OCAK-ŞUBAT 2023 / KAPAK KONUSU
DSİ’den 42 milyar TL yatırım hedefi
Kuraklık, günümüzün en ciddi küresel problemlerinden. Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü de görev ve sorumlulukları gereği olarak su yatırımlarını en fazla gerçekleştiren kurum. İklim değişikliği ve kuraklıkla mücadelede DSİ Genel Müdürlüğünce yürütülen faaliyetlerle ilgili Genel Müdür V. Mehmet Akif Balta’dan siz okuyucularımız için bilgiler aldık.
İklim değişikliğinin su kaynakları üzerindeki etkilerine yönelik hangi çalışmaları gerçekleştiriyorsunuz?
DSİ Genel Müdürlüğümüz faaliyet alanına giren su depolama kapasitesinin artırılması, tarımsal sulama ve arazi toplulaştırma, hidroelektrik enerji üretimi, atık su arıtımı ve taşkın kontrolü gibi çalışmalarından dolayı iklim değişikliği ile mücadelede hem “uyum” hem de “azaltım” çalışmalarına katkı sağlayan önemli bir konumda bulunuyor.
Bilindiği üzere iklim değişikliği ile mücadele, tüm dünyada “uyum” ve “azaltım” olmak üzere 2 ana kategoride ele alınıyor. “Uyum” küresel ısınma ve iklim değişikliğinin neden olduğu etkiler ile birlikte yaşama kabiliyetini geliştirmeye yönelik faaliyetleri içerirken, “azaltım” ise küresel ısınmayı belirli bir seviyede tutacak ve karbon salınımını azaltacak çalışmaları kapsıyor. Söz gelimi temiz enerji üretmek ya da orman alanlarını arttırmak “azaltım”a, modern sulama tekniklerinin kullanımını yaygınlaştırmak ya da atık suları arıtarak tarımsal sulama gibi maksatlarla kullanmak “uyum’’a örnek gösterilebilir. Konu bu çerçevede ele alındığında DSİ tarafından yürütülen; su depolama kapasitesinin arttırılması, tarımsal sulama sistemlerinin modernizasyonu, atık su arıtımı, yer altı suyu suni besleme ve taşkın kontrolü çalışmaları, küresel iklim değişikliği ile mücadelenin “uyum” ayağına hizmet etmekte iken hidroelektrik enerji üretimi “azaltım” çalışmalarına katkı sağlıyor. Arazi toplulaştırma çalışmaları ise tarımsal verimi arttırmanın yanında üretim girdilerinden özellikle yakıt sarfiyatının düşürülmesini sağladığından iklim değişikliği ile mücadelenin hem azaltım hem de uyum ayaklarına katkı veriyor.
Biraz daha açarsak, DSİ son yıllarda etkisini daha fazla hissettiren kuraklığa karşı hangi tedbirleri alıyor?
Ülkemizde su kaynaklarının kısıtlı olması ve tüm sektörlerde talebin gün geçtikçe artması, mevcut su kaynaklarının en ekonomik şekilde kullanılmasını zorunlu kılıyor. Dolayısıyla su yönetiminde sektörler arası çevre ile uyumlu, adil bir paylaşımın ve suyun etkin kullanımının sağlanması gerekiyor. Ülkemizin yılda ortalama toplam 112 milyar metreküplük kullanılabilir su potansiyelinin yaklaşık yüzde 76’sı tarımsal sulamada kullanılıyor. Ancak bütün projeler tamamlandığında sektörler arası su paylaşımında, sulamada kullanılan su miktarı artmakla birlikte, sulamanın payının yüzde 64 oranına gerilemesi bekleniyor.
Haber Görseli
Mehmet Akif BALTA
DSİ Genel Müdür V.
Büyüme hızı ve tüketim alışkanlıkları gibi nedenler hâlihazırda su kaynakları üzerinde önemli bir baskı oluşturuyor. Bununla birlikte, iklim değişikliğinin ise özellikle suyun hidrolojik çevrimine, mekânsal ve zamansal dağılımı üzerine etkisi gün geçtikçe artıyor. Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü, küresel iklim değişikliğine bağlı olarak, sıklığı ve şiddeti artan kuraklığın olumsuz etkilerinin azaltılmasına yönelik olarak yapısal ve yapısal olmayan tedbirler alıyor.
24 BARAJ AÇILACAK
Yapısal tedbirler olarak; ekonomik kullanılabilir su potansiyelini geliştirmek için depolama tesislerinin tamamlanması, havzalar arası su aktarımı projelerinin tamamlanması, yeni inşa edilecek sulama sistemlerinin basınçlı-borulu olarak inşa edilmesi, işletmedeki sulama tesislerinin yenileme projeleri kapsamında basınçlı-borulu sisteme dönüştürülmesi ve modernizasyonunun alternatif finans yöntemleri bulunarak hızlıca yapılması, işletmedeki sulama tesislerinin bakım ve onarım ihtiyaçlarının bak-onar projeleri kapsamında su kullanıcı teşkilatlarla birlikte gecikmeden karşılanarak iletim randımanının yükseltilmesi, suyun adil ve güvenilir biçimde iletim ve dağıtımının sağlanması, kayıp ve kaçakların tespit edilebilmesi maksadıyla işletmedeki sulama tesislerine ölçü tesisleri kurulması, sulama yönetiminde otomasyon uygulamalarının yaygınlaştırılması, kullanılmış suların sulamada yeniden kullanımına yönelik çalışmalar kapsamında, gerekli atık su tesislerinin inşa edilmesi sayılabilir.
Yapısal olmayan tedbirlerde ise işletmede bulunan tüm barajlar için işletme programlarının hazırlanması, sulama yönetimi faaliyetleri kapsamında sulama tesislerinde bitki su ihtiyaçlarına göre genel sulama planlaması yapılması, suyun ihtiyaçtan daha fazla kullanımının önüne geçmek amacıyla alt yapısı uygun olan borulu sulama tesislerinde kademeli su kullanım hizmet bedeli uygulanması, kuraklık ve alınacak tedbirler konusunda bilgilendirme ve koordinasyon çalışması yapılması gibi tedbirler ön plana çıkıyor.
2022 yılında su sektöründe yapılanları ve 2023 yılı hedeflerini öğrenebilir miyiz?
Mevcut şartlar altında su kaynaklarımızdan en verimli şekilde faydalanmak ve zararlarından korunmak adına, bilim ve tekniğin ışığında önemli çalışmalar yürütmekteyiz. 1954 yılından bu yana hayata geçirdiği projelerle tarım, enerji, çevre ve hizmet sektörlerinde ülke kalkınmasına büyük katkı sağlayan DSİ, tabiatla barışık projelerle su kaynaklarımızı geleceğe taşıyor.
2022 yılında bu yöndeki çalışmalarını yoğun bir tempoda yürüten DSİ, çok sayıda tesisi tamamladı, birçok önemli projede aşama kaydetti. Bu projeler arasında 275 metre ile ülkemizin en yüksek barajı olan Yusufeli Barajı ve Hidroelektrik Santralinin (HES) özel bir yeri var. Bu dev tesiste 22 Kasım 2022 tarihinde su tutuldu ve Çoruh’un en görkemli gerdanlığı ışıldamaya başladı. DSİ’nin 2022 yılı sene başı yatırım ödeneği 20,4 milyar TL iken sağlanan ek ödeneklerle birlikte 2022 yılı sene sonunda 46,26 milyar TL tutarında yatırım yapıldı. Bu kapsamda 62 baraj, 19 gölet ve bent, 50 yer altı depolama ve suni besleme tesisi, 72 sulama tesisi, 21 toplulaştırma projesi, 16 içme suyu ve atık su tesisi, 10 HES ve 146 taşkın koruma tesisi olmak üzere toplam 396 tesis tamamlandı.
DSİ’nin 2023 yılı hedefi 42,08 milyar TL’lik yatırım yapmak. Bu kapsamda 24 baraj, 17 gölet ve bent, 24 yer altı depolama ve suni besleme tesisi, 123 sulama tesisi, 52 toplulaştırma projesi, 10 içme suyu ve atık su tesisi, 20 HES ve 284 taşkın koruma tesisi olmak üzere toplam 554 tesisin tamamlanarak hizmete alınması hedefleniyor.
24 ATIK SU ARITMA TESİSİ TAMAMLANDI
Atık suların bertaraf edilmesi veya geri dönüştürülmesi ile ilgili yapılan çalışmalar hakkında da bilgi verebilir misiniz?
DSİ tarafından bugüne kadar tamamlanan 24 adet Atık Su Arıtma Tesisi ile günlük 322 bin metreküp atık su arıtılarak tarımsal sulamada yeniden kullanılabilecek kalitede hizmete sunuluyor. Söz konusu projelerde, “atık suların arıtılarak yeniden kullanılması” konusundaki çalışmalara ağırlık verilerek tüm tesislerde arıtılmış atık suyun sulamada kullanılmasına imkân sağlayacak üniteler projelendiriliyor. Örneğin Afyonkarahisar ve çevresinde bulunan 905 hektarlık tarım arazisinin suya kavuşturulması için günde 44 bin metreküp atık su arıtılıyor. Kilis Atık Su Arıtma Tesisinden çıkan suların tarımsal sulamada kullanılması kapsamında ise günlük 40 bin metreküp suyun arıtılmasına yönelik inşaat çalışmaları tamamlandı. 472 hektar alan bu proje sayesinde sulanacak. Ayrıca, Atık Su Arıtma Tesislerinde önemli bir harcama kalemi olan işletme giderlerini de azaltmak amacıyla Güneş Enerji Sistemleri (GES) projelendiriliyor.
Bunun yanı sıra ülkemizin birçok şehrinde projesi tamamlanmış 30’a yakın atık su toplama ve arıtma tesisi bulunmakta olup Büyük Menderes havzasının kirlilik sorununun çözümü için toplam 16 adet ileri biyolojik atık su arıtma tesisinin proje çalışmaları devam ediyor.