MAYIS-HAZİRAN 2021 / ÖZEL HABER
Kırsal kalkınma desteklerinde 2021 yılı bütçesi 1,3 milyar TL
Tarımın gelişmesi, üretimin artması ve kırsal kalkınma için devlet destekleri çok önemli. Tarım ve Orman Bakanlığı da Tarım Reformu Genel Müdürlüğü koordinasyonu ile çiftçi ve üreticilere pek çok alanda ve çeşitli miktarlarda destek ödemeleri yapıyor. Tarım Reformu Genel Müdürü Kerim Üstün ile kırsal kalkınmaya yönelik devlet desteklerinin ayrıntılarını ve bu yıl için ayrılan destek miktarını konuştuk.
Bakanlığımızın kırsala yönelik çalışmaları nelerdir?
Günümüzde kırsal kalkınma gelişmişliğin önemli unsurlarından birisi ve göstergesi olarak kabul ediliyor. Coğrafi, sosyal ve kültürel çeşitlilik bakımından zengin olan Ülkemiz açısından bu önemin daha da fazla olduğunu söyleyebiliriz. Ülke nüfusumuzun yüzde 20’si kırsalda yaşıyor ve en önemli faaliyet alanları bitkisel üretim, hayvancılık, su ürünleri gibi tarım faaliyetleri. Bu faaliyetlerin gerçekleştiği 23,1 milyon hektar tarım alanı, 14,6 milyon hektar mera ve 22 milyon hektar orman alanı, toplam arazi varlığımızın yüzde 78’ine tekabül ediyor. Ülkemiz kırsalını da barındıran bu büyük alanın korunması, buradaki üretim olanaklarının geliştirilmesi, burada yaşayanların gelir seviyesinin arttırılması, Bakanlığımızın görev ve öncelikleri arasında.
Diğer yandan, tüm sektörlerde olduğu gibi tarım sektörü de kendi içerisinde sürekli bir değişim ve gelişme yaşamaktadır. Talep ve tüketimdeki değişimler üretimi değişime zorlamakta, gelişen bilgi teknoloji altyapısı üretim tekniklerini dönüşüme uğratmaktadır. Özellikle son dönemde yaşanan iklim değişikliklerinin tarımsal üretim kaynakları üzerindeki etkisi, kırsal nüfus hareketlilikleri bu değişim ve gelişim hareketliliğini artırmakta ve önemli kılmaktadır. Bu doğrultuda kırsal kalkınma; gıda arz güvenliğinin sürdürülebilirliği bakımından süreklilik arz eden bir çalışma alanı olarak da öne çıkmaktadır. Tarımda sağlanan gelişmelerin kalıcı hale getirilebilmesi için kırsalın kalkındırılması ve bu kalkınmanın sürdürülebilir tutulması gerekiyor. Bunun için de eğitimden sağlığa, ulaşımdan ticarete çok sektörlü, entegre ve katılımcı bir kırsal kalkınma yaklaşımı çok önemli. Bu amaçla Bakanlığımız koordinasyonunda ilgi bakanlık ve kurumların iş birliği ile “Ulusal Kırsal Kalkınma Stratejisi”, “Kırsal Kalkınma Planları”, “Eylem Planları” ve “Yıllık Programlar” hazırlanıyor ve uygulanıyor.
Yine kırsal kalkınma planları çerçevesinde yürütülen proje ve faaliyetler Bakanlığımızın sekretaryasını yaptığı ve Cumhurbaşkanlığı Bütçe ve Strateji Başkanlığı ile 14 bakanlık, 12 bakanlığa bağlı kurum, 7 il özel idaresi ve 7 kalkınma ajansından en az Daire Başkanı düzeyinde temsilcilerden oluşan “Kırsal Kalkınma Planı İzleme Komitesi” tarafından izleniyor. Bakanlığımızın kırsalın kalkındırılması amacıyla yürüttüğü birçok program, proje ve faaliyet bulunuyor.
Kırsalı kalkındırmak için ne tür destekler veriliyor?
Kırsal kalkınma amaçlı projeleri, destek finansmanı açısından 3 grupta toplamak mümkün. Bunlar; Ulusal kaynaklı projeler, Dış Kaynaklı projeler (ikraz anlaşması) ve AB Projeleri (IPARD I,II,III).
Ulusal bütçe ve dış finansman kaynaklı projeler Genel Müdürlüğümüz tarafından planlanıyor ve yürütülüyor. AB Katılım öncesi mali yardım aracı IPARD destekli projelerin, programı da Genel Müdürlüğümüz Yönetim Otoritesi koordinasyonunda hazırlanıyor ve Tarım ve Kırsal Kalkınmayı Destekleme Kurumu tarafından yürütülüyor.
Ulusal bütçe ile desteklenen kırsal kalkınma çalışmaları kapsamında Kırsal Kalkınma Yatırımlarını Destekleme Programı (KKYDP), Genç Çiftçi Projesi, Kırsal Kalkınmada Uzman Eller Projesi, Lisanslı Depoculuk Destekleri gibi önemli projelere değişik oranlarda destekler veriliyor.
14 YILDA 7.2 MİLYAR TL’LİK KKYDP PROJESİ
Kırsal Kalkınma Yatırımlarını Destekleme Programı hakkında bilgi verir misiniz?
Kırsal Kalkınma Yatırımlarının Desteklenmesi Programı (KKYDP) 2006 yılından bu yana 81 ilde devam ediyor. KKYDP uygulanmasının amacı üretici gelirlerini artıran ve çeşitlendiren, yeni teknoloji içeren, tarıma dayalı küçük ve orta ölçekli sanayinin gelişmesini ve yaygınlaştırılmasını esas alan projeleri desteklemek. KKYDP kapsamında her yıl çıkarılan tebliğ ile belirlenen süre içinde Tarıma Dayalı Ekonomik Yatırımların Desteklenmesi ile tarımsal ürünlerin işlenmesi, depolanması ve paketlenmesine yönelik projelere ve makine ekipman alımlarının desteklenmesi ile yeni teknolojilerin üreticiler tarafından kullanılmasının yaygınlaştırılmasına yönelik projelere; ekonomik yatırım projelerinde hibeye esas proje tutarının yüzde 50’si hibe olarak veriliyor. Bu kapsamda; Bilişim Sistemi Yatırımları, Bitkisel Ürün İşlenmesi, Paketlenmesi ve Depolanması, Çelik Silo (Tarımsal Ürünlerin Depolanması), Çiftlik Faaliyetlerinin Geliştirilmesi, El Sanatları ve Katma Değerli Ürünler, Hayvansal Ürün işlenmesi Paketlenmesi ve Depolanması, Hayvansal ve Bitki. Orjinli Gübre İşleme Paketleme ve Depolama, Kırsal Turizm Yatırımları, Soğuk Hava Deposu, Su ürünleri işlenmesi, paketlenmesi ve depolanması, Tarımsal Üretime Yönelik Sabit Yatırımlar, Yenilenebilir Enerji Kullanan Seralar, Yenilenebilir Enerji Üretim Tesisleri gibi faaliyet konuları destekleniyor.
2006 yılından günümüze kadar 12 bin 619 proje ile yatırımcılara 3 milyar 289 milyon 418 bin 610 TL tutarında hibe verilmiş ve toplam maliyeti 7 milyar 272 milyon 247 bin 89 TL olan yatırım projesi hayata geçirilmiş durumda.
Ayrıca KKYDP 13. Etap kapsamında 2021 yılı içerisinde İl Müdürlüklerimizle hibe sözleşmesi imzalanan 2 bin 225 proje ile yatırımcılara 689 milyon 947 bin 847 TL tutarında hibe verilecek ve toplam maliyeti 1 milyar 438 milyon 110 bin 810 TL olan yatırım projesi hayata geçirilecek.
KKYDP kapsamında desteklenen yatırımlar tamamlama, teknoloji yenileme ve yeni yatırımlar olarak 3 grupta destekleniyor.
KKYDP’DE YENİ BİR DÖNEM BAŞLIYOR…
Ülkemizde Ulusal Bütçe Kaynaklı KKYD Programları 5’er yıllık dönemler halinde yürütülüyor. 4. Dönem (2021-2025) Kırsal Kalkınma Destekleri Kapsamında Tarıma Dayalı Ekonomik Yatırımlar ve Kırsal Ekonomik Altyapı Yatırımlarının Desteklenmesine İlişkin Cumhurbaşkanlığı Kararı 28.07.2020 tarihinde, Uygulama tebliğleri ise (Tebliğ No: 2020/24-25) 21 Kasım 2020 tarihinde Resmi Gazete ‘de yayımlanarak yürürlüğe girmişti. Önümüzdeki dönemde; doğal kaynaklar ve çevrenin korunmasını dikkate alarak kırsal alanda gelir düzeyinin yükseltilmesi, tarımsal üretim ve tarıma dayalı sanayi entegrasyonunun sağlanması için mikro, küçük ve orta ölçekli işletmelerin desteklenmesi, tarımsal pazarlama altyapısının geliştirilmesi, geriye dönük izlenebilirliğin sağlanması ve gıda güvenilirliğinin güçlendirilmesi, kırsal alanda alternatif gelir kaynaklarının oluşturulması, kırsal ekonomik altyapının güçlendirilmesi, tarımsal faaliyetler için geliştirilen yeni teknolojilerin üreticiler tarafından kullanımının yaygınlaştırılması, yürütülmekte olan kırsal kalkınma çalışmalarının etkinliklerinin artırılması, kırsal toplumda yerel kalkınma kapasitesinin oluşturulmasına katkı sağlamak için yeni teknoloji içeren tarıma dayalı ekonomik yatırımlar ile kırsal ekonomik altyapı yatırımlarının desteklenmesi hedefleniyor. Desteğe konu yatırım konuları 2021-2025 yıllarında; Ekonomik Yatırımlar ve Kırsal Ekonomik altyapı yatırımları kapsamında 2 ayrı tebliğe göre yürütülecek.
KADIN VE GENÇLERE POZİTİF AYRIMCILIK
Desteklerden faydalanan çiftçiler hakkında bilgi verir misiniz? Genç ve kadınların durumu nedir?
Uyguladığımız tüm projelerde gençlere ve kadınlara daha fazla puan verilerek pozitif ayrımcılık yapılıyor. Örneğin Uzman Eller Projesi kapsamında 2020 yılında uygulanan proje başvurularında kadın oranı yüzde 28 olmasına rağmen, kadınlarımıza yapılan pozitif puanlama ile uygulanan projelerin yüzde 45’i kadın girişimcilerden oluşuyor. Proje kapsamında 98 kişiye 9 milyon 680 bin TL hibe ödenmiş olup, zorunlu olmamasına rağmen girişimciler tarafından ayrıca 2 milyon 214 bin TL öz sermaye katılmış durumda. Bu durumu, projelerin sürdürülebilirliğinin yüksek olacağına işaret olarak düşünüyoruz. 2016-2018 yılları arasında uygulanan Genç Çiftçi projesinde de kadın oranı yüzde 60,2 olarak gerçekleşmişti.
Genç Çiftçi Projesinin sonuçlarını nasıl değerlendiriyorsunuz?
Genel Müdürlüğümüzün kırsal alana yaptığı desteklerden birisi de “Genç Çiftçi Projelerinin Desteklenmesi Programı”. 2016-2018 yıllarında Bakanlığımız Çiftçi Kayıt Sistemine (ÇKS) kayıtlı 18-40 yaş aralığındaki çiftçi sayısı 330 bin 412 (yüzde 13,5) olup bu gençlerin müracaat etmesi sağlanarak 30 bin TL hibe verildi. Büyükbaş ve küçükbaş hayvan yetiştiriciliği, arıcılık, kanatlı, ipekböceği yetiştiriciliği, meyvecilik, seracılık ile tıbbi ve aromatik bitki yetiştiriciliği konularına destek verilirken, büyükbaş ve küçükbaş canlı hayvanlar TİGEM tarafından temin edildi.
2016-2018 yılları arasında uygulanan proje ile 47 bin 775 genç çiftçi projesine proje başına 30 bin TL olmak üzere toplam 1 milyon 435 bin TL hibe desteği sağlandı. Genç Çiftçi projesi sayesinde tarım sektörümüze bin 350 genç üretici kazandırmış olduk.
Pilot olarak uygulanan Uzman Eller Projesi’nin sonuçlarından da bahseder misiniz?
Kırsal alanda yürütülen projelerden birisi de 2020 yılında pilot olarak 4 ilde başlatılan “Kırsal Kalkınmada Uzman Eller Projesi”dir. Bu projedeki temel amaç, tarımsal faaliyetlerin uzman kişiler tarafından yapılmasını teşvik etmek, tarımsal üretimin miktarını, kalitesini ve verimliliğini arttırmak, kırsal alanda tarımsal üretim yapan mevcut işletmelere örnek ve önderlik oluşturacak sürdürülebilir yatırımların desteklemek. Bu amaçla proje pilot olarak İzmir, Düzce, Mardin ve Amasya illerinde başlatılarak, kırsal alanda genç ve eğitimli girişimcilerin tarım, hayvancılık, su ürünleri, ormancılık ve gıda konularında uygulayacağı projelere 100 bin TL hibe ödemesi yapıldı.
2020 yılında tarım, hayvancılık, ormancılık, gıda ve su ürünleri konularında yüksekokul ve üniversite mezunlarından mahallinde uygulamak üzere hibe sözleşmesini imzalayan ve proje işlemlerini tamamlayan 98 proje sahibine 9,7 Milyon TL hibe desteği ödemesi yapıldı.
LİSANSLI DEPOLARA 226 MİLYON TL KİRA DESTEĞİ
Lisanslı depoculuk desteklemelerinden kimler faydalanmaktadır?
Genel Müdürlüğümüz tarafından kırsalda yürütülen desteklerden birisi de 2014 yılından günümüze kadar uygulanan lisanslı depolara ve ürünlerini lisanslı depolarda saklayan üretici ve üretici örgütlerine ürün çeşidine bağlı olarak kira, ilave kira, nakliye ve analiz destekleme ödemeleridir. Buradaki temel amacımız üreticilerimizin lisanslı depolardan yararlanma olanaklarını artırarak onların ürün pazarlama sürecini uzatmak, karlılıklarını arttırmak.
Bugüne kadar lisanslı depolara 226 milyon TL kira desteği ödenmiş durumda. Ayrıca 2019 yılından itibaren ürünlerini lisanslı depolarda muhafaza eden üreticilere ilave kira, nakliye ve analiz ücreti desteği olarak bugüne kadar 96,7 milyon destek ödemesi yapıldı.
Dış Kaynaklı projeler hakkında da bilgi verir misiniz?
Bu kapsamda yürüttüğümüz projelerden biri de IFAD, Dünya Bankası, JICA, İslam Kalkınma Bankası gibi uluslararası finans kurumlarından ikraz anlaşması ile finanse edilen kırsal dezavantajlı grupların yaşadığı üst havzalar için hazırlanan kalkınma projeleri. Bu projelerdeki amaç; 600 metre rakımın üzerindeki dağlık alanlarda altyapı hizmetlerini iyileştirmek ve buralarda yaşayan üreticilerimizin sosyo-ekonomik refah seviyelerini artırmak. Genel Müdürlük olarak IFAD kaynaklı 2 projemiz devam ediyor. Bunlardan birisi 2016 yılında başlayan ve 2023 yılında tamamlanacak olan Göksu Taşeli Kalkınma Projesi. Konya ilimizin 7, Karaman ilimizin 3 dağlık ilçesinde uygulanan projenin toplam 22 milyon 270 bin avro bütçesi olup kredi, hibe ve ulusal katkıdan oluşuyor. Projemiz kadın çiftçlerin kurdukları kooperatif aracılığı ile işletilen mantar seraları, güneş enerjili sulama sistemleri ve meyve bahçeleri gibi başarı hikayelerine sahip.
Bir diğer devam eden dış kaynaklı projemiz “Kırsal Dezavantajlı Alanlar Kalkınma Projesi”. Yüksek kesimlerde yaşayan küçük ölçekli çiftçilerimizin yaşam seviyelerinin iyileştirilmesi ve üretimin pazara entegrasyonunun sağlanması amacıyla 2018- 2026 yılları arası iki aşamada gerçekleştirilecek olan proje ile çiftçilerimize Finans Anlaşması imzalanan 1. Aşamada 52,5 milyon avro destek sağlanacak. Proje, ilk aşamada Adana, Mersin, Osmaniye, Kastamonu, Sinop ve Bartın illerinin dezavantajlı bölgelerinde 45 ilçede bin 793 köyde uygulanacak olup, 30 bin haneye ulaşacak. Hibe desteği yatırım konuları ve yatırımcı türüne göre değişmekle birlikte projenin yüzde 70-100’ü desteklenecek. Ayrıca Dünya Bankası finansmanı ile Ordu Bolaman ve Yozgat Çekerek havzalarında rehabilitasyon ve kırsal kalkınma odaklı bir proje çalışmamız devam etmekte.
TARIM MEŞAKKATLİ BİR GÖNÜL İŞİ
Son olarak tarım alanında yatırım yapmak isteyenlere yönelik tavsiyeleriniz nelerdir?
Bulunduğumuz yüzyılda hızla artan dünya nüfusunun gıda ihtiyacı ve doğal üretim kaynakları üzerindeki tehditler, tarım ve gıdayı stratejik bir konuma getirmişti. Son dönemde dünyada yaşanan pandemi tarım ve gıdanın bu konumunu tekrar hatırlattı ve güçlendirdi. Bu doğrultuda ülkelerin tarım ve gıda politikalarında hassasiyetleri arttı. Tarımda net ihracatçı konumda olan ve tarımsal hasılada Avrupa 1’incisi olan ülkemiz; sahip olduğu üretim potansiyeli ve stratejik konumu ile bu alanda önemli yatırım fırsatlarına sahiptir. Dolayısı ile ülkemizde tarım ve tarıma yatırım her zaman karlı ve önü açık bir alandır. Bu alanda doğru adım atmak üzere yatırımcılarımız iyi bir saha analizi, fizibilite yapmalarını tavsiye ediyorum. Bakanlık olarak sağladığımız teşvik ve destekleri iyi takip etmelerini öneriyorum. Bunun için ilgili merkez birimlerimizden ve taşra birimlerimizde yer alan TARYAT ofislerimizden yardım alabilirler.
Bizim kırsal kalkınma alanındaki yatırımlara desteklerimiz artarak ve çeşitlenerek devam edecek. Bu konuda Kırsal Kalkınma Desteklerinin 2021-2025 döneminde devam etmesi için Cumhurbaşkanı Kararı alınmış ve Tarıma Dayalı Ekonomik Yatırımların Desteklenmesi ve Kırsal Ekonomik Altyapı Yatırımlarının Desteklenmesi konularında 5 yıl geçerli iki ayrı Tebliğ yayınlanmış başvurular alınmaya başlamıştır. 2021 yılı bütçesi 1,3 milyar TL olarak belirlenmiştir.