Aslında iki çeşit bulmuştu birine de kendi ismini verdi. 1912 yılında Manastır'ın Bitola şehrinde dünyaya gelen Deveci, yaşam serüveni ailesinin Samsun'a yerleşmesiyle başladı. Cumhuriyetin tarım politikalarının şekillenmesinde önemli bir merkez olan Bursa Ziraat Okulu'na giderek; buradan birincilikle mezun oldu. İsmet İnönü’den Celal Bayar’a kadar tüm cumhuriyet kadrolarıyla tanışan, dostlukları olan Lütfü Deveci'nin; tarıma ve meyveye olan aşkı onu tüm dünyada da tanınır hale getirdi. 1963 yılında Fransızlar tarafından dünyada meyvecilik alanında ekol olan 22 isimden biri olarak seçildi. Kurduğu 3 çiftlikte Avrupa'dan getirdiği şeftali, erik, elma, armut, çilek kültivarları yetiştirdi. 1,5 kilogram ağırlığında Deveci armudunu üretti. Yazdığı kitaplar hâlâ Türk meyveciliğinin klasikleri arasındadır. Yıllar sonra Gürsu Deveci Armudunun ününü duyan Lütfü Deveci Gürsu Ağaköy’ü ziyaret eder. Ağaköylülerin 2 kilo 867 gramlık armut yetiştirdiğini gören Deveci: “Dünyanın en verimli ovalarını gezdim ama Ağaköy’deki toprak yapısını hiçbir yerde görmedim” der. Kendi bulduğu armut çeşidinin bir ilçenin kaderini değiştirdiğini görmenin gururunu yaşar.
Osmanlının payitahtı Bursa’nın bir ilçesi olan Gürsu Osmanlı sivil mimarisi ve tarihi çınar ağaçları ile Türk tarımsal üretiminin en önemli ilçelerinden biridir. Armudun başkenti olan Gürsu bereketli topraklarında yetiştirdiği Deveci armudu ile pazarda pozitif olarak ayrışmaktadır.
Bugün Gürsu Deveci Armudu 10.000 dönüm arazide (500.000 adet ağaç) 800 üretici tarafından; 10 köyde (Adaköy, Ağaköy, Canbazlar, Dışkaya, Ericek, Hasanköy, İğdir, Karahıdır, Kazıklı, Kumlukalan) ve 3 merkez mahallede (Kurtuluş, İstiklal, Zafer) üretimi yapılmaktadır.
Özellikle Ağaköy, Kazıklı, İğdir ve Karahıdır köylerinde yoğun olan Deveci Armut bahçeleri; baharla birlikte açan kan çiçekleriyle bölgeyi bir renk cümbüşüne çevirir. Meyvecilik geleneği olan Gürsu’nun pazarlama iletişimi için gerekli olan yeniden konumlandırma ihtiyacı bu tarımsal geleneğinde saklıdır.
DÜNYADA VE TÜRKİYE’DE ARMUT ÜRETİMİ
Dünya armut piyasasına baktığımızda yaklaşık olarak yılda 24 milyon ton üretim yapılmaktadır. Bunun 17 milyon tonu ile Çin birinci sırada yer alırken, 661 bin ton ile ABD ikinci, 595 bin ton ile Arjantin üçüncü, 531 bin ton ile Türkiye dördüncü sıradadır. Rusya Federasyonu 220 bin ton ile ithalatta ilk sırada yer alırken, Endonezya 217 bin ton ile ikinci sırada, 164 bin ton ile Almanya üçüncü sırada yer almaktadır. Türkiye'de ise üretimde toplam 260 bin hektar alandan; 90,5 bin dekar alanla Bursa ilk sırada yer alırken, 43,9 bin dekarla Antalya ikinci, 6,4 bin dekarla Elazığ üçüncü sıradadır. Türkiye yaklaşık 545 bin ton armut üretimiyle net ihracatçı bir ülke konumundadır. Bu üretimde Bursa 223 bin ton ile ilk sırada yer alırken; Antalya 66,2 bin ton ile ikinci, Çanakkale 13,6 bin ton ile üçüncü sıradadır. Gürsu Deveci Armut üretimi ise yaklaşık 45 bin tondur. Gürsu ovasının bereketli topraklarında yetişen bu armut aromatik yapısıyla gün geçtikçe pazar derinliğini artırmaktadır. Buna bağlı olarak bahçe sayısı her yıl artış göstermektedir. Öyle ki Gürsu ovasında 35 bin dönüm meyve yetiştirilen alanın 25 bin dönümü armut bahçeleridir.
Tescil sahibi olarak Gürsu Ziraat Odası girişimiyle 8 Ocak 2019 tarihinde başvurusu yapılan Gürsu Deveci Armudu: 10 Ekim 2019 yılında 454 No’lu coğrafi işaretimiz menşe olarak Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından tescil edilmiştir. Coğrafi sınırları Bursa-Gürsu ilçe sınırlarıdır.
ÜRÜNÜN TANIMI VE AYIRT EDİCİ ÖZELLİKLERİ
Gürsu Deveci Armudu Pyrus Cumminus türüne ait Deveci armududur. Çiçek çukuru derindir. Meyve büyüklükleri iri ve çok iri arasında değişir. Gürsu Deveci Armudunun meyve yüzeyi hafif girintili çıkıntılı olup şekli basık ve alt kısmı geniştir. Güneş gören kısmı hafif pembemsi olmak üzere, zemini sarımtırak renge sahiptir. Dış kabuğu ince, meyve eti beyaz, parlak ve gevrek olan Gürsu Deveci Armudu bol sulu ve şekerlidir. Asitliği düşüktür. Yeme olumunda fazla yumuşamaz.
Gürsu Deveci Armudunun ağaçları orta kuvvette büyür ve yayvan olarak gelişir. Kışlık armut çeşididir. Ekim ayının ikinci ve üçüncü haftalarında olgunlaşır ve toplanır. Gürsu Deveci Armudu, oldukça sert ve dayanıklı bir armuttur. Depolama süresi çok uzundur.
Gürsu Deveci Armudu geçirgen, derin, sıcak ve organik madde miktarı yüksek toprakları tercih eder. Bursa Ovası toprakları Gürsu Deveci Armudunun talep ettiği toprak yapısındadır.
Bursa Ovası'nın Gürsu bölgesi iklimi ılımandır. Yaz yağışlarının ve Gemlik Körfezinden buharlaşan suyun, karayel ve gün batısı rüzgârlarıyla Uludağ istikametine taşıması neticesinde, ovada yetişen ürünlerin atmosferik nem ihtiyacı karşılanır. Bu sayede ürünler, yaz güneşinin yakıcı etkisinden de korunmuş olur. Gürsu Deveci Armudu, düzenli çiçek açabilmek için mutlaka kış dinlenme döneminde 0-7,2 °C arasında 1.000–1.500 saatlik soğuklamaya ihtiyaç duyar. Eğer bu ihtiyaçlar karşılanamazsa, çiçeklenme düzensiz olur veya çok az gerçekleşir. Gürsu ilçesinde kışların aşırı soğuk geçmemesi nedeniyle kış soğukları riski azdır. Ancak önlem olarak gübreleme ve sulama programlarının dikkatli bir şekilde planlanması gerekir. Deveci armut çeşidi birçok bölgede yetişmesine karşın, bölgenin iklimsel özellikleri sayesinde lezzet, kabuk inceliği, meyve iriliği, açık zemin rengi, meyve eti parlaklığı ve düşük asitlik seviyesi gibi kendine has özellikler kazanmıştır.
Gürsu Deveci Armudunun meyve eti sertliği ve suda çözünür kuru madde miktarı yüksektir. Bu sayede meyveler uzun süre muhafaza edilebilir ve hasat sonrası teknolojilerle uyumludur. Gürsu Deveci Armudunda tat ve aromayı etkileyen toplam fenolik madde içeriği yüksektir. Fenolik özellikleri sebebiyle yavaş olgunlaşır ve gittikçe hoş bir aroma kazanır.
Gürsu Deveci Armudunda tanımlanan aroma bileşeni sayısı 25 adet olmakla birlikte, bunların önemli bölümü ester bileşenleridir.
GÜRSU DEVECİ ARMUDU VE PAZARLAMA İLETİŞİMİ
Pazarlamanın öykülemesi ile pazarlama iletişiminin öykülemesi arasındaki fark bir anlamıyla marka iletişimini doğurur. Satış dinamikleriyle kendi içinde devinim yaratan bir ürün tarihsel gelişiyle kendine pazarlamada bir öyküleme oluşturur. Burada üründen beklenen tüm parametreleri karşılayan marka pazarlama sorunları yaşamadığı gibi pazar derinliği de elde eder. Bu sürecin kırılma noktası ise üreticilerin/markaların/firmaların ürün ya da hizmete katma değer yaratma isteğidir. Bu bağlamda Gürsu Deveci Armudu’nun diğer bölgesel Deveci armutlarından pozitif olarak ayrışması pazarlama iletişim araçlarını etkin olarak kullanmasına bağlıdır. Dünyanın en büyük armut üreticilerinden biri olan ülkemizin; ihracatta on ikinci sırada olması bir yana armut üreticisi olmayan Hollanda’nın ikinci büyük ihracatçı olması arasındaki derin fark ürüne kattığı katma değerle ilintilidir.
Coğrafi işaretli ürünlerin önem kazandığı günümüzde; Gürsu’nun tarihsel öykülemesi ile Deveci armudunun öykülemesi arasındaki bağın güçlendirilmesi onu farklı bir noktaya taşıyacaktır. Tarihinin her döneminde sebze ve meyve üretimi yapan Gürsu; bu özelliği ile kadim bir tarım geleneğine sahiptir. Meyvecilik gibi karmaşık bir tarım faaliyetini sürdüren Gürsu çiftçileri bu tarım geleneğini ekoturizm gibi gelişen yeni tüketici trendleri ile taçlandırdıklarında yeni bir pazarın kapısını da aralamış olacaktır. Baharla birlikte meyve çiçeklerine bürünen Gürsu; sürdürülebilir etkinlik yönetimi ile yeniden konumlanmalıdır. Tarihsel geçmişine Lütfü Deveci’yi de eklemiş bir Gürsu; hem ona minnet borcunu ödemiş hem de marka değerine yeni bir öyküleme katmış olur.
Kaynak:
-
Gürsu Deveci Armudu Tescil Belgesi
-
Tarım ve Orman Bakanlığı Strateji Geliştirme Başkanlığı Armut Raporu
-
Gürsu Ziraat Odası Başkanı Kamil Dönmez