Ayşegül ULUCAN ŞAHİN    

Dijital Tarım Pazarı Nedir? Bu konuda biraz bilgi alabilir miyiz?

Dijital Tarım Pazarı (DİTAP): 29 Nisan 2020 tarihinde Bakanımız Bekir Pakdemirli, Hazine ve Maliye Bakanı Berat Albayrak, Ticaret Bakanı Ruhsar Pekcan ve Türkiye Odalar ve Borsalar Birliği (TOBB) Başkanı M. Rifat Hisarcıklıoğlu’nun katılımlarıyla gerçekleştirilen lansman ile kamuoyunun bilgisine ve kullanımına sunuldu. DİTAP, sektörün tüm paydaşlarının içinde yer alacağı, üreticiyi ve alıcıyı eşit haklarla bir araya getiren, çevrimiçi sözleşmeli üretim ve stoktan satış platformudur.

DİTAP fikri nasıl ortaya çıktı?

3. Tarım Orman Şura’sı sonucunda 38 adet eylem planı açıklanmıştı. Açıklanan eylem planlarından ikincisi sözleşmeli üretimin yaygınlaştırılması ve üreticinin teknoloji ile buluşturulmasını öngörmektedir. Bu kapsamda yürütülen çalışmalar neticesinde aynı zamanda projenin fikir babası olan Sayın Bakanımızın büyük önem atfettiği bu proje hayata geçirilmiştir.

DİTAP fikri, milli ekonomimizin temelini oluşturan, emekleri ile 83 milyon vatandaşımızı ve 50 milyon turisti besleyen çiftçilerimiz ile Türkiye’nin lokomotif endüstriyel üretim kollarından olan gıda sanayimizin aktörlerinin daha etkin ve doğrudan bir araya getirilebilmesi gerekliliğinden ortaya çıkmıştır. Bakanlık olarak görevimiz, hem üreticimize hem de tüketicimize sahip çıkmaktır. Üreticinin emeğinin karşılığını alması, tüketicinin de makul fiyatlardan tarımsal ürünlere ulaşmasını temin etmek için DİTAP, Bakanlığımızın gerçekleştirdiği önemli bir proje olarak uygulamadaki yerini almıştır.

E-DEVLET ÜZERİNDEN DE GİRİLEBİLİYOR
Satıcı ve alıcılar DİTAP’a nasıl erişim sağlayacaklar?

İnternet bağlantısı olan herhangi bir platformda uygun bir web tarayıcısı ile ditap.gov.tr adresinden DİTAP ana sayfaya ulaşılır. Satıcı(üretici) ve alıcı girişlerinden birisi seçilir. Bakanlığımız tek nokta oturum yönetim sisteminden e-Devlet Kapısı Kimlik Doğrulama Sistemi bilgileri ile sisteme giriş yapılır. DİTAP’a üyelik işlemleri de aynı erişim yöntemi ile sağlanmaktadır.

Sistemin nasıl çalıştığını kısaca anlatabilir misiniz?

Öncelikle sözleşmeli üretim yaptırmak isteyen alıcılar hangi şartlarda, hangi özelliklere sahip ürünleri talep ettiklerini, her nevi özel isteklerini belirttikleri bir talep oluşturuyorlar. Bu talep dediğim gibi alıcının tüm taleplerini karşılamasını temin ederken, alıcının bu üretim için çiftçiye sağlayabileceği, ayni veya nakdi avanslardan, nakliyenin ne şekilde ve kimler tarafından gerçekleşeceğine kadar sürece dair her türlü detayı içermektedir. Sisteme girilen talep, sms (kısa mesaj) yolu ile alıcının üretimin gerçekleştirilmesini talep ettiği bölgede ÇKS kaydı bulunan çiftçilerimize iletilmektedir. Akabinde arzu eden üretici, alıcı tarafından öne sürülen şartları inceleyerek, dilerse müzakere ederek talebe karşılık verebilmektedir. Üreticinin bu talebi sözleşme imzalamaya niyetli olduğunu göstermektedir.

Alıcı girmiş olduğu talebe ait gelen tüm teklifleri inceledikten sonra, gelen teklifler arasından arzu ettiğini siparişe dönüştürerek sözleşmeyi imzalar. Bu sayede artık üretici ve alıcı arasında sözleşmeli üretim akdi imzalanmış olur. Sözleşme imzası ise e-imza veya mobil imza yoluyla gerçekleştirilmektedir.

Süreç içerisinde Faz 2 kapsamında sisteme entegre edilecek olan nakliye, finansman, denetim, sertifikasyon, sigortacılık gibi birçok hizmet arasından da üretici veya alıcı kendine uygun olanı seçebilecektir. Görüldüğü üzere, tarımsal üretimin dijitalleşme çağına uyum sağlaması adına Bakanlık olarak bir adım daha atıyoruz. Atılan bu adım, alıcı ve üreticiyi ve hatta hizmet sağlayıcıları yüz yüze gelmeden bir araya getirirken, üretimi de sözleşme altına alarak taraflar arasında güven ortamını sağlıyor.

ÖZEL BANKALAR DA SİSTEME DAHİL OLACAK
Bahsettiğiniz hizmet sağlayıcılar kimlerdir?

DİTAP bir ekosistem ve bu ekosistemin içerisinde tarlaya tohumun atıldığı andan, alıcıya teslim edildiği ana kadar ihtiyaç duyulan birçok hizmet bulunmakta. Bunlar finansman, nakliye, sertifikasyon, analiz, araç ve teçhizat temini gibi birçok başlık altına alınabilir. Kurduğumuz sistem içerisinde üreticimiz üretim faaliyetlerini yerine getirirken ihtiyaç duyacağı her nevi finansal ve lojistik desteğe bu sisteme entegre olacak olan özel servis sağlayıcıların teklifleri aracılığı ile ulaşabilecek.

Tarım alanında faaliyet gösteren özel bankalar ile DİTAP’ın ikinci fazı çalışmaları kapsamında yoğun bir görüşme içerisindeyiz. Özel bankalarımız bu sisteme entegre olma çalışmalarında sona yaklaşmış durumdalar. Çok yakın bir zamanda üretici, gerçekleştireceği sözleşmeli üretim için ihtiyaç duyabileceği finansal kaynağa ditap.gov.tr aracılığı ile ulaşabilecek. Yine diğer hizmet kollarında üreticimizin ihtiyaç duyabileceği her türlü hizmeti çevrim içi olarak ayağına götürmüş olmak adına çalışmalarımızı yürütüyoruz.

DİTAP’ın üreticiye ve alıcıya faydalarından kısaca bahsedebilir misiniz?

DİTAP, Anadolu’nun herhangi bir yerinde üretim gerçekleştiren çiftçimizin, "ürünüme nasıl pazar bulacağım?" sorusunu ortadan kaldırmayı amaçlamaktadır. Bunun yanı sıra, üretim öncesi dönemde çiftçimizin piyasayı inceleyerek, mevcut talepleri gözeterek planlı üretim gerçekleştirmesine olanak vermektedir. Ek olarak, üretim öncesi ihtiyaç duyulabilecek finansman ve teknoloji desteği de sistem üzerinden kendisine sağlanabileceği için, üreticiler mali açıdan kendilerini güvence altına alabileceklerdir. DİTAP sayesinde üreticimizin fiyat dalgalanmaları ve manipülatif pazar hareketlenmelerinden etkilenmeleri asgari seviyeye indirgenecektir.

Alıcı açısından bakıldığında ise ürün tedarikinin planlanması özellikle işlenmiş gıda sanayi için büyük önem arz etmektedir. Bu bağlamda, sistemde var olan alıcıların, hangi ürünü ne şartlarda ne kalitede ne zaman ve belki de en önemlisi hangi fiyattan alacağını planlaması mümkün olacaktır. Bunun yanı sıra, sözleşme şartlarında belirtildiği takdirde üretilecek tohum çeşidinden kullanılacak gübreye veya ilaca kadar üretim safhalarına hâkim olacağından, daha güvenilir ürün elde etme şansına erişeceklerdir. Üretici gibi alıcı da diğer hizmet sağlayıcılara erişebileceğinden üretim ve alım organizasyonunun planlanması daha efektif olarak ifa edilebilecektir. Üretici ve alıcı açısından yekûn olarak düşünüldüğünde sistem daha güvenilir, planlanabilir bir üretim ve ticarete olanak vermektedir.

Strateji Geliştirme Başkanlığı’nın DİTAP kapsamında çalışmaları nelerdir?

Takdir edersiniz ki bu sistem, üretim pazarlama ve planlamaya yönelik birçok açıdan incelenmesi ve buna göre stratejilerin belirlenmesi gereken bir platform durumunda. Görev tanımımız hasebiyle, Bakanlığımızın her birimiyle yakın koordinasyon içerisinde çalışan bir Başkanlık olarak, DİTAP’ın da koordinasyonunu üstlenmiş bulunmaktayız.

Sistem dahilinde pazarlama mekanizmasının işleyişi konusunda yoğun bir mesai harcamaktayız. Bununla birlikte sistemin kurgusunun oluşturulmasında, işlevsellik kazanmasında, kullanıcı dostu yenilik ve güncellemelerin sisteme kazandırılması ile iç ve dış paydaşların sisteme entegrasyonu konularında Strateji Geliştirme Başkanlığı olarak büyük çaba harcıyoruz. DİTAP sisteminin merkez ve taşra düzeyinde tanıtılması, kişi ve kuruluşların bilgilendirilmesi, sistem kullanımının özendirilmesi ve sistem üzerinde sözleşme ve alım satım faaliyetlerinin artırılması amacıyla yoğun çalışmalar sürdürüyoruz.

Ayrıca, DİTAP sosyal medya mecralarında yerini almıştır. Twitter, Facebook ve Instagram hesaplarından sistemin tanıtımı ve farkındalık oluşturmak için paylaşımlarda bulunulmaktadır. Sosyal medya hesaplarımız; http://facebook.com/ditapgovtr, http://twitter.com/ditapgovtr, http://instagram.com/ditapgovtr’dir.

KULLANICILAR DOĞRUDAN SATIŞ İLANI OLUŞTURUYOR
DİTAP’ta sadece sözleşmeli üretim mi yer almaktadır?

Hayır, daha önce bahsettiğim üzere DİTAP modüler sistemler bütünüdür. Bu modüllerden biri de doğrudan satış modülüdür. Bakanlığımız Çiftçi Kayıt Sistemi'nden (ÇKS) akredite edilerek üretici (satıcı) olarak DİTAP’a kaydolan gerçek / tüzel kullanıcılar kendilerine ayrılmış özel sayfa aracılığı ile doğrudan satış ilanı oluşturabilmektedir. Alıcılar erişime açılan ilanların ürün stok detayında bulunan iletişim bilgileri sayesinde satıcı (üretici) ile irtibat sağlamakta ve anlaşma sağlanması halinde satış gerçekleşmektedir.

İKİNCİ FAZLA BİRLİKTE YENİ ÖZELLİKLER EKLENECEK
DİTAP’ın geleceğine yönelik beklentilerinizi ve öngörülerinizi öğrenebilir miyiz?

DİTAP, kurgulanan ve hayata geçirilen yapısı gereği oldukça esnek ve sürekli geliştirilebilir bir sistemler bütünüdür. Bu nedenle, Faz 1 ve 2 kapsamında sisteme eklenmiş veya eklenecek olan özellikler şu anki alıcı ve üretici ihtiyaçlarını karşılayabilecek niteliktedir. Buna karşın sistem bu esnek yapısı sayesinde ileride ortaya çıkabilecek taleplere de cevap verebilecek yetkinlikte planlanmıştır.

FAZ 2 sonrasında sistemin Türkiye’de ticaretin en önemli aktörlerinden olan Türkiye Odalar ve Borsalar Birliğine (TOBB) devredilmesi planlanmaktadır. Bakanlık olarak gerçekleştirilecek olan bu devir öncesinde, sistemin kusursuz olarak çalışması, üretici ve alıcıda gerekli tanınırlığa sahip olması adına çalışmalarımızı gayretle sürdürüyoruz.

Bakanlık olarak, sektörün ve üreticilerimizin ihtiyaçlarını karşılayan ve Bakanlığımızın da gelecek planlamasına yardımcı olacak bir sistem olarak DİTAP’ı yoğun gayretler ve Bakanlığımızın tüm birimlerinin yoğun iş birliği ile hayata geçirmiş bulunmaktayız. Bu sistemin Türk tarım sektörüne faydalı olacağına inancımız tamdır. İnşallah sistem yaygınlaştıkça ve benimsendikçe faydaları daha da gözle görülür şekilde artacak, tüm tarım sektörümüz bu sistemden istifade edecektir.