MAYIS-HAZİRAN 2018 / AYIN KONUSU
Takviye edici gıdalarda bakanlık onayı aranmalı
Takviye edici gıdaların ne olduğunu, satın alırken nelere dikkat edilmesi gerektiğini ve bir ürünün onaylı olduğunu nereden öğrenebileceğimiz gibi soruların cevaplarını Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanı Selman Ayaz’dan aldık.
Takviye edici gıda pazarı dünyada olduğu gibi ülkemizde de giderek büyüyor. Gıda amaçlı kullanılacak bitkilerin çok büyük bir kısmı ise takviye edici gıdalarda bileşen olarak kullanılıyor. Bu nedenle ayın konusu olarak işlediğimiz tıbbi ve aromatik bitkiler konusu çerçevesinde takviye edici gıdaları da ele almak istedik. Bu kapsamda da takviye edici gıdaların ne olduğunu, satın alırken nelere dikkat edilmesi gerektiğini ve bir ürünün onaylı olduğunu nereden öğrenebileceğimiz gibi soruların cevaplarını Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanı Selman Ayaz’dan aldık.
Gıda takviyesi nedir? Bir işletme gıda takviyesi üretmek istediğinde onay süreci nasıl işliyor?
Takviye edici gıdalar normal beslenmeyi takviye etmek amacıyla kullanılan ve günlük alım dozu belirlenmiş ürünlerdir. Bu ürünler vitamin, mineral, protein, karbonhidrat, lif, yağ asidi, amino asit gibi besin öğelerinin veya bunların dışında besleyici veya fizyolojik etkileri bulunan bitki, bitkisel ve hayvansal kaynaklı maddeler, biyoaktif maddeler ve benzeri maddelerin konsantre veya ekstraktlarının tek başına veya karışımlarının, kapsül, tablet, pastil, tek kullanımlık toz paket, sıvı ampul, damlalıklı şişe ve diğer benzeri sıvı veya toz formlarda hazırlanmasıyla oluşur.
Piyasaya arz edilecek her bir takviye edici gıda için onay alınması zorunlu. Takviye edici gıdalar için onay başvuruları da Gıda Tarım ve Hayvancılık İl Müdürlüklerine yapılıyor. İthal edilecek takviye edici gıdaların onayı ise İstanbul ve Ankara İl Müdürlüklerine yapılıyor. İl Müdürlüğü tarafından, onay başvurusu yapılmış bir üründe limitleri belirlenmemiş bileşenlere ait tüm bilgi ve belgeler Bakanlığa sunuluyor. Yaptığımız değerlendirme sonucu da limitler https://ggbs.tarim.gov.tr/ web adresinde “Takviye Edici Gıdalar Kısıtlı Maddeler Listesi” adı altında yayımlanıyor. Bugüne kadar 220 etken maddeye limit belirledik 10 etken maddenin ise takviye edici gıdalarda kullanımına yasak getirdik.
Onay sürecinde ise gıda işletmecisinin, takviye edici gıda onayı için "Takviye Edici Gıdaların İthalatı, Üretimi, İşlenmesi ve Piyasaya Arzına İlişkin Yönetmelik"te belirtilen bilgi ve belgeler ile İl Müdürlüğüne müracaat etmesi gerekiyor. İl Müdürlüğü tarafından yapılan değerlendirme sonucunda uygun bulunması halinde Gıda Güvenliği Bilgi Sistemine (GGBS) takviye edici gıdanın markası ve ismi, yüzde bileşen listesi, spesifikasyon belgesi, günlük alım dozu, gıda işletmesinin alan adı ve/veya URL adres/adresleri gibi bilgilerin girişi yapılarak onay numarası düzenleniyor.
2-4 YAŞ GRUBUNA YÖNELİK TAKVİYE EDİCİ GIDALARDA ONAY SÜRECİ FARKLI İŞLİYOR
2-4 yaş grubuna yönelik olarak piyasaya arz edilecek takviye edici gıdalar için süreç biraz daha farklı işliyor. Bu gıda takviyelerinin onaylanması Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığı ile Sağlık Bakanlığı uzmanlarından oluşan 15 kişilik Takviye Edici Gıda Komisyonunca yapılıyor. Bu komisyondan çıkan sonuca göre ürün onay alabiliyor. İthal ürünler içinse gerekli mevzuat çerçevesinde kontroller yapıldıktan sonra yurda girişlerine izin veriliyor.
Haber Görseli
Selman AYAZ - Gıda İşletmeleri ve Kodeks Daire Başkanı
BUGÜNE KADAR 3 BİN 982 GIDA TAKVİYESİNE ONAY VERİLDİ
Onay almış işletme sayısı ne kadardır? Bakanlıkça onaylı ürünler listesine erişmek mümkün müdür?
Bakanlığımızca bugüne kadar 3 bin 982 adet takviye edici gıdaya onay düzenlenmiş olup, bu takviye edici gıdaların 2 bin 440 adedi yerli, bin 542 adedi ithal üründür. Yurt içinde takviye edici gıda üretimi 200 gıda işletmesinde yapılırken, 49 gıda işletmesi tarafından takviye edici gıda ithalatı yapılıyor.
TÜKETİCİLER ONAY ALAN ÜRÜNLERİ GÖREBİLİYOR
Onaylanan takviye edici gıdaların onay numarası, bu gıdaları üreten ve ithal eden gıda işletmelerinin adı, reklam ve tanıtımının yapılacağı alan adı ve/veya URL adresleri Bakanlığımızın web sitesinde ve https://ggbs. tarim.gov.tr/ web adresinde “Onaylı Takviye Edici Gıdalar Listesi” adı altında yayımlanıyor. Tüketicilerimiz bir gıda takviyesi alırken alacakları ürünün onaylı olup olmadığını bu adresten öğrenebilir.
KİLO VERDİRİR, BOY UZATIR GİBİ İDDİALARLA SATILAN ÜRÜNLERE DİKKAT
Gıda takviyesi alırken nelere dikkat etmeliyiz? Gıda takviyesi etiketini nasıl okumalıyız?
Öncellikle şunu belirtmek istiyorum. Takviye edici gıda niteliğindeki ürünlerin; kilo verdirici, kilo aldırıcı, boy uzatıcı, cinsel performansı arttırıcı, sigara bıraktırıcı, hastalıkları önleyici, tedavi edici ve iyileştirici ürünlermiş gibi gösterilerek satışa sunulması mevzuata aykırı. Bu tür iddialarla satılan ürünler, söz konusu beklentilerin karşılanması amacıyla tüketilmemelidir. İnternetten satışı yapılan takviye edici gıdalar için; ggbs.tarim.gov. tr adresinde yayımlanan alan adı/URL adreslerine, tüm takviye edici gıdalar için; “tavsiye edilen tüketim tarihi (TETT)” veya “son tüketim tarihi (STT)” ne dikkat edilmelidir. Takviye edici gıdalar ilaç değildir ve hastalıkları iyileştirici vb. endikasyon belirten ifadelerle piyasaya arz edilemez ve reklam tanıtımı yapılamaz.
Gıda takviyeleri satmaya yetkili yerler nerelerdir?
Takviye edici gıdalar, Bakanlığımızdan İşletme Kayıt Belgesi almış satış yerlerinden, eczanelerden, doğrudan satış yoluyla veya onaylı takviye edici gıdalara ait ggbs.tarim.gov.tr adresinde yayımlanan alan adı/URL adreslerinden temin edilebilir.
Haber Görseli
Bugüne kadar 220 etken maddeye limit belirledik. 10 etken maddenin ise takviye edici gıda olarak kullanımına yasak getirdik.
TAKVİYE EDİCİ GIDA ETİKETİNDE NELERE BAKILMALI?
Gıda takviyesi alırken nelere dikkat etmeliyiz? Gıda takviyesi etiketini nasıl okumalıyız?
Takviye edici gıdalarda özel etiketleme hükümleri uyguluyoruz. Bu ürünler sadece “takviye edici gıda” adı altında ve 2-4, 4-10 yaş grubu çocuklar ile 11 yaş ve üzeri yetişkinlere yönelik olarak piyasaya arz edilebilir. Takviye edici gıdaların etiketinde, sunumunda ve reklamında; bir hastalığı önleme, tedavi etme veya iyileştirme özelliğine sahip olduğunu bildiren veya böyle özelliklere atıfta bulunan ve besin öğelerinin yeterli ve dengeli bir beslenme ile karşılanamayacağını belirten, ima eden veya vurgulayan ifadeler yer alamaz. Ayrıca bu ürünlerde bulunan besin öğeleri, botanikler ve diğer maddelerin miktarları, ürünün tüketilmesi önerilen günlük porsiyonu üzerinden etikette sayısal olarak belirtilmek zorunda.
Takviye edici gıda etiketlerinde; besin öğesi, botanik ve diğer maddelerden en az biri üzerinden ürünü karakterize eden ürün ismi, tavsiye edilen günlük alım dozu bilgilerinin yanında, “Tavsiye edilen günlük porsiyonu aşmayın.”, “Takviye edici gıdalar normal beslenmenin yerine geçemez.”, “Çocukların ulaşamayacağı yerde saklayın.”, “Hamilelik ve emzirme dönemi ile hastalık veya ilaç kullanılması durumlarında doktorunuza danışın.” ve en az 3 mm punto boyutunda olacak şekilde “İlaç değildir. Hastalıkların önlenmesi veya tedavi edilmesi amacıyla kullanılmaz.” ifadelerinin yazılması mutlaka gerekiyor.
DENETİMLER RİSK ESASINA GÖRE YAPILIYOR
Gıda takviyelerinde denetimi nasıl gerçekleştiriyorsunuz?
Takviye edici gıdaların satış ve üretim yerleri ile bu ürünlerin fiili ithalat aşamasında yürürlükteki mevzuat çerçevesinde risk esasına göre denetimler yapıyoruz. Gerektiğinde ise ürünlerden numune alıp ürünlerde olumsuzluk tespit edilmesi halinde idari para cezası, Cumhuriyet Başsavcılığına suç duyurusu ve ürünlerin piyasadan toplatılması gibi yasal işlemler uyguluyoruz. 2012 yılından bugüne kadar 62 gıda işletmesi ve bunlara ait 132 parti ürün taklit ve tağşiş sebebiyle Bakanlığımızca ifşa edildi. Ayrıca gıda takviyeleriyle ilgili radyo, televizyon, dergi ve internet sitelerinde yapılan her türlü tüketiciyi yanıltıcı reklam ve tanıtımla ilgili de gerekli kurumlara bilgilendirme yapıyoruz.