OCAK-ŞUBAT 2022 / RÖPORTAJ
Ortadoğu’daki en büyük balık üretim istasyonu Şanlıurfa’da
Pamuk, mercimek, Antep fıstığı, mısır ve buğday üretimi ile küçükbaş hayvan varlığında önemli bir yere sahip olan Şanlıurfa, tarım alanları kadar su ürünleri üretim alanı ile de ön plana çıkıyor. Orta Doğu’daki en büyük balık üretim istasyonu Bozova ilçesi Şanlıurfa İl Tarım ve Orman Müdürlüğü Su Ürünleri Tesisinde yer alıyor. Şanlıurfa İl Tarım ve Orman Müdürü Dr. Murat Çakmaklı ile şehrin tarımsal üretim potansiyeli hakkında konuştuk.
Şanlıurfa 19 bin 242 kilometrekarelik alanı ile Türkiye’nin 7. büyük ili ve üretimde ilk 5 il içinde yer alıyor. Pamuk, mercimek ve Antep fıstığında 1. mısır ve buğdayda 2., küçükbaş hayvan varlığında ise 3. sırada yer alan ilimizin tarımsal üretim değeri hakkında bize bilgi verebilir misiniz?
Bu kadar yüksek düzeyde bir üretim potansiyeline sahip bir ilin ürettiği ürünün ekonomik bir karşılığı da olacaktır. İfade etmek isterim ki Şanlıurfa’da öne çıkan ürünler ile birlikte son 5 yılda ciddi bir üretim değeri artışı olmuştur. 2016 yılında Şanlıurfa’nın tarımsal üretim değeri, bitkisel üretim ve hayvansal üretim birlikte değerlendirildiğinde, 7 milyar TL iken 2020 TÜİK verilerine göre yaklaşık 20 milyar TL’lik bir rakama ulaştığını özellikle belirtmek isterim. Yani üretim değeri, olarak yüzde 179’luk bir artış son beş yıl içerisinde söz konusudur. Tabii burada şunu da ifade etmekte fayda görüyorum ki ülkemizde tarımda Bakanlığımız tarafından üretime verilen desteklemede ilimiz en yüksek miktarlardan birini alıyor.
ŞANLIURFA’YA 2020’DE 1,62 MİLYAR TL DESTEK
2016’da Bakanlığımız tarafından ilimiz üreticilerine verilen destek yaklaşık 940 milyon TL iken 2020’de 1,62 milyar TL’ye çıkmıştır. Bakanlığımız ulusal düzeyde üretime katkımızı, “Bakanlığımızın Şanlıurfa üreticisine, çiftçisine verdiği destekleme miktarının her bir kuruşunun misliyle fazlasını Şanlıurfalı üreticilerimiz tarafından ülkemiz milli ekonomimize ziyadesiyle etki ve katkı olarak almıştır.” şeklinde açıklamıştır.
İlimiz, ülkemizde tarımsal üretim değeri bakımından 3. sırada yer almaktadır. Pandemi sürecine ve yaşanan kuraklığa rağmen Şanlıurfa üretiminden taviz vermemiş, üretim değeri olarak yükselişini sürdürmüştür. Bu olumsuz etkenlere rağmen önümüzdeki yıl da ilimiz üretimini yükseltecektir. Şanlıurfa bitkisel üretim ve hayvansal değerler kadar yeni bir başlık olarak günümüzde ifade edilmeye başlanan ve en az diğer belirtilenler kadar önemli değerlendirilebilecek canlı hayvan ürünleri kapsamında balıkçılık ve su ürünleri ile de muhteşem bir potansiyele sahiptir.
Son 10 yıllık süreçte tarım sektörü içinde en fazla gelişim gösteren sektörün su ürünleri sektörü olduğu ifade edilmektedir. Şanlıurfa tarım alanları kadar su ürünleri üretim alanı ile de ön plana çıkan ilimiz olmuştur. Sizin de az önce değindiğiniz gibi bu sektörde Şanlıurfa potansiyelinden bize bahsedebilir misiniz?
Türkiye’nin farklı bölgelerindeki 7 su ürünü istasyonu arasında en büyüğü ve Orta Doğu’daki en büyük balık üretim istasyonu Bozova ilçesi Şanlıurfa İl Tarım ve Orman Müdürlüğü Su Ürünleri Tesisimizdir. 134 hektarlık bir alanda kurulu olan tesis, 1.100 metrekare kapalı alana sahip kuluçka binası, 10 beton havuz ve 22 toprak havuzu ile Türkiye’nin en büyük tatlı su balığı üretim tesislerinden biri konumunda bulunmaktadır.
Haber Görseli
Dr. Murat Çakmaklı Şanlıurfa İl Tarım ve Orman Müdürü
Üretim tesisi potansiyeli dikkate alındığında bize bu konunun önemini ve söz konusu yatırımları söyler misiniz?
Tarım ve Orman Bakanlığı Balıkçılık ve Su Ürünleri Genel Müdürlüğümüz Balıklandırma Projesi kapsamında bu tesiste yetiştirilen 17 milyon yavru balık 2021 yılı Eylül ayı içinde, Şanlıurfa, Kayseri, Şırnak, Siirt, Diyarbakır, Gaziantep, Mardin, Adıyaman, Batman, Sivas, Aksaray, Nevşehir, Niğde, Kırşehir, Yozgat ve Kahramanmaraş olmak üzere toplam 16 ilimizin su kaynaklarına salınmıştır. Bu yıl Balıkçılık ve Su Ürünleri Genel Müdürlüğümüzün Şanlıurfa için belirlediği 10 milyon hedef aşılarak 17 milyon yavru üretimi gerçekleştirilmiştir. Tesiste gelecek yıl, 20 milyon sazan, şabut ve Fırat turnası üretilmesi hedeflenmektedir. Bu üretim hedefi ile birlikte tesisimizin sağlayacağı fayda ile kırsal ekonomik faaliyetlerin çeşitlendirilmesi üzerine yeni alternatif bir geçim kaynağının yer alması söz konusu olmaktadır. Ayrıca üretilen türler dikkate alındığında Sayın Bakanımızın liderliğinde ve Bakanlığımız himayelerinde çalışmalarımız ve yeni projelerimizin hazırlıklarının devam ettiğini belirtebilirim.
Tesiste üretilen su ürünleri hakkında neler anlatmak istersiniz?
Türkiye’nin en önemli su ürünleri Fırat Havzası’nda bulunmaktadır. Bu türler tamamen kendine has türlerdir, endemik türlerdir. Fırat Havzası’nda yetişen ve dünyada başka yerde yetişmeyen şabut balığı İsrail tarafından kutsal kabul ediliyor. Sümerli Ludingirra’nın metinlerinden elde ettiğimiz bilgilere göre Sümer Mitolojisindeki Tanrı Enki, tüm kabartmalarda ve taş oymalarda balık olarak tasvir edilmektedir ki bu balık Fırat’ın en kıymetli balığı olan şabuttur. 500 kg ağırlığa kadar ulaşabilen bu balığın kendine has bir aroması vardır. Alternatif bir endemik üretim balığı olarak ilimiz tarımsal potansiyelinin büyüklüğünü öne çıkarmaktadır. Ayrıca sazan ve şabut haricinde bu sene üretilecek olan Fırat turnası ile alabalık da diğer üretilen balıklarımız olarak önemli bir ölçüde üretimimizde yer alacaktır.
Tesisin tarıma katkısı ve yatırımların geri dönüşü konusunda belirtmek istedikleriniz var mıdır?
Ülkemizin balıkçılık ve su ürünleri ihracat hedefi 5 milyar dolardır. Bu açıdan alabalık üretimi önemli bir başlık olarak öne çıkmaktadır. Bu bağlamda sağlıklı, mantar hastalığı olmayan yavru alabalıkların üretimi ve temini konusunda tesisimiz çok avantajlı bir konumda yer almaktadır. Baraj kapakları altında doğrudan iki ayrı boru hattından su gelmesiyle en serin suyun tesise geldiği ve üniversite tarafından yapılan çalışmalar neticesinde bu suyun mantar hastalığı taşımayan yavru alabalığın kaliteli ve nitelikli üretimini sağladığı tespit edilmiştir. Bu doğrultuda ihracata yönelik yavru alabalık ihracatının da Bakanlık mevzuatına uygun şekilde üretilerek yapılması Genel Müdürlüğümüz himayelerinde mümkün görünmektedir. Böyle bir çalışma ile sonuç alınması halinde 5 milyar dolarlık ihracat hedefinin içinden 1 milyar dolarlık hedefin karşılanması yavru alabalık üretimi ile girdi sağlanarak oluşturulabilecektir. Bu altyapı ile planlanan hedef açısından yüzde 20’lik dilim, projeler ile karşılanabilecektir. Bu sonucu alabilmek için tesisimizle ilgili ihtiyaca yönelik projelerin geliştirilerek uygulanması önemli bir husustur.
Son olarak ifade etmek istedikleriniz?
Bütün bu güzel çalışmalar, elbette ki bir ekip işidir. İlimiz tarımının güzel sonuçlara ve hak ettiği muhteşem tarımsal üretim potansiyeline ulaşmasına yönelik olarak başta Sayın Bakanımıza, Bakanlığımızın yönetici ve çalışanlarına, İl Müdürlüğümüz çalışma arkadaşlarıma ve tüm il üreticilerimize en içten saygıyla şükranlarımı sunarım.