Dünyada ayva dikili alanlar son beş yılda yüzde 13,6 oranında artarak 2019 yılında 93 bin 699 hektara ulaşmıştır. Çin dünyadaki ayva dikili alanlarından yüzde 55,2 pay alarak ilk sırada yer alırken, İran yüzde 7,7 ile ikinci, Türkiye yüzde 7,6 ile üçüncü sırada yer almaktadır. Dünya ayva üretimi hektara ortalama 7 bin 114 kg verim ile 666 bin 589 ton olarak gerçekleşmiştir. Çin, Türkiye’ye göre 7 kat fazla ayva dikili alana sahip olmasına rağmen dünya ayva üretiminde Türkiye liderdir. Ülkemiz dünya ortalamasının yaklaşık 3,6 katı ayva verimine sahip ve dünya sıralamasında İsviçre’den sonra ikinci sırada yer almaktadır.
TÜRKİYE DÜNYANIN EN BÜYÜK AYVA İHRACATÇISI
2019’da dünya ayva üretiminin yaklaşık yüzde 5,5'i ticarete konu olmuştur. Dünyadaki ayva ihracatının yüzde 89’u Türkiye, Hollanda, İspanya, Yunanistan ve Avusturya’dan oluşan beş ülke tarafından yapılmaktadır. Türkiye dünyanın en büyük ayva ihracatçısı konumunda olup dünyadaki ayva ihracatının yüzde 41,4’ü ülkemiz tarafından yapılmıştır. Dünya ayva ithalatında yüzde 19’luk pay ile ilk sırada yer alan ülke ise Rusya'dır (FAO).
SAKARYA AYVA ÜRETİMİNDE TÜRKİYE’DE İLK SIRADA
2002 yılında 110 bin ton olan ayva üretimimiz yüzde 72 artarak 2020 yılında 189 bin tona yükselmiştir. Ülkemizde 2020 yılı ayva üretiminde yüzde 55’lik payla Sakarya ili ilk sırada yer almakta olup bu ili Bursa (yüzde 8), Denizli (yüzde 4), Çanakkale (yüzde 4), Bilecik (yüzde 4) ve Isparta (yüzde 3) izlemektedir.
AYVA ÇEŞİTLERİ
Limon Ayvası: Piyasalarda aranan bir çeşittir. Meyveler toparlak, sap tarafına doğru uzunca, kabuk limon sarısı renginde, havlı, kalın ve sert, sarımtırak etli, gevrek, bol sulu ve mayhoştur. Ağacı orta kuvvette gelişir. Ağaçlar önce dikine büyürse de ağaç yaşlandıkça dalları sarkmaya başlar. Kendi kendini döller. Bütün bölgeler için tavsiye edilir.
Eşme Ayvası: Yetiştiriciliği son yıllarda Marmara Bölgesi'nde yaygınlaşmıştır. Ülkemizdeki kapama ayva bahçelerinin büyük kısmı bu çeşit ile kurulmuştur. Orta iri – iri, yuvarlak geniş karınlı olup sapa doğru daralır. Meyve eti gevrek, bol sulu ve mayhoştur. Sofralık değeri yüksektir. Bütün bölgelere tavsiye edilir.
Ekmek Ayvası: Bu çeşidin aynı ad altında tanınan birçok tipi vardır. Bu tiplerde meyveler gerek tat gerekse büyüklük bakımından farklılık gösterir. Esas tipi teşkil eden Ekmek ayvaları güzel sofralık ve mutfaklık meyvelerdir. Reçel ve marmelat yapımına uygundur. Bunlarda meyveler iri ve gösterişli, sap tarafı dar, karın kısmı geniş, sarı kabuklu, üzeri hafif havlı, kalın, meyve eti gevrek, sulu ve mayhoştur. Ağacı orta kuvvette büyür, seyrek dallı ve verimlidir. Kendi kendini döller. Bütün bölgeler için tavsiye edilir.
Demir Ayvası: Meyveleri ekmek ayvasına göre küçük şekilde toparlaktır. Meyve eti çok sıkı olduğundan bu adın verildiği tahmin edilmektedir. Meyve yeşilimtırak sarı, tüysüz, parlak, eti sert, sulu ve mayhoştur. Ağacı orta kuvvette olup çok gövdelidir. Ağaçlar önce dikine büyürse de meyveye yattıktan sonra dalları sarkmaya başlar.
Bardak Ayvası: Özellikle Kocaeli bölgesinde yetiştirilen bir çeşittir. Bağlar arasında bu çeşide kirazlarla birlikte rastlanır. Meyvelerinin üzeri sık tüylü, eti gevrek, sulu ve mayhoştur. Ağacı çoğunlukla tek gövdeli, orta irilikte (3-4 m) ve verimlidir.
Altın Ayva: Meyvesi çok iri olup sap tarafında çok belirgin bir boyun kısmı vardır. Karın kısmı şişkindir. Meyve kabuğu koyu sarı olup üzerinde parçalı pas lekeleri bulunmaktadır. Meyve eti altın sarısı renkte ve az suludur. Marmara Bölgesi'ne tavsiye edilir.
Tekkeş: Meyveleri iri, gösterişli, ince kabuklu, gevrek, sulu, mayhoş ve verimli bir çeşittir. Meyve kabuğu parlak sarı renkli, ince tüylü ve meyve eti gevrektir. İyi kalitede bir çeşittir.
Şekergevrek: Meyve iri, düzgün şekilli, karın tarafı şişkin, sap ve çiçek çukuruna doğru dardır. İnce,kabuklu, gevrek, sulu ve hafif mayhoştur. Bütün bölgeler için tavsiye edilir.
AYVA TOKLUK HİSSİ SAĞLIYOR
Soğuk kış aylarının en ideal meyvelerinden biri olan ayva; kanseri önlemede, kilo vermede, sindirim sağlığını iyileştirmede, kolesterolü azaltmada ve bağışıklık sistemini güçlendirmede faydalıdır. Bol miktarda A, B ve C vitamini içerir. Bakır, çinko, selenyum, potasyum, demir ve fosfor açısından zengindir. Mide için çok faydalı olan lifler barındırır. Lif peristaltik hareketi ve sindirimi kolaylaştıran, kabızlık gibi durumları önleyen ve vücudu kolorektal kanser gibi daha ciddi durumlardan koruyan mide sularının salgılanmasını artırır. Kan şekerini hızlı bir şekilde yükseltmeyen ayva lifli yapısı ile uzun süreli bir tokluk hissi sağlar. 100 gram ayva yaklaşık olarak 40 kaloridir. İçerdiği vitamin ve mineraller ile vücudun genel dengesini toparlar ve yağ yakımını hızlandırır. Yüksek seviyelerde polifenoller ve fitokimyasallar içerir. Araştırma sonuçlarına göre bu bileşiklerin kardiyovasküler hastalık, astım ve diyabetle mücadeleye katkıda bulunabileceği öne sürülmektedir. Ayrıca, ayva kabuğu quercetin adı verilen bir flavonoid içerir. Bu flavonoid kan damarlarımızdaki inflamasyonu azaltarak kalbi güçlendirir.