MART-NİSAN 2022 / DÜNYADA KOOPERATİFÇİLİK

Dünya Kooperatifçilik Başkanından ülkemize mesajlar


Dr. M. Erhan EKMEN    

13.04.2022 


Değerli Okurlar, Dergimizde “Dünyadan Kooperatifçilik Hikayeleri” başlığı altında birçok ülkeden tarımın çeşitli alanlarında kooperatiflerin başarılarını hikayelerini paylaşıyoruz. Aslında bu hikayeleri, kooperatifçilik alanında dünyada en üst örgüt olan Uluslararası Kooperatifçilik Teşkilatı’nın (ICA) kendi elektronik sitesinde aynı isimle yayınlanan hikayeler arasından seçip sizler için tercüme ediyoruz. Zengin ülkelerin gelişmişliklerinde ya da geri kalmış ülkelerin sorunlarının çözümünde kooperatiflerin rolünü anlatmaya çalışıyoruz. Amacımız kooperatiflerin önemini ve gerektiğinde bizim nereden başlayabileceğimizi örnekler ile göstermektir.

Bu sefer sizi bir ülkeye götürmek yerine kooperatifçilik alanında dünya çapında çok iyi bilinen bir kişi ile tanıştırmak istiyorum. Aslında O’nun hayat hikayesi de tam bir başarı örneği. Kendisi Arjantin’in küçük bir kasabasında, orta halli bir ailenin çocuğu olarak doğmuş. Veteriner hekim olarak bizlerin meslektaşı ve halen kendine ait bir hayvancılık işletmesinde yaşıyor. Doğduğu kasabada tam 50 yıl elektrik kooperatifinde çalışan annesinin izinden gitmiş. Ülkesinde büyük mücadelelerle kooperatifçilik lideri olmuş. Elektrik ve Kamu Hizmetleri Kooperatif Federasyonu Başkanlığına kadar gelmiş. Daha sonra bugüne kadar hikayelerimizi aldığımız, dünyadaki bütün kooperatiflerin en üst çatı teşkilatının başkanı seçilmiş. 
 
Bu sayımızda Uluslararası Kooperatifçilik Teşkilatı (ICA) Başkanı Dr. Ariel GUARCO ile kısa bir süre önce kooperatifçilik üzerine yaptığımız sohbeti paylaşacağım. Sohbet sırasında 5 soru sordum ve içinde ülkemiz için mesajlar olan çok samimi cevaplar aldım. Umarım sohbet ilginizi çeker.
Başkanı olduğunuz ICA'yı kısaca tanıtır mısınız?
 
Uluslararası Kooperatif Teşkilatı, tüm dünya kooperatif hareketinin temsili organıdır. 1895 yılında kurulan ICA dünyanın en eski sivil toplum kuruluşlarından biri olmanın yanı sıra temsil edilen kişi sayısı bakımından en büyüklerinden biridir.
Tüm ortakların müşterek yuvası olarak gördüğüm bu organizasyon, bugün tüm kıtalarda, 110 ülkede, 300'den fazla kooperatif üst organizasyonundan oluşmaktadır. ICA'nın yapısı, işbirliği içinde birlikte çalışabilmeyi mümkün kılacak en iyi biçimde şekillendirilmiştir. Bugün küresel ofisi Brüksel'de bulunan organizasyon, Amerika, Avrupa, Afrika ve Asya-Pasifik'teki dört bölgesel kuruluştan ve emek, hizmet, endüstriyel üretim, tarımsal üretim, sağlık, finans, sigorta, balıkçılık, tüketici ve konut gibi alanlarda dünyanın dört bir yanından kooperatifleri bir araya getiren sekiz sektörel kuruluştan oluşmaktadır. Ayrıca Toplumsal Cinsiyet, Gençlik, Araştırma ve Hukuk ve Geliştirme konularında tematik komiteler bulunmaktadır.
 
Genel Kurul ve Dünya Yönetim Kurulu tarafından yönetilen bu kurumsal mimarinin arkasında yukarıda belirtilen Bölgeler, Sektörler ve Komitelerin de temsil edildiği 3 milyonu aşkın kooperatif, 1,2 milyardan fazla ortak ve 280 milyon işçiden oluşan ekonomik ve sosyal bir hareket vardır. Bu hareket dünya çapında çok güçlü bir sürdürülebilirliği oluşturmak için kendi değerlerine ve ilkelerine dayanan en büyük küresel işletme ağını temsil etmektedir. 
 
Küresel düzeyde, ICA, katıldığı ve sesini duyurduğu Birleşmiş Milletlerde (BM) danışma statüsü verilen ilk sivil toplum kuruluşudur. Ayrıca, BM'nin 2030 gündeminde tam olarak önerdiği Sürdürülebilir Kalkınma Hedeflerini küresel düzeyde diyaloglar yoluyla pekiştirebilmek amacıyla Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO) ve Tarım ve Gıda Örgütü (FAO) gibi kuruluşlarla bağlantılarını yeniden yapılandırmaktadır.

Haber Görseli

Kovid-19 salgını ile mücadelede kooperatiflerin rolü ve önemi neydi? İktisadi faaliyetlerin kesintisiz devam etmesinde, parasal ve tıbbi yardımların dağıtımında, örgütlenmesinde, tedarik ve lojistik hizmetlerinin sağlanmasında hükümetlere yardımcı olmak gibi konularda kooperatiflerin başarılarından bahseder misiniz?
Kooperatifler, son şiddetli kriz zamanlarında dayanıklılıklarını bir kez daha gösterdiler. Her şeyden önce, sağlık kooperatifleri virüsü kontrol altına alma savaşının ön saflarında yer aldılar. Sağlık durumu hakkında doğru bilgilerin yayılmasında önemli görev üstlendiler. Bununla birlikte, tüm sektörlerde, kooperatiflerimiz hastalığı ele almak için ortakları, içinde bulundukları toplulukları ve hükümetleriyle etkileşime girdiler. Pandeminin getirdiği sosyal ve ekonomik etkilerin hafifletilmesine yardımcı oldular.
 
Örneğin, tüketici kooperatifleri ile birlikte tarım ve sanayi üretim kooperatifleri, kırsal ve kentsel alanlarda gıda ve diğer temel malların arzını sürdürdüler. Kamu hizmetleri kooperatifleri, birçok ailenin ve küçük işletmelerin aldıkları hizmetlerin ödemesini yapmakta zorluk çektiğinde bile yardım etmeyi sürdürdüler. Telekomünikasyon kooperatifleri evden çalışmayı ve ücretsiz olarak okullarda eğitimi mümkün kıldılar. Konut kooperatifleri hastalığın izolasyonu sırasında yaşanabilir ortamlar yaratmaya devam ettiler. Emek kooperatifleri, dünya çapında ciddi bir iş yıkımının yaşandığı bir zamanda binlerce insanın gelir kaynaklarını sürdürmek için girişimlerde bulundular. Böylelikle birçok sektörde bu tip olağanüstü durumların üstesinden gelmenin ve toplumun acil ihtiyaçlarını gidermenin en iyi yolunun kooperatifler olduğu bir kez daha açıkça ispatlanmıştır.

Haber Görseli

Tüm dünya ve tabii ki Türkiye ciddi bir ekonomik kriz içinden geçiyor. Ülkeniz geçmişte benzer krizler yaşadı, ancak başarıyla atlattı. Bu başarıda kooperatiflerin payını ve önemli görevleri nasıl üstlendiklerini anlatır mısınız?
 
Bütün ülkeler bir şekilde küresel ekonomik sistemin istikrarsızlığına tabidir. Buna ek olarak, Arjantin ve diğer gelişmekte olan ülkelerde, kooperatifler ve reel ekonomiyle bağlantılı diğer işletmeler için ileriye dönük bir planlamayı zorlaştıran dış borçlanma baskısı ve ciddi parasal sorunlar da eklenince durum daha da kötüleşmektedir. Ülkem örneğinde, nüfusun yarısından fazlasını yoksulluk sınırının altında düşüren ve her beş kişiden birini işsiz bırakan 2001 krizinden sonra, kooperatifler ekonomik ve sosyal dokunun toparlanmasında kilit rol oynadı. Yüzbinlerce işçi, kapanan işletmeleri kurtarmak için kooperatifler kurdu. Kooperatif bankaları kapılarını halka açtı. Tüketici ve üretim kooperatifleri her zaman ailelere tedarik sağladı. Bütün sektörlerin kooperatifler aracılığıyla entegrasyonu sağlanarak krizden sonra kamu ve özel sektör aktörleri bir araya gelmeleri ve diyaloglarla çözümün bir parçası olmaları mümkün oldu. Bugün, yirmi yıl sonra, kendilerini sosyal dayanışma ekonomisinin bir parçası olarak tanımlayan kooperatifler ve daha birçok örgütlenme biçiminin ulusal, bölgesel ve belediye düzeyinde birçok kamu politikasının teşhisinin, planlanmasının ve uygulanmasının bir parçası olarak ülke ekonomik hayatında tartışılmaz aktörler olduğunu söyleyebiliriz.
 
Son zamanlarda Kooperatif Hareketinde sosyal kooperatifler, platform kooperatifleri, dijital kooperatifler gibi kavramlar konuşulmaktadır. Kooperatiflerin geleceğini nasıl görüyorsunuz? 180 yıllık bir geçmişe sahip olan Kooperatif Hareketi'nin geleceği hakkında ne düşünüyorsunuz?
 
Kooperatifçilik modeli, toplumların her yerde ve her zaman karşılaştıkları zorluklarla yüzleşmeleri ve çözüm üretebilmeleri için bir araçtır. Bu amaçla, iş modelimizin nasıl ve neden bu kadar en verimli, destekleyici ve sürdürülebilir olduğunu açıkça ortaya koyan yaklaşık iki yüzyıl boyunca birikmiş bir doktrin ve deneyime sahibiz. Şüphesiz bugün, üretim ve tüketim şekillerinde son yıllarda meydana gelen baş döndürücü değişiklikleri üstlenme zorluğuyla karşı karşıyayız. Ancak bunu tam olarak, bizi dünya çapında beş kıtada birleştiren, ortak iyiye yönelik en büyük küresel işletmeler ağı yapan değerlere ve ilkelere dayanan tarihimize ve ortak kimliğimize duyduğumuz inanç ve gururla yapmalıyız. Uyumlu ve kapsayıcı sosyal süreçlerin sonucu olan pozitif bir barışın kalıcı kurucuları olmalıyız.
 
Bu nedenle, bu dönüşümleri tüm insanlar için daha iyi bir yaşam kalitesinin hizmetine sunma olasılığını göstererek, yeni teknolojilerin yaratılması, yönetilmesi ve dağıtılmasında öncü bir rol oynamalıyız. Bu amaçla, kooperatif platformlarını teşvik ediyor, dönüşüm ve dijital egemenlik ile bağlantılı birden fazla gelişmeyi düşünüyoruz. Aynı zamanda gezegenimizin karşı karşıya olduğu çevresel acil durumları mümkün olan en kısa sürede çözmeyi mümkün kılan tüm yeniliklerde öncülük yapmaya çalışıyoruz. Yenilenebilir enerjiler ve sürdürülebilir yaşam alanıyla bağlantılı diğer unsurlar gündemimizin merkezinde yer alıyor. Kooperatiflerin olarak sosyal alanlarında ve istihdam konusunda bütün hassas sektörlerin maruz kaldığı toplumsal cinsiyete dayalı eşitsizlikleri ve yaşanan haksızlıkları çözmenin bir yolu büyümeye devam edeceğine inanıyorum.

Haber Görseli

Son olarak; Kooperatif hareketi hakkında Türk halkına mesajınız nedir? Özellikle tarım alanında 13.000 kooperatif bulunmaktadır. Tarım Kooperatiflerine özel bir mesajınız var mı?
 
Öncelikle, beni bu kadar misafirperverlik ve sıcaklıkla karşıladıkları için tüm Türk kooperatif hareketine teşekkür etmek istiyorum. Kendimi evimde gibi hissettim ve pandemi nedeniyle aylarca süren tecritten sonra tanımadığım pek çok arkadaş ve kooperatifçi ile tanışmak gerçek bir onur oldu. Bu ülkedeki kooperatiflerin büyük hedeflerini ve muazzam potansiyelini ilk elden gördüm. ICA olarak küresel düzeyde üstlendiğimiz zorluklara karşı Türkiye'den gelecek katkı bulunma kapasitesinden oldukça etkilendim. FAO ile ikili görüşmeleri mümkün kılan liderlere ve meslektaşlarıma da teşekkür etmek istiyorum. Küresel, bölgesel ve yerel düzeyde verimli, destekleyici ve dayanıklı tarımsal gıda sistemleri kurmamızı sağlayacak ilerlemeler kaydetmeye devam etmek bakımından FAO ile sizlerin sayesinde kurulan bu ilişki ilerisi için hayati önem taşımaktadır.
Son olarak; Türk halkı adına Türkiye'de tarım kooperatiflerinin kilit roller oynadığını belirtmek istiyorum. Bütün tüketicilere ulaşan ve varlığı aynı zamanda milyonlarca üretici ve aileleri için daha iyi bir yaşam kalitesi sağlayan gıdayı sürdürülebilir bir şekilde üretmek için her gün yaptıkları çalışmaları takdirle karşılıyorum. Bu başarılarının daha da artarak devamını diliyorum. Türk Halkının kendileri için en önemli çıkış yolu olan kooperatiflerine sahip çıkmaları mesajını veriyorum. 
 
Dünyadaki bütün kooperatiflerin çatı teşkilatı ICA Başkanı Dr. Ariel GUARCO ile yaptığımız sohbet sırasında ciddi mesajlar aldık. Ama bunların çoğu bizim de aşikar olduğumuz konular. Gördüğünüz gibi kooperatifçiliğin en üst düzey yetkilisinin söyledikleri aslında yıllardır ülkemizde söylenenlerden hiç farklı değil. Yani aslında ne yapmamız gerektiğini biliyoruz. Artık daha iyisini yapmaya başlamalıyız.

Kooperatifçilik