TEMMUZ-AĞUSTOS 2020 / RÖPORTAJ
Gıdalarda trans yağ miktarı 100 gram yağda 2 gramı geçmeyecek
“Gıdalarda trans yağ miktarı sınırlandırılarak, insan sağlığı üzerinde olumlu etkiler yaratması beklenmektedir.”
İnsan sağlığı üzerinde olumsuz etkileri bulunan trans yağlarla ilgili yönetmelik değişikliği 31 Aralık 2020 tarihinde yürürlüğe girecek. Trans yağ düzenlemesiyle, gıdalarda toplam yağın 100 gramında 2 gram ile sınırlandırılarak bu miktarın üzerinde trans yağ içeriği olan gıdalar üretilemeyecek. Konuyla ilgili detayları, Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanı Selman Ayaz’dan öğrendik.
Trans yağ nedir? Zararları hakkında bilgi verir misiniz?
Trans yağ, trans formunda en az bir adet konjuge olmayan (en az bir metilen grubu kesintili) karbon-karbon çift bağı içeren yağ asitlerini ifade etmektedir. Trans yağ, bazı geviş getiren hayvanlardan elde edilen gıdalarda doğal olarak bulunabileceği gibi bitkisel sıvı yağların kısmi hidrojenasyonu veya yağların çok yüksek sıcaklıklarda ısıtılması, kızartılması veya defalarca kullanılması sonucu da oluşabilmektedir.
Trans yağ tüketimi şu hastalıklarla ilişkilendirilmektedir: kardiyovasküler hastalıklar (KVH), merkezi adipozite, diyabet, alzheimer, meme kanseri, doğurganlıkta bozulma, endometriyoz, kolelityaz.
Trans yağlar hakkında yapılan yönetmelik değişikliği neleri kapsıyor?
Türk Gıda Kodeksi Gıdalara Vitaminler, Mineraller ve Belirli Diğer Öğelerin Eklenmesi Hakkında Yönetmelik’te 7 Mayıs 2020 tarihinde yapılan değişiklikle, hayvansal kaynaklı yağlarda doğal olarak bulunan trans yağ dışındaki trans yağ miktarı, perakende işletmelere arz edilen gıdalar ile son tüketiciye sunulan gıdalarda toplam yağın 100 gramında 2 gram olarak belirlenmiştir.
Son tüketiciye arz edilmeyen ara ürünlerde trans yağ miktarının 100 gram yağda 2 gramı geçmesi durumunda ilk üreticinin bu bilgiyi aktarması gerekecektir.
Düzenlemenin insan sağlığı üzerindeki etkilerini değerlendirir misiniz?
Son tüketiciye arz edilen gıdalarda trans yağ miktarı sınırlandırılarak, insan sağlığı üzerinde olumlu etkiler yaratması beklenmektedir. Örneğin trans yağdan elde edilen toplam enerjide yüzde 2'lik bir artış, koroner kalp hastalığı ve kalp krizi sonucunda ölüm riskinde yüzde 23'lük bir artış ile ilişkilidir.
Etiketlerde değişiklik olacak mı?
Trans yağ düzenlemesi gıdalarda toplam yağın 100 gramında 2 gram ile sınırlandırıldığından bu miktarın üzerinde trans yağ içeriği olan gıdalar üretilemeyecektir. Bu nedenle gıda etiketlerinde bir bilgilendirme ihtiyacı söz konusu değildir. Düzenleme gerektiren durumlar olması halinde Türk Gıda Kodeksi Gıda Etiketleme ve Tüketicileri Bilgilendirme Yönetmeliğinde düzenleme yapılacaktır.
Değişiklik AB ülkeleri ile eş zamanlı mı gerçekleşecek?
Trans yağ ile ilgili düzenleme Avrupa Birliği üyesi ülkelerde 1 Nisan 2021 tarihinde uygulanmaya başlayacaktır. Ülkemizde ise Avrupa Birliğinden 3 ay önce 31 Aralık 2020 tarihinde uygulamaya geçilecektir.
Yağları evde kullanırken nelere dikkat etmeliyiz?
Evde kullanılan yağların çok yüksek sıcaklıklarda ısıtılmaması, aynı yağın defalarca kızartma yağı olarak kullanılmaması gerekmektedir.