KASIM-ARALIK 2022 / KAPAK KONUSU
Bakan Yardımcısı Pakdil: Türkiye Yüzyılı'nda yeni tarım ve orman vizyonu
Yaşanan savaşlar ve sonrasında dünyada gıda arzına ilişkin endişelerin yaşandığı 2022 yılını geride bırakırken hem bu sorunların çözümünü hem de ülkemizde tarım ve orman alanında neler yapıldığını ve 2023 yılı hedeflerini Tarım ve Orman Bakan Yardımcısı Nihat Pakdil ile değerlendirdik. Pakdil; iklim değişikliği, azalan biyoçeşitlilik, küresel gıda krizi, gıda milliyetçiliği, jeopolitik riskler, tarım ve gıdada tekelleşme eğilimleri gibi etkenlerin, Türkiye Yüzyılı'nda Yeni Tarım ve Orman Vizyonunu zorunlu kıldığını kaydetti.
Tarım ve Orman Bakanımız Vahit Kirişçi, “Türkiye Yüzyılı, tarım ve ormancılığın yüzyılı olacaktır.” ifadesini kullandı. Bu çerçevede genel müdürlükler bazında 2023 yılı hedef ve projelerinden söz eder misiniz?
İklim değişikliği, azalan biyoçeşitlilik, küresel gıda krizi, gıda milliyetçiliği, jeopolitik riskler, tarım ve gıdada tekelleşme eğilimleri gibi etkenler, Türkiye Yüzyılı'nda Yeni Tarım ve Orman Vizyonunu zorunlu kılmıştır. Bu vizyon kapsamında Bakanlık olarak ürün desenlerini belirleyecek ve üretim planlaması yapacağız.
Tedarik kaynaklarımızı çeşitlendirmek için yurt dışında faaliyet yapmak isteyen müteşebbislerimize rehberlik yapmak amacıyla ülke masaları oluşturuyoruz. Bu şekilde üreticilerimizin bilgi ve tecrübesini de uluslararası alanda katma değere dönüştüreceğiz.
TOHUMLUK ÜRETİMİNDE HEDEF 1,5 MİLYON TONU AŞMAK
Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğümüzün 2023 yılı hedef ve projelerinden söz edecek olursak, Yerli ve Milli Tohumculuk politikaları çerçevesinde öncelikli olarak Bakanlığımız Tarımsal Araştırma Enstitüleri tarafından ıslah edilerek tescil ettirilen Yerli Hibrit Çeşitlerin Kullanımının yaygınlaştırılması projesi 2020 yılı itibarıyla hayata geçirilmiştir. Proje kapsamında 2021 ve 2022 yıllarında 6 ilde 30 bin dekar alanda yerli ayçiçeği tohumu üretimi ve 4 ilde 4,5 milyon adet yerli sebze fidesi üretimi desteklenmiştir. Projenin önümüzdeki yıllarda kapsamının genişletilmesi planlanmaktadır.
2021 yılında 1,3 milyon ton sertifikalı tohumluk üretimi gerçekleştirilmiş ve 117 ülkeye tohumluk ihracatı yapılmıştır. Önümüzdeki birkaç yıl içerisinde tohumluk üretimimizin 1,5 milyon tonun üzerine çıkmasını hedefliyoruz.
2023 yılında 1,5 milyon dekar mera, yaylak ve kışlak alanda Çayır Mera Islah ve Amenajman Projesinin uygulamasına başlanması planlanmıştır.
AB İLE TAM UYUMLU GIDA KONTROL SİSTEMİ
Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğümüz, “Tüketici Gıda Okuryazarlığının Arttırılması” ve “Gıda Güvenilirliği ve Tüketici Sağlığının Korunmasına Yönelik Çalışmalar” başlıklı iki projesini 2023 yılında hayata geçirecek. 2023 yılı hedef ve projelerimiz arasında; gıda zinciri boyunca kesintisiz uygulanabilen, AB ile tam uyumlu gıda kontrol sisteminin işlevsel hale getirilmesi yer almaktadır. Ayrıca geleneksel üretim ile coğrafi kısıtlı bölgelerdeki yerel üretimin korunması için gerekli tedbirlerin alınması konusundaki çalışmaların yanı sıra önemli bir konu olan Gıdada Acil Durumlar ve Kriz Yönetimi üzerinde yoğunlaşılarak bir plan hazırlanacaktır.
IPARD III İLE 555 MİLYON AVROLUK DESTEK DAĞITILACAK
Avrupa Birliği ve ülkemiz kaynaklarıyla finanse edilecek olan IPARD III (2021-2027) Programı 14 Mart 2022 tarihi itibarıyla komisyon tarafından onaylandı. Biz bu programı 2023 yılı içerisinde uygulamayı planlıyoruz. Tahsis edilen 555 milyon avroluk fonun ülkemizde tarım, hayvancılık, gıda sanayi, kırsal faaliyetler gibi pek çok alanda adil ve şeffaf bir şekilde dağıtılması sağlanacaktır.
TARIMSAL ÖRGÜTLERİN DERECELENDİRİLMESİ ÇALIŞMASI
Tarım Kanunu’nun 12’nci maddesine istinaden tarımsal amaçlı örgütlerin desteklenmesi ve yönlendirilmesi hususunda Bakanlığımız yetkilidir. Bu kapsamda tarımsal amaçlı kooperatifler, ıslah amaçlı yetiştirici birlikleri ve tarımsal üretici birliklerinin faaliyetlerinin etkinliğini arttırmak amacıyla objektif kriterler dâhilinde onları derecelendirmeye yönelik çalışmaların en yakın zamanda tamamlanıp uygulamaya geçirilmesi planlanmaktadır.
Yeni Tarıma Dayalı İhtisas Organize Sanayi Bölgeleri kurulması çalışmalarına hız verilecektir. Hayvancılık Genel Müdürlüğü 2023 Yılı Hedef ve Projeleri kapsamında Etçi ve Kombine Irkların Yaygınlaştırılması Projesi (ETKİYAP), Ankara Keçisi Yetiştiriciliğinin Geliştirilmesi Projesi, Damızlık Koç Teke Yetiştiriciliğinin Geliştirilmesi Projesi, Damızlık Mandalarda Verimliliği Artırma Projesi, İpek Yolunda İpeğe Dokunuş Projesi, Küçükbaş Hayvancılık Projesi, Tarımsal İşletmelerin Tipolojisinin Belirlenmesi Projesi, Ulusal Arı Islahı Sürdürülebilirlik Projesi, Yeni Süt Üretim Havzası Projesi uygulamalarına devam edilecektir.
HEDEF, TARLA BİTKİLERİNDE 40 YENİ ÇEŞİT
Tarımsal Araştırmalar ve Politikalar Genel Müdürlüğümüze (TAGEM) bağlı araştırma enstitülerimizce geliştirilen yerli ve millî çeşitlerle ülkemizin uluslararası pazarda rekabet gücü artmaktadır. Tarla bitkileri alanında en az 40 yeni çeşit geliştirmek hedefimizdir. Tarımsal sulamada suyu etkin ve verimli kullanmak, destekleme hibe programlarına yön verebilmek ve özellikle sulama sistem malzemelerinde Ar-Ge inovasyon çalışmalarını yapmak amacıyla, Uluslararası Tarımsal Araştırma ve Eğitim Merkezi Müdürlüğü (UTAEM) Menemen/İzmir’de “Sulama Teknolojileri Ar-Ge İnovasyon Merkezi”nin (SuTEAM) kurulması çalışmaları başlatılmıştır.
DAMIZLIK TAVUKTA DIŞA BAĞIMLILIĞI AZALTACAĞIZ
Damızlık etçi ve yumurtacı tavuk konusunda, geliştirdiğimiz yerli ebeveynler sayesinde ülkemizin bu alandaki dışa bağımlılığını azaltacağız. 2023 yılında etçi tavukta ihtiyacın yüzde 1-2’sini, yumurtacı tavukta yüzde 17-19’unu; sonraki yıllarda ise etçi tavukta ihtiyacın yüzde 13-14’ünü, yumurtacı tavukta yüzde 20-22’sini karşılamayı hedefliyoruz.
SU VERİMLİLİĞİ SEFERBERLİĞİ BAŞLADI
Türkiye’nin yıllık toplam kullanılabilir su miktarı yaklaşık 112 milyar metreküp olup 2021 yılı toplam su tüketimi yüzde 52 oranında yani 58,41 milyar metreküptür. Toplam su kullanımının yüzde 77’si yani 45,05 milyar metreküp sulama suyu olarak kullanılmıştır. Ülkemizdeki sulama randımanı ortalaması yüzde 50 mertebesindedir. Sayın Cumhurbaşkanımızın liderliğinde “Türkiye Yüzyılı” vizyonunda öne çıkan “Sürdürülebilirlik”, “Kalkınma” ve “Verimlilik” kapsamında “Su Verimliliği Seferberliği” çalışmalarını başlattık. Su verimliliği uygulamalarının her alanda hayata geçirilmesi hedeflenmektedir. Bu doğrultuda toplumun her kesimine büyük görevler düşmektedir.
Kentlerimizde su şebekelerinde 2021 yılında yüzde 33,54 oranında su kaybının olduğu tespit edilmiştir. Bu doğrultuda "İçme Suyu Temin ve Dağıtım Sistemlerindeki Su Kayıplarının Kontrolü Yönetmeliği"nin yürürlüğe girmesi ile büyükşehir ve il belediyeleri su kayıplarını 2023 yılına kadar en fazla yüzde 30, 2028 yılına kadar ise en fazla yüzde 25 düzeyine; diğer belediyeler su kayıplarını 2023 yılına kadar en fazla yüzde 35, 2028 yılına kadar en fazla yüzde 30, 2033 yılına kadar ise en fazla yüzde 25 düzeyine indirmekle yükümlü hale gelmişlerdir.
“Suda sıfır israf” sloganıyla başlattığımız “Su Verimliliği Seferberliği” çalışmamız 2023 yılı süresince devam edecektir.
Havza Bazlı Destekleme Modeli kapsamında desteklenen bitkileri de göz önüne alarak, ülkemizin stratejik olarak ihtiyaç duyduğu tarımsal ürünler başta olmak üzere tüm yetiştirilen ürünlerin en az suyla en fazla getiri olacak şekilde üretiminin sağlanmasına yönelik çalışmalar yapıyoruz. 6 havzada (Seyhan, Konya, Akarçay, Gediz, Küçük Menderes ve Burdur) çalışmalar tamamlandı, 11 havzada (Kuzey Ege, Batı Akdeniz, Büyük Menderes, Aras, Çoruh, Antalya, Batı Karadeniz, Doğu Karadeniz, Doğu Akdeniz, Kızılırmak ve Marmara) ise çalışmalara devam edilmektedir. 2023 yılında tamamlanacak olan Marmara Havzası Taşkın Yönetim Planı ile ülkemizde toplam 24 havzada Taşkın Yönetim Planı tamamlanacak. 10 havzada (Aras, Çoruh, Kızılırmak, Yeşilırmak, Doğu Karadeniz, Batı Karadeniz, Sakarya, Susurluk, Meriç-Ergene ve Marmara) tamamlanacak olan Kuraklık Yönetim Planları ile ülkemizdeki tüm havzalarda (25 havza) Kuraklık Yönetim Planı tamamlanacak. “Kuraklık Tahmini ve Erken Uyarı Sisteminin Geliştirilmesi Projesi” başlatılacak. “İklim Değişikliğinin Su Kaynaklarına Etkisi Faz 2 Projesi”ne başlanılacak. HİDROTÜRK geliştirme çalıştırmalarına 2023 yılı içerisinde devam edilecektir. Geliştirme çalışmaları sonrasında millî yazılımımız diğer ülkelerin de kullanımına sunulacaktır. Ulusal Su Bilgi Sisteminin diğer kurumlarla veri entegrasyonu çalışmaları ve ileri geliştirme çalışmalarının 2023 yılında tamamlanması hedeflenmektedir.
7,6 MİLYON HEKTAR ALAN SULANACAK
2023 yılında bütçeden 42 milyar 80 milyon TL yatırım yapılacak. Bunun yanında, alternatif finans kaynakları kapsamında, sulama yapılarını millî ekonomiye kazandırmak maksadıyla 50 milyar TL tutarında ek kaynak ayrıca kullanılacaktır.
Sulama yatırımlarında 164 bin hektarı 2023 yılında olmak üzere, önümüzdeki 3 yıl boyunca sulamaya açılan alan 7,6 milyon hektara çıkarılacaktır.
Arazi Toplulaştırma Yatırımlarında, 1,06 milyon hektarı 2023 yılında olmak üzere önümüzdeki 3 yıl boyunca toplulaştırma yapılan alan 8,7 milyon hektara çıkarılacaktır.
Hidroelektrik (HES) Yatırımları, 372,9 MW kurulu güçle, yıllık ortalama 1 milyar 33 milyon kilowatt saat enerji üretimi 2023 yılında olmak üzere önümüzdeki 3 yıl boyunca da hidroelektrik enerji üretiminde kurulu gücü 33.907 MW’a, yıllık ortalama enerji üretimini de 116 milyar 850 milyon kilowatt saate çıkarılması hedeflenmektedir.
İçme suyu yatırımları kapsamında hedef, 158 milyon metreküpü 2023 yılında olmak üzere önümüzdeki 3 yıl boyunca 58 milyon kişiye yıllık 5 milyar 765 milyon metreküp ilave içme suyu sağlamaktır. Taşkın Kontrol Yatırımları, 284 adedi 2023 yılında olmak üzere önümüzdeki 3 yıl boyunca tamamlanan taşkın kontrol sayısının 11 bin 269 adede ulaştırılması hedeflenmektedir.
TAHIL KORİDORUNUN HEDEFİ HEM GIDA GÜVENLİĞİ HEM DÜNYA BARIŞI
Geride bıraktığımız yılın en önemli gündemlerinden biri olan Ukrayna-Rusya savaşı ve yaşanan gıda krizi oldu. Bu kapsamda Türkiye’nin öncülüğünde açılan tahıl koridoru ile ilgili de bilgi verir misiniz?
Karadeniz Tahıl Koridoru İnisiyatifi uluslararası dayanışma ve küresel gıda güvenliği açısından önemli bir inisiyatiftir. Bu inisiyatifin başlatılmasında ve taraflar arasında bir anlaşmanın 22 Temmuz 2022 tarihinde İstanbul’da imzalanmasında BM ile birlikte ülkemiz etkin bir rol oynamıştır.
Geçtiğimiz günlerde Rusya'nın anlaşmayı askıya aldığını açıklamasının ardından, Sayın Cumhurbaşkanımız lider diplomasisi yürüterek Rusya’nın anlaşmaya geri dönmesini sağlamış ve tahıl sevkiyatları kaldığı yerden devam etmiştir.
Devamında, yine Sayın Cumhurbaşkanımızın yürüttüğü lider diplomasisi ile 19 Kasım 2022 tarihinde sona erecek anlaşma dört aylık süre ile uzatılmıştır.
27 Kasım 2022 tarihi itibarıyla, 501 gemi Ukrayna limanlarından ayrılmış ve 12,2 milyon ton tahıl ve diğer gıda ürünleri dünya piyasalarına arz edilmiştir.
-
Bu sevkiyatın %58,6'sı Avrupa, %23,1'i Asya, %11,5'i Afrika, %6,6'sı Orta Doğu ülkelerine varmıştır.
-
En az gelişmiş ülkelere 764.199 ton buğday ve ayçiçeği yağı sevk edilmiş olup bu miktar toplam sevkiyatın %6,3'üne karşılık gelmektedir.
-
İspanya (2,25 milyon ton), Türkiye (1,57 milyon ton), Çin (1,54 milyon ton), İtalya (1,11 milyon ton) ve Hollanda'ya (832 bin ton) yapılan sevkiyatların payı %59,9'dur.
-
Ürün olarak sırasıyla mısır, buğday, kolza tohumu, ayçiçeği yağı, ayçiçeği küspesi ve arpa öne çıkmaktadır. Bu ürünlerin toplam içindeki payı %94,7'dir.
-
Türkiye olarak önceliğimiz, sadece gıda tedarik zincirini güvence altına almak değil, aynı zamanda dünya barışını ve güvenliğini sağlamaktır. Bu süreçte, ülkemiz ve BM’nin yanı sıra bütün ülkeler ortak çaba içerisinde olmalıdır.