İzmir, Aydın öne çıkan illerdir. Üretimde öne çıkan ürünler ise alabalık, levrek ve çipuradır.
SEKTÖRÜN YENİ İHRACAT HEDEFİ 2 MİLYAR DOLAR
Türkiye’nin su ürünleri dış ticaret rakamlarıyla ilgili bilgi verir misiniz? Bu alanda kendi kendine yeten bir ülke miyiz?
Su ürünleri ihracatımız her geçen gün artmaktadır. 2018 yılında su ürünleri ihracatı yaklaşık 950 milyon dolar olarak gerçekleşmiştir. Sektörün 2023 ihracat hedefi olan 1 milyar dolar ise 2019 yılında yakalanmıştır. Yeni hedefimiz ise 2 milyar dolardır.
Su ürünleri konusunda üretim – tüketim dengemiz nasıl?
Bütün dünyada olduğu gibi ülkemizde de avcılık yolu ile elde edilen su ürünleri üretimi düşerken, yetiştiricilikten sağlanan su ürünleri üretimi giderek artmaktadır.
Ülkemizde kişi başı balık tüketimi 5-6 kilogram civarında olup Avrupa ve dünya ülkelerindeki balık tüketim miktarlarına bakıldığında çok gerilerde kalmaktadır. Ülkemizde balık tüketiminin artmasına yönelik faaliyetlere yoğunluk vermeyi amaçlıyoruz.
Yakın bir zamanda sizin tarafınızdan 8. Su Ürünleri Yetiştiriciliği Çalıştayı gerçekleştirildi. Çalıştay’da ne gibi kararlar alındı, alınan bu kararların hayata geçirilmesi ile ilgili neler söylersiniz?
Bu kararlardan bazılarını sıralamak gerekirse: istihdamın artırılması ve üretim kapasitelerinin kurallara uygun şekilde olması, su ve çevre kalitesinin korunması, Balıkçılık ve Su Ürünleri Genel Müdürlüğünün yetiştiricilik tesislerini uydu üzerinden anlık olarak takip edebilmesi için bir sistem kullanılması, ıslah projelerine daha fazla destek verilmesi ve AR-GE çalışmalarının artırılması, rotasyon alanları belirlenirken birliklerden görüş alınması, hedefimiz olan 600 bin ton üretimi yakalayabilmek için mevcut kapasitelerin üretime kazandırılmasını sayabiliriz.
KARADENİZ’DE SOMON ÜRETİMİ ARTTI
Türkiye’nin balık çeşitliliğini diğer ülkelerle kıyaslarsak ortaya nasıl bir sonuç çıkar?
En fazla yetiştiriciliği yapılan türler alabalık, levrek ve çipuradır. Ancak son yıllarda, Karadeniz Bölgesi’nde yetiştiriciliği yapılmaya başlanan somon su ürünleri yetiştiricilik sektörüne farklı bir yön vermeye başlamıştır.
Pazara farklı ürünler sunmak amacıyla sinagrit, fangri, mercan, minekop, trança, granyöz, kalkan ve yayın balığı gibi alternatif türlerin yetiştiriciliği ile birlikte orkinos besiciliğine de devam edilmektir. Yine son dönemlerde ülkemizde midye yetiştiriciliği de gittikçe gelişim ve yayılım sağlamaktadır.
Üreticilerin en sık karşılaştıkları sorunlar neler? Siz bu sorunların giderilmesi adına neler yapıyorsunuz? Tarım ve Orman Bakanlığından bu anlamda beklentiniz nedir?
Orman kiraları üreticiler için önemli bir sorundu. Tarım ve Orman Bakanımız illerde gerçekleştirdiği tarım toplantılarında kiraların yüzde 50 oranında indirileceğini söylemiştir.
Potansiyeli olan, yeterli üretici sayısına sahip illerde il birliklerinin kurulması önem arz ediyor. Su Ürünleri Yetiştiricilik Yönetmeliği ile ilgili çalışmalarda yönetmelik yayınlanmadan önce Merkez Birliğinin görüşlerinin de alınması gerektiğini düşünüyoruz.
Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğü ile yetiştiriciliğe yönelik araştırmalara önem verilmesi, alabalıkta ıslah çalışmalarının yapılması, baraj göllerinin taşıma kapasitelerinin belirlenmesi çalışmalarına öncelik verilmelidir.
Su ürünleri yetiştiricileri üretici birliklerinin, üretici üzerinde yetki ve yaptırımları bulunmamaktadır. Üreticilerin karşılaştığı sorunlara ancak aracı olabilmekte ya da talep ve istekte bulunabilmektedir. 5200 sayılı Yasa'nın değiştirilerek başta üyelikte gönüllülük esasının kaldırılması olmak üzere, birliklerin etkin bir hale getirilecek şekilde bir düzenleme gerçekleştirilmesi sektör içi birlik ve beraberlik için de ilerleme adına önem arz etmektedir.
Tarım ve Orman Bakanlığı ile yaptığınız ortak çalışmalardan bahseder misiniz?
Balıkçılık ve Su Ürünleri Genel Müdürlüğü, tanıtıcı faaliyetleri geliştirmek ve yürütmek üzere Tarım ve Orman Bakanlığı 2020 yılı destekleme ödeneğinden kaynak ayırmıştır. Çalışmaları yürütmek üzere bir komisyon oluşturuldu. Bu komisyonda Balıkçılık ve Su Ürünleri Genel Müdürlüğü ve Merkez Birlik Yönetim Kurulu üyeleri yer alıyor. Her yıl düzenlediğimiz Su Ürünleri Yetiştiriciliği Çalıştayı’na Balıkçılık ve Su Ürünleri Genel Müdürlüğü yardımcı olmakta ve katkı sağlamaktadır.