KASIM-ARALIK 2020 / DÜNYADA KOOPERATİFÇİLİK

Kıbrısta kooperatif bankacılığında 60 yıllık başarı


Dr. M. Erhan EKMEN    

23.11.2020 


Dünyadan kooperatif hikayelerinde bu sayıda sizlerle yavru vatan olarak kabul ettiğimiz ve etle tırnak gibi bir gördüğümüz Kıbrıs’a gidiyoruz. Tarımsal üretim alanında önemli bir potansiyeli olan adaya geçen yıllar boyunca Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin ciddi yatırımları ve yardımları oldu.

Ana vatandaki birçok kurum, Kıbrıs’ta şirket yapısı altında yeni kuruluşlar açarak hizmet vermeye başladılar. Bu ekonomik girişimler gerçekleştirilirken en büyük yerel kolaylaştırıcı çoğunlukla “Koopbank” olarak adlandırılan Kıbrıs Türk Kooperatif Merkez Bankası olmuştur. Ülke çapında 200 kooperatifin ortak olduğu, 20 şubesi ile 120 binden fazla müşteriye hizmet veren Koopbank, aynı zamanda tarım alanında ana kredi sağlayıcı olarak sektörü desteklemektedir.
 
Koopbank, iştirakleri ile tarımda önemli işler yapmaktadırlar. Koopsüt adlı Sıvı Süt ve Yağ Ürünleri Üretim ve Pazarlama Kooperatifi Ltd., süt ve dondurma gibi süt ürünlerini ve ilaveten meyve suları, ayçiçek yağı, mısırözü yağı ve zeytinyağı üretmekte ve pazarlamaktadır. Kooperatife ait iki fabrikada Koop Süt markası ile üretilen ürünler hem iç, hem de dış pazarda oldukça popülerdir. Binboğa Karma Yem, Keçiboynuzu Ürünleri, LPG Üretim ve Pazarlama Kooperatifi Ltd., karma yem üretimi, keçiboynuzu mahsulü işleme ve LP gazı yeniden doldurma ve taşıma alanlarında faaliyet göstermektedir. Yıllık 40 bin ton buzağı-besi yemi, büyükbaş hayvan yemi ve tavuk yemi üretim kapasitesi ile hayvancılık sektörüne hizmet vermektedir. Ayrıca keçiboynuzu fabrikası, Binboğa adı altında keçiboynuzu ürünlerini ihraç etmektedir. Kooperatifin bir de LP gazı üretim ve yeniden dolum tesisleri bulunmaktadır. Koopbank’ın iştiraklerinden bir diğeri ise Tarımsal Malzemeler, Makineler ve Gıda Pazarlama Kooperatifi Ltd.dir. Kooperatif, kimyasal gübre, tarım ilaçları, bitki tohumları, traktörler, her türlü zirai ve tarım dışı alet ve cihazlar, nakliye araçları ve yedek parçaları, beslenme ve hijyen malzemeleri gibi ürünlerin ithalatı, imalatı ve pazarlanması alanlarında faaliyet göstermektedir.
 
En son, askılı boru sistemiyle deniz geçilerek su aktarılan dünyadaki tek proje olan KKTC Su Temin Projesi gerçekleştirilerek tarımda yeni ufuklara geçilmiştir. Bunun anlamı artık adada tarım alanında yeni yatırımlar ve dolayısıyla yeni finanslara ihtiyaç doğduğudur. Geçen 60 yıllık süre boyunca olduğu gibi, Koopbank bundan sonra da Kıbrıs’ta önemli ve büyük hizmetler vermeye devam edecektir. 
 
Umarım, Anavatanda da büyük ihtiyaç haline gelen kooperatif bankacılığı hızla gelişir. Tarım sektörümüzde finans ihtiyacı, çiftçinin kendi gücü tarafından temin edilir. Bütün ambargoları ve siyasi baskılara rağmen Koopbank’ın 60 yılı aşkın bir süredir faaliyetlerini başarıyla sürdürüyor olması özellikle gurur vericidir. 
 
Kıbrıs Türk Kooperatif Merkez Bankası Ltd. 1959 yılında kurulmuş olup Banka üyeleri Kooperatif Kanunu ile likit fonlarını Banka'ya yatırmakla yükümlü olan Kooperatif Topluluklarıdır. Kıbrıs'taki Kooperatif Hareketi, dünyanın en iyi örgütlenmiş ve en güçlü kooperatifçilik hareketlerinden biri olarak kabul edilmektedir. 20. yüzyılın başlarında tanınmaya başlayan kooperatifçilik hareketinin etkisiyle Ada’da, ilk Kooperatif Birliği 1909'da, Kooperatif Merkez Bankası ise 1937'de kurulmuştur. Kuruluş amacı kooperatif hareketi içinde kendi kendini finanse etme ihtiyacı olan ortaklarına kredi sağlamaktı.
 
Kıbrıs'ın İngiliz sömürge yönetiminden bağımsız hale gelmesinden sonra, Kıbrıs Anayasasına ve Kıbrıs'ın bağımsızlığını kazandığı 1959'da yürürlüğe giren Kuruluş Antlaşması'na göre, hem Kıbrıs Kooperatif Merkez Bankası hem de adadaki Kooperatif Hareketi, Türkler ve Rumlar olmak üzere iki ayrı kısma ayrılmıştır.
 
Bugün, Kuzey Kıbrıs Türk Cumhuriyeti Kooperatif kredi sisteminin merkezinde, 1959 yılında kurulan üçlü yapıdan bir olan ve bir kooperatif hareketi olarak kurulan Kıbrıs Türk Kooperatif Merkez Bankası Ltd. (Koopbank) yer almaktadır. Banka’nın ortakları, Kooperatif Kanunu ile likit fonlarını Banka'ya yatırmakla yükümlü olan yani Banka'ya ortak olan kooperatiflerdir. Koopbank, Kooperatif Şirketleri Yasası ve kurallarına uyma yükümlülüğünün yanı sıra, aynı zamanda 2001 yılı Bankacılık Kanunu'na da tabidir.
 
Bugün Koopbank, ihtiyaç sahibi girişimlere kredi vererek ve fazla fonu olanlardan mevduat kabul ederek yerel kooperatif işletmelerine merkez bankacılığı yapmaktadır. Bankacılık faaliyetlerine katılan kooperatif işletmeler için önemli bir başvuru merkezidir.
 
Tarımsal kalkınmaya yardımcı olmak için, doğrudan çiftçilere ve canlı hayvan yetiştiricilerine devlet tarafından sübvansiyonlu krediler sağlamaktadır. Bu krediler genellikle uzun vadelidir ve düşük faiz oranlarına sahiptir. Tarım yönelimli iştirakleri sayesinde, çiftçilere genellikle gübre, böcek ilacı, makine ve teçhizat dâhil olmak üzere, ürünün ekimine kadar kredi bazında bir dizi tarımsal tedarik hizmeti sunulmaktadır.
Entegre finansal hizmetler grubu olarak hizmet sunma stratejisinin bir parçası olarak Banka, kendine bağlı ortaklığı Şeker Sigorta Kıbrıs Ltd. ile sigortacılık hizmetleri sunmaktadır. Ayrıca arazi geliştirme ve arazi tesviyesi için çiftçilere finansman sağlamanın yanı sıra yerel yönetimlerin ve devletin çeşitli projelerini de finanse etmektedir. 
 
Yukarıdaki uzmanlık hizmetlerinin yanı sıra Koopbank, 20 şubesi ve yurt dışındaki sayısız muhabiri aracılığıyla kapsamlı şekilde perakende, kurumsal ve yabancı bankacılık hizmetleri sunmaktadır. Büyüklüğü ve teknoloji kullanımı açısından ülkenin finansal sistemindeki en büyük bankadır. Hatta adadaki her hane halkından en az bir kişi Koopbank ve ortağı kooperatif işletmeleri tarafından müştereken sağlanan geniş kooperatif finansal sisteminin müşterisidir.
 
Koopbank, müşterilerine ve ortak kooperatiflerine en iyi şekilde hizmet etmeye olan bağlılığında, sürekli değişen talepleri karşılamak için hizmet kalitesini iyileştirmek, ürün ve hizmet yelpazesini genişletmek için sürekli olarak çalışmaktadır.

Kıbrıs kooperatif bankacılığı