TEMMUZ-AĞUSTOS 2021 / BİTKİSEL ÜRETİM
Çay bahçelerinin yenilenmesiyle kalite artacak
Tarım ve Orman Bakanlığı Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğü, ÇAYKUR ve Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi (RTEÜ) iş birliğinde "Çay Bahçelerinin Rehabilitasyonu" projesi hazırlandı. Proje ile ekonomik ömrünü tamamlamış çay bahçelerinin nitelikli çay fidanları ile yenilenmesi hedefleniyor. Verim ve kalite artışını beraberinde getirecek olan bu projenin detaylarını ÇAYKUR Genel Müdürlüğü yetkililerinden aldık.
Çay tarımında "Çay Bahçelerinin Rehabilitasyonu Projesi" hazırlandı. Bu projeyle ne amaçlanıyor? Genel hatlarıyla anlatır mısınız?
Bu proje ile çay üretiminde verim ve kalitenin artırılması, sürdürülebilirliğin sağlanması için ekonomik ömrünü tamamlamış çay bahçelerinin nitelikli çay fidanları ile yenilenmesi amaçlanıyor.
ÇAY BAHÇELERİNDE 83 YIL SONRA YENİLİK YAPILIYOR
Böyle bir projenin hazırlanmasının zeminini oluşturan dinamikler neler?
Bilindiği üzere çay plantasyon sahaları 1938 yılından itibaren başlayıp 1994 yılına kadar düzenli olarak tohumla tesis edilmiştir. Bu çay bahçelerinin hem tohumla tesis edilmesi hem de yüzde 50 – 60 oranında ekonomik ömrü doldurması çay tarımı için arzu edilen verim ve kaliteyi etkilemektedir. Tüm bu sebepler bu projenin geliştirilmesine dayanak sağlamıştır.
PROTOKOL İMZALANDI, ÇALIŞMALARA BAŞLANDI
Projenin paydaşlarından biri sizsiniz, diğer paydaşlar hangileri ve onların üstlendiği görevler neler?
Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğü (BÜGEM), Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Çay ve Çay Ürünleri Uygulama ve Araştırma Merkezi, Tarım ve Orman Rize İl Müdürlüğü projenin bizim dışımızdaki paydaşları. BÜGEM, daha çok projenin iş planına uygun yürütülmesini, proje uygulamalarını kontrol etmek gibi görevleri yerine getirecek. Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Çay ve Çay Ürünleri Uygulama ve Araştırma Merkezi ise devam eden TÜBİTAK 1007 Projesi sonucunda elde edilen ilgili bilimsel verilerin projeye aktarılmasını ve proje faaliyetlerine ilişkin teknik ve araştırma desteği sağlayacak.
ÇAYKUR olarak biz ise ÇAYKUR’a kayıtlı ruhsatlı üreticilere proje duyurusu yaparak yenileme çalışmalarına katılmak isteyen üreticileri İl Müdürlüğü ile belirleyeceğiz. Proje kapsamında mevcut damızlık parsellere ilave olarak 15 dekar yeni damızlık parsel oluşturacağız. Daha önce tescili yapılan 6 çay çeşidinin TÜBİTAK 1007 Projesi kapsamında tüm yönleri ile verimliliği ve adaptasyonu en iyi olduğu tespit edilen 2 klon çeşidinin çelikle çoğaltılması işlerini yürüteceğiz. Yine fidan üretiminde ihtiyaç duyulacak alet-ekipman, girdi ve işçi temin edeceğiz.
Tarım ve Orman Rize İl Müdürlüğü de ÇAYKUR ile birlikte yenileme yapılacak alanları belirleyecek, yenilenecek çay bahçelerinin söküm, arazi tesviyesi, gübreleme, fidan çukuru açma ve dikim işleri için ihale işlemlerini gerçekleştirecektir.
DÖRT YILLIK PİLOT PROJE ÖNGÖRÜLÜYOR
Proje ne zaman hayata geçecek? Projenin tüm çay bahçelerinde tamamlanması ne kadar zaman alacak? Uygulamanın tamamlanması sonrasında verim ve kalitedeki beklentiniz nedir?
Protokol çerçevesinde ilk iki yıl fidan üretimi sonraki iki yıl ise damızlık bahçe tesisi olmak üzere dört yıllık pilot proje öngörüldü.
Fidan üretim çalışmalarına başlanmış olup proje kapsamında ÇAYKUR’un elinde bulunan mevcut damızlık parsellere ilave olarak 15 dekar yeni damızlık parsel oluşturulacak. Ruhsatlı gönüllü üreticilerimizin ekonomik ömrünü tamamlamış çaylıklarından 10 - 15 dekar alanın yenileme çalışmaları diğer üreticilerimize örnek teşkil etmek amacıyla yapılacaktır.
Projeyle ilgili çay üreticilerinden aldığınız geri dönüşler nasıl? Onların konuyla ilgili desteğini aldınız mı?
Üreticilerimiz budama ile çaylık alanlarda verim ve kalitenin arttığını, budamanın devam etmesi gerektiğini, eğimli arazilerde yenilemenin zor olacağını dile getirdi. Bazı üreticilerimiz ise kayıplarının karşılanması durumunda proje doğrultusunda hareket edebileceklerini söylediler.
YENİLENEN ÇAY BAHÇESİNDEN 4. YILININ SONUNDA ÜRÜN ALINABİLECEK
Çay bahçelerinin yenilenmesinde öncelik neye göre olacak? Yenilenen bir çay bahçesinden ürün hemen alınabilecek mi?
Bu proje pilot bir proje olup ekonomik ömrünü tamamlamış çaylıkların yenilenmesi projesine katkı sağlayacaktır. Yenilenen bir çay bahçesinden yaklaşık 4 yılın sonunda ürün alınabilecektir.
Şu an itibarıyla 830 bin dekar alanda alınan çay verimi nedir? Çayın ülke ekonomisine sağladığı katkıdan da kısaca bahseder misiniz?
Teşekkülümüze kayıtlı ruhsatlı üreticilerimiz 787 bin dekar çaylık alana sahiptir. 2020 yılında ÇAYKUR ve özel sektör toplamında 1 milyon 450 bin ton yaş çay alımı yapılmıştır. Çaylıkların ortalama verimi dekara 1,844 kilogramdır. Çay oluşturduğu katma değer ve istihdam imkânları ile ülke ekonomisine katkıda bulunurken, 200 bin üreticisi olan çay tarımı, aileleriyle birlikte yaklaşık 1 milyon kişinin refah düzeyinin artmasını ve bölgelerarası göçün önüne geçilmesini sağlamaktır.