KASIM-ARALIK 2021 / DÜNYADA KOOPERATİFÇİLİK
Myanmar
Dünyanın her tarafından kooperatiflerin tarım alanındaki başarı hikayelerini anlattığımız bu sayfada sizlerle bu sefer Asya’nın güneyinde bulunan Myanmar’a gideceğiz. Eski adı Burma olan ve Asya kıtasının 10. büyük ülkesi olan bu ülkenin tarihi hep çalkantılarla geçmiş. Yüzlerce yıl İngiliz sömürgesi olduktan sonra 70 yıllık iç savaşlarla bir türlü gün yüzü görmemiş. 2010’lu yıllarda ülkede demokratik rejimlerin kurulması girişimiyle kooperatifçilik çalışmaları da başlamış. Ülkedeki geri kalmışlıkla mücadele, zengin kaynakların adil paylaşımı ve refahın arttırılmasında kooperatifler özellikle tarım sektöründen kaçan gençlere yönelik faaliyetlerde çok önemli işler başarmışlar. Hikayeyi okudukça ülkemizde de olduğu gibi dünyanın her yerinde tarımın benzer sorunları olduğunu ve hep kooperatifler üzerinden çözümler üretildiğini görüyoruz. Bu hikayede de özellikle gençlerin eğitimler yoluyla yetiştirilmesi ve tarıma kazandırılması, köylerine döndüklerinde bir öğretmen gibi çevrelerindekileri yetiştirmeleri bir zamanlar ülkemizdeki köy enstitülerini anımsatıyor.
Bu hikayemizde anlatılanlar, son zamanlarda sıklıkla gündeme gelen tarımda yaşlanma ve gençlerin tarımdan kaçışı ile ilgili bizi bekleyen sorunlara yönelik ciddi bir çözüm yolu olarak ülkemizdeki karar vericilere bir fikir verebileceğini umuyorum. Yılın son aylarına girdiğimiz bugünlerde tarım sektörünün bütün sıkıntılara rağmen bir kez daha ülke ekonomisine ciddi katkı sağladığı bir yılı tamamlıyoruz. Gelecek yıllarda küresel buhranlara karşı gelişmiş ülkelerin başarılarının temeli olan kooperatifçilik hareketinin, ülkemizde daha da yaygınlaşmasını diliyorum.
GELECEK İÇİN GENÇ ÇİFTÇİLER
Myanmar'da 2011'den önce çiftçilerin bir çalışma örgütü kurması yasakmış. 2011 yılında 10 dönümden az araziye sahip çiftçilerle Myanmar Tarım ve Çiftçiler Federasyonu (AFFM) kurulmuş. Halen 12 bölge/eyalette 600 birim kooperatife ve yaklaşık 32.000 ortağa sahip bulunuyormuş. Sürdürülebilir geçim kaynaklarına sahip Myanmar çiftçilerinin, adil, kapsayıcı ve barışçıl bir şekilde topluma tam olarak katılımlarını ve kolektif çıkarlarını aktif olarak temsil etmeyi amaçlıyorlarmış. Çiftçileri ve tarım işçilerini hakları konusunda eğitmek ve bilinçlendirmek, becerilerini geliştirmek, yasal farkındalık ve koruma sağlamak gibi konuları kendilerine görev edinmişler. Temel stratejileri, köy, ilçe ve bölgesel düzeyde kooperatifleşmeyi geliştirmek için çeşitli konularda eğitim vermek ve böylece piyasada var olma gücüne sahip olmakmış. Programları arasında tarım becerileri, gıda güvenliği, yasal farkındalık ve cinsiyet eşitliği eğitimi bulunmaktaymış.
Uluslararası Tarımsal Kalkınma Fonu (IFAD) tarafından finanse edilen Asya ve Pasifik'teki Çiftçi Örgütleri ile Orta Vadeli İşbirliği Programı (MTCP2) adı altında örgütlerinin kapasitelerini güçlendirmeyi amaçlayan bir faaliyet sürdürülmekteymiş. Güney ile Güneydoğu Asya ve Pasifik'teki 25 ülkede 20 milyon küçük ölçekli çiftçi aileyi temsil eden 150 Çiftçi Organizasyonunun (kooperatifin) ortaklarına daha iyi, gelişmiş ve kapsayıcı hizmetler sunmak için yürütülen bu Program’dan AFMM’de faydalanmış. Bu kapsamda AFFM, 2014 yılında Myanmar’da MTCP2 Projesi'nin yardımıyla köy seviyelerinden ilçe, bölge ve eyalet seviyelerine kadar her yerde daha fazla çiftçiyi ortak olarak örgütlemeye başlamış. AFFM, 22 Mayıs 2015 tarihinde Federasyon şeklinde yapılanarak iznini başarıyla hükümete tescil ettirmiş. Aynı zamanda bir sendika olarak kabul edilebilecek emek kooperatifi olarak sayılarını hızla yükselmiş.
AFFM, arazi sahipliği, başlangıç sermayesi eksikliği, rol model alınacak işletme danışmanları eksikliği gibi kilit kaynaklara erişimin sınırlı olması nedeniyle gençlerin tarım ticaretine katılımının düşük olduğunu, iş bulmak ve daha iyi maaşlar kazanmak için kırsal kesimden kentsel alanlara hatta diğer ülkelere göç eden genç sayısının arttığını görmüş. Bu soruna bir çözüm bulmak için AFFM, gençlerin yenilikçi becerilerini geliştirmeyi, sürdürülebilir ve güvenli bir modern tarım sektörü geliştirebilmek için yaratıcı fikirler yoluyla daha fazla genç çiftçiye ulaşmayı amaçlayan özel bir strateji belirlemiş. Bu amaçla AFFM, gençlerin katılımıyla tarım sektörünün sürekli gelişimini teşvik etmeye yardımcı olmak için gençleri Yeni Nesil Tarım Okuluna göndermiş.
AFFM, İngilizce ihtiyaç anlamına gelen Need adını verdikleri okullar açmışlar. Need Myanmar Okulu adıyla çalışmaya başlayarak daha iyi tarım teknikleri öğrenmelerini sağlamışlar. Ayıca haklarını korumak için çalışma ve tarım mevzuatı hakkında bilgi sahibi olabilmeleri için eğitimler vermişler. Bu arada tarım sektörüne dahil olmak isteyen genç çiftçilerin kayıtlarını yapmaları için desteklemişler. Ülkenin çeşitli bölgeleri ve eyaletlerinde AFFM'nin sürdürülebilir tarım, çevresel adalet, toplum gelişimi, liderlik ve çiftçilerin örgütlenmesine odaklanan 10 aylık ve 6 aylık eğitim kurslarına katılan gençlerin kurduğu 25 grup bulunuyormuş.
AFFM, her yıl genç çiftçileri Need adı verilen Eko Köy Okul Çiftliğine gönderiyormuş Burada eğiticilerin eğitimi adı verilen eğitimlere katılmaları sağlanıyormuş Böylelikle genç çiftçiler kursu tamamladıktan sonra köylerine dönüyor ve topluluklarına sürdürülebilir tarım ve çevre koruma konusunda eğitimler verebiliyormuş.
MTCP2 Projesi sayesinde eğitim kursuna ulaşım ve diğer ihtiyaçlar için destek sağlanmış. Genç çiftçilerin büyük bir kısmı şu anda çiftçilik projelerinde aileleriyle birlikte çalışıyor ve başta mantar olmak üzere çeşitli sebze ve tarım ürünleri satarak aileleri için iyi bir gelir sağlıyorlarmış. MTCP2 Projesi ve AFFM desteği ile Yangon, Mawbi Kasabasındaki 10 aylık tarım eğitimi kurslarına katılabilmeleri için başta nakliye olmak üzere masrafları karşılanan gençler kendi alanlarında diğer eğitim kurslarını da açmaya başlamışlar.