EYLÜL-EKİM 2021 / DÜNYADA KOOPERATİFÇİLİK
Sütte çözüm kooperatifçilikte
Dünyanın birçok ülkesinden ve tarımın hemen her sektöründen çeşitli örnekler ile anlattığımız hikayeler ile kooperatifçiliğin önemini vurgulamak ve neler yapılabileceğini ile gösterebilmeyi amaçladığımız bu sayfada sizlerle bu sefer bir kıta olarak kabul edilen büyük bir ülkeye Avustralya' ya gideceğiz. Hikayemizde ülkemiz süt sektöründe sıklıkla karşılaşılan sorunların çözümü için kooperatiflerle neler yapılabileceğini göreceğiz.
Bir zamanlar Yeni Dünya olarak adlandırılan kıtada en önemli sektör biri hiç şüphesiz tarımdır. Ucsuz bucaksız çayırları olan kıta hayvancılık özellikle de süt üretimi konusunda dünyanın sayılı ülkelerinden birisidir. Ama bugünlere gelmeleri kolay olmamış. Bu başarının ardında her zaman olduğu gibi yine kooperatifler var. Hem de içlerinde bu hikayemizde olduğu gibi asırlık olan ve yüzlerce milyon dolarlık gelire sahip büyük kooperatifler bulunuyor.
Bu kooperatifler, sütü sadece sağlıklı hatta organik olarak kabul edilebilecek düzeyde üretimiyle yetinmeyip tüketiciye ulaşıncaya kadar süte değer katan birçok aşamada yer alıyorlar. Yani üretilen sütü işlemek, aslında bir kıta olan bütün bir ülke sathında marka değeri olarak pazarlayabilmek, bulundukları kırsal alanlarda yaşayan insanlara umut ve garantili geçim kapısı olmak gibi kooperatifçilikte normal kabul edilen birçok başarıyı elde ediyorlar. Üstelik kendilerine ait kırsal perakende dükkanları ile hem kendi ortaklarına, hem de bölgedeki halka çeşitli hizmetler veriyorlar. Böylelikle herkesin kazandığı kooperatif temelli bu sistemi toplum sahipleniyor ve sisteme destek veriyor.
Bu hikayemizde anlatılanlar süt konusunun sıklıkla gündeme geldiği şu günlerde umarım ülkemizdeki üreticilerimize ve mevcut kooperatiflerimiz, süt konusunda karar vericilere bir fikir verebilir.
Süt işletmeciliğinde en büyük sorun olan bakım, besleme, hijyen şartlarının sağlanması, sağlıklı ve temiz sütün üretilmesi ve devamında soğuk zincirin kurularak korunması, çiğ sütün işlenmesi ve bir marka dahilinde mamul ürünler haline dönüştürülmesi, kendi perakende mağazalarında doğrudan tüketiciye pazarlanması, mandıra ürünlerinin yanı sıra diğer bölgesel ürünlerin de üretimi, işlenmesi ve pazarlanması faaliyetlerinin gerçekleştirilmesi, üretimin pazarın taleplerine göre planlanması, bu hikayede olduğu gibi rakip firmaların fason üretimlerini bile yapmaları gibi sayısız işlem ve faaliyet kooperatifler sayesinde başarılabilir. Ekonomik bu faydaların yanı sıra ortakların ve kırsal bölgenin birçok sosyal ihtiyacının karşılanmasında da yine kooperatiflerin önemli işler başardığını ve herkesin bundan onur duyduğunu görüyoruz. Yani sütte çözümün kooperatifçilikte olduğuna bir defa daha şahit oluyoruz. Temmuz ayınız ilk cumartesi günü bütün dünyada “Uluslararası Kooperatifçilik Günü” olarak kutlanır. Bu vesile ile kooperatifçilik günü kutluyor, gelişmiş ülkelerin başarılarının temeli olan kooperatifçilik hareketinin, vazgeçilmez yol olarak kabul edildiği zihniyetin en kısa sürede ülkemizde yaygınlaşmasını diliyorum. Mübarek Kurban ibadetlerinizin bereket getirmesini, birlik ve beraberlik içinde sağlıklı, huzurlu günlere vesile olmasını diliyor, Kurban Bayramınızı kutluyorum.
Avustralya Sahillerinin Kreması
Norco Kooperatifi adını, Avustralya’nın Yeni Güney Galler bölgesindeki uzak kuzey sahilinden İngilizcedeki Kuzey Sahili (NORth COast) kelimesinden alıyormuş. Kuzey Sahili Taze Gıda ve Soğuk Hava Deposu Kooperatifi olarak, Byron Körfezi'nde 1895 yılında faaliyete başlamışlar. O yıllarda sadece Lismore şehrinde tereyağı üreten bir depo olarak kurulan, ulaşım için Richmond Nehri'ni kullanan Kooperatif, zamanla ülke çapında yeni fabrikalar kurarak ürün yelpazesi şişelenmiş süt, dondurma, peynir ve dondurulmuş gıdalar şeklinde genişletmiş.
Bugün Norco Kooperatifinin yılın 365 günü kooperatife kaliteli süt sağlayan 161 süt çiftliği ve 282 aktif ortağı bulunuyormuş. Toplanan bu süt Kooperatif tarafından işlenerek günlük taze süt pazarında satılıyormuş. Ayrıca bu sütler kooperatife yüksek katma değerli çeşitli süt ürünleri üretmek için kullanılıyormuş. Buna karşılık kooperatif, rekabetçi bir tutumla piyasanın üstünde bir süt fiyatı ve ortakları tarafından üretilen her litreyi toplama garantisi sunuyormuş.
Kooperatif kendi markası olan Norco Foods adı ile ürettiği ürünlerle piyasada hizmet vermek için Avusturalya’nın birkaç eyaletindeki başkentlere ve limanların bulunduğu yerleşim yerlerinde ideal konumda bulunan üç özel üretim tesisi kurmuş. Queensland'in güneydoğusundaki Labrador şehrinde ve Kuzeydoğu Yeni Güney Galler'deki Raleigh şehrinde bulunan süt üretim tesisleri tam yağlı, modifiyeli, aromalı ve organik sütler ve kremalar dahil olmak üzere soğutulmuş süt ürünleri üretiminde bulunuyormuş. Ayrıca meyve suyu üretiminde de uzmanlaşmışlar. Yeni Güney Galler'deki Lismore kentinde ise dondurma fabrikaları; sözleşmeli olarak anlaştıkları firmaların çok çeşitli özel (premium, süper premium, ligth ve az yağlı) dondurmalarını, dondurulmuş yoğurtlarını fason olarak üretiyormuş. Bunlara ilaveten Kooperatif kendi markasıyla bölgeye özel son derece saygın bir doğal peynir çeşidi olan Nimbin peynirlerini de üretiyormuş.
Kooperatif, mandıra bazlı operasyonlarına ek olarak, bu bölgelerde bulunan 23 kırsal mağazadan oluşan bir ağ ile kırsal alanda kendi perakende satış birimini de işletmekteymiş. Ayrıca kaliteli hayvan yemi, kuş yemi ve evcil hayvan yemi ürünleri üreten bir tarım işletmesine bile sahiplermiş. Ortakların sadece kendi kooperatiflerine sütlerini verme konusunda gösterdikleri bağlılıklarını ödüllendirmek üzere kırsal perakende ve tarım ticareti birimi tarafından tedarikçiyi koruma planı kapsamında gerçekleştirilen teşvik edici uygulamaları bulunuyormuş. Kooperatifin olduğu bölgelerde bulunan Norco Kooperatifi Kırsal Perakende Mağazalarında ortakların ihtiyaçlarının karşılanmasının yanı sıra bölge halkına da hizmet veriliyormuş. Bu ticareti yaparken, aynı zamanda yerel halkın yararına ekonomik faaliyet ve zenginlikler de üretilmiş oluyormuş. Norco Kooperatifi, yalnızca ortaklarının sütüne değer katan değil, aynı zamanda ortak işletmelere kırsal malzemelerle hizmetler veriyormuş. Bu benzersiz hizmet sayesinde Kooperatifin hem ulusal hem de uluslararası müşterilerinin temiz ve yeşil (organik) üretilmiş süt ürünlerine güven duyulmasını sağlıyormuş.
Norco Kooperatifinin aktif ortaklarına ait sermaye 6 milyon doları, kooperatifin yıllık geliri ise 351 milyon doları aşıyormuş. Kooperatif faaliyette bulunduğu bölgelerdeki yerel ve kırsal halktan yaklaşık 600 personel istihdam ederek kooperatifin güçlü ve sürdürülebilir bir iş olarak kalmasına yönelik güveni oluşturmuşlar. Yerel halk, iş birliği yapan dinamik vatandaşlar olarak kooperatifi destekleyebilmek amacıyla kooperatifin etkinlik ve girişimlerine sponsor olmakta ve katkıda bulunmaktaymış. Kooperatif, gerektiğinde siyasal ve hukuksal ortamlarda ortakların çıkarları için bir savunuculuk rolü de üstleniyormuş. Kooperatif 1895'ten beri 126 yıllık tarihi boyunca kooperatif yapısını koruyarak faaliyet göstermekten dolayı gurur duymaktaymış. Kooperatif Başkanı Greg McNamara, “Mirasımızdan gurur duyuyoruz ve geleceğimiz konusunda tutkuluyuz” şeklinde açıklama yaparak, bu yapının ortaklarına ve topluma kattığı değerden de aynı derecede onur duyduklarını belirtmiş.