MART-NİSAN 2022 / NESLİ TEHLİKE ALTINDAKİ TÜRLER

Rengarenk bir kuş türü: Mavi Baştankara


Murat ÖZKAN    

13.04.2022 


Mavi Baştankara (Cyanistes caeruleus), baştankaragiller (Paridae) familyasından mavi-sarı renkli küçük bir kuş türüdür. Boyu ortalama 11 cm, kanat açıklığı ortalama 20 cm, ağırlığı da ortalama 12 gram olan oldukça küçük ancak çok hareketli ve ürkek bir kuştur. Ötücü kuşlar takımında yer alan Mavi Baştankara Avrupa, Kuzey Afrika, Ön Asya Ormanları ile ülkemizin büyük kısmında da yaşamaktadır.

GENELDE GÖÇ ETMEZLER
 
Genelde göç etmeyen yerel kuşlardan sayılabilecek Mavi Baştankara sahip olduğu renk yapısıyla dikkat çekmektedir. Erginlerde başın tepesi parlak mavi, alın ve yanaklar beyaz, gerdan da siyahtır. Gerdandan başlayıp ense üstünden geçen siyah bir halka vardır. Sırt ve kuyruk sokumu mavi yeşil, göğüs ve karnı ise sarıdır. Karnın ortasında siyah bir leke bulunur. Kuyruk ve kanat uçma tüyleri gri siyah, kenarları mavidir. Gaga ve ayaklar gri siyah renktedir. 
Yaprak döken ormanlarda sayı olarak fazlaca bulunurken, ibreli ormanlarda daha az sayıda görülür. Bunların dışında ağaçlıklar, korular, çitler, meyve ve zeytin bahçeleri, palmiyeler, parklar ve bahçelerde bulunurken kışın da sazlıklarda da görülebilir. Yuvalarını genellikle ot, yosun, keçi kılı, koyun yünü ve küçük yapraklardan yapmaktadır. Hatta bazı yuvaların balçıkla sıvandığı da görülmüştür. 
 
Ülkemizde yıl boyunca bütün bölgelerde görülebilmektedir. Doğu Anadolu, Güney Doğu Anadolu Bölgesi’nde ve Konya civarında daha az bulunabilmektedir. Bazı yörelerimizde değişik isimlerle adlandırılmaktadır. Örneğin Denizli’de Çinçin Karabaş, Eskişehir yöresinde ise Doksan Kuşu şeklinde gibi isimlerle de anılmaktadır.  Avrupa ve civarında 16 - 21 milyon çift popülasyonu bulunduğu tahmin edilmektedir.
 
ÖTÜŞÜ NEŞELİDİR
 
Erkeğin kur gösterimi, güvelerinkine benzer uçuşları içerir ve ardından poz veren dişiye doğru süzülür. Ayrıca dikey bir uçuş gerçekleştirebilir ve ardından alçak bir dala inmek için doğrudan dalabilir. Başka bir geçit töreni, vücutla yatay olarak bir tür dansı temsil eder. Bu sırada kuyruk dışarıya doğru yayılır ve ense tüyleri dikleşir. Erkek yuva alanına doğru zıplarken kanatlar uçları sarkacak şekilde açılır. Sesleri daha tiz ve hızlıdır. Ötüşü ise neşelidir.

Haber Görseli

Mavi Baştankara beslendiğinde çok aktiftir. Her seviyedeki bitki örtüsünü, ağaçları, çalıları ve çalıları arar. Mavi Baştankaralar, küçük böcek, örümcek, meyve ve tohumlarla beslenir. Yiyeceklerini ağaçlarda arar, kışın besin kıtlığında yerde beslendiği de olur. Mayıs ve haziran aylarında çoğalırlar. Dişi en az 4, en fazla 13, ortalama 9-10 yumurta bırakmakta ve kuluçkaya sadece dişi yatmaktadır. Kuluçka süresi en az 13, en fazla 18, ortalama 14-16 gündür. Civcivler her iki ebeveyn tarafından beslenir ve yuvalama süresi 16 ila 23 gün sürer. Yavrular tırtıl ve lepidoptera ile beslenir ve hızla büyür. Bu tür genellikle her mevsimde iki yavru üretir. Her iki cinsiyet de benzer, ancak dişi biraz daha mat renktir.
 
Mavi baştankara boyutunun küçük olması, yuvasını terk ederken savunmasız yavru kuşları yakalayan daha büyük kuşların avına karşı savunmasız kılar. En önemli avcılar, diğer yırtıcı kuşlar ve onu yakından takip eden evcil kedilerdir. Bu nedenle genelde Baştankaraların ortalama ömürleri üç ila beş yıldır, ancak 10 yıl civarında yaşayan bireyler de olabilmektedir. Mavi Baştankara, Uluslararası Doğayı Koruma Birliği’nin (IUCN) LC (Least Concern) “En Az Endişe Verici” kategorisinde yer almaktadır.

baştankara