MAYIS-HAZİRAN 2023 / AYIN KONUSU
Planlı, sözleşmeli ve su odaklı tarımsal üretim için önemli adım
Sözleşmeli ve planlı üretimden, iklim değişikliğini dikkate alan tarımsal üretim planlamasına; suya göre üretimden, atıl arazilerin tarıma kazandırılmasına kadar pek çok önemli düzenlemeyi içeren Orman Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun mart ayında kabul edildi. Bu önemli düzenlemenin detaylarını öğrenmek üzere Bitkisel Üretim Genel Müdürü Dr. Mehmet Hasdemir ile bir araya geldik. Hasdemir, hasat döneminde çiftçilerin pazarlama sorunu yaşamalarının önüne geçileceğini ve refah düzeylerinin yükselmesine katkı sağlanacağını belirterek, iklim değişikliği dikkate alınarak doğal kaynakların sürdürülebilir kullanımının temin edileceğini anlattı. Hasdemir ayrıca atıl tarım arazilerinin kullanıma açılacağını da kaydetti.
Orman Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun mart ayında kabul edildi. Öncelikle bu Kanun ülkemiz tarımının gelecek vizyonu için neler ifade ediyor anlatır mısınız?
Kanuni düzenleme ile iklim değişikliği, nüfus artışı ve kentleşme ile birlikte gıdaya olan talebin karşılanması yanında doğal kaynakların etkin bir şekilde kullanılmasına imkân sağlayacak planlamalar yapılabilecek. Ayrıca Anayasamızın 45'inci maddesinde belirtilen tarım arazilerinin amaç dışı kullanımını önleme, üretim planlaması ilkelerine uygun olarak bitkisel ve hayvansal üretimi artırma görevini tam olarak yerine getirmeye yönelik düzenleme yapıldı. Bu düzenlemeyle ülkemizde, stratejik tarımsal ürünlerin üretiminin havzalara göre planlanarak yönlendirilmesi, bitkisel üretimin artırılması, verim ve kalitenin yükseltilmesi, maliyetlerin düşürülmesi, sürdürülebilirliğin sağlanması ve çevreye duyarlı alternatif tarım tekniklerinin geliştirilmesi, kırsal alanda ekonomik faaliyetlerin çeşitlendirilerek üreticilerin gelir seviyelerinin yükseltilmesi, ileriye dönük projeksiyonların yapılması, sanayiye yönelik kaliteli ham madde temini ve ürünlerin uluslararası rekabet gücünün artırılması hedefleniyor.
18/4/2006 tarihli ve 5488 sayılı Tarım Kanunu’nda yapılan mevzuat düzenlemesi ile tarımsal üretimin planlanması, gıda güvencesi ve güvenliğinin temin edilmesi, verimliliğin artırılması, çevrenin korunması ve sürdürülebilirliğin tesis edilmesi için Bakanlıkça belirlenecek ürün veya ürün gruplarının üretimine başlanmadan önce Bakanlıktan izin alınması yönünde düzenleme yapıldı.
Haber Görseli
Dr. Mehmet Hasdemİr Bitkisel Üretim Genel Müdürü
ÇİFTÇİ PAZARLAMA SORUNU YAŞAMAYACAK
Yapılan düzenleme ile ürünlerin arz ve talep miktarının dikkate alınarak tarım havzası veya işletme bazında hangi ürün veya ürün gruplarının üretileceğinin belirlenmesi, stratejik ürünlerde arz güvenliğinin korunması, ülke ihtiyacına göre asgari ve azami üretim miktarlarının tespit edilerek ürün fazlası veya eksikliğinin oluşmasının önüne geçilmesi, ihtiyaç duyulan miktarda ürünün, en uygun yerde üretilmesi ile birlikte, kaynak kullanımında optimizasyon, verimlilik ve tarımsal hasılada artış sağlanması, hasat döneminde çiftçilerimizin pazarlama sorunu yaşamalarının önüne geçilmesi, çiftçilerimizin refah düzeylerinin yükselmesine katkı sağlanması, iklim değişikliği dikkate alınarak doğal kaynaklarımızın sürdürülebilir kullanımı temin edilerek suyu merkeze alan bir bitkisel üretim planlaması amaçlanıyor.
Böylece hasat döneminde çiftçilerimizin pazarlama sorunu yaşamalarının önüne geçilecek, refah düzeylerinin yükselmesine katkı sağlanacak.
Ayrıca bitkisel üretim destekleme ödemelerinde Çiftçi Kayıt Sistemi (ÇKS) ile birlikte Bakanlıkça belirlenen kayıt sistemleri esas alınarak tapu veya mülkiyete dayanan kayıt yerine, üretimin yapıldığı tüm alanlar kayıt altına alınacak.
SÖZLEŞMELİ ÜRETİM İSTİKRAR GETİRECEK
Kanun sözleşmeli üretim konusunda neler getiriyor, ülkemiz çiftçisi bu Kanu'nun uygulanması ile neler kazanacak?
5488 sayılı Tarım Kanunu'nun 13’üncü maddesinde sözleşmeli üretim ile ilgili olarak düzenleme yapılmak suretiyle; tarımsal üretim planlamasına katkı sağlanacak, çiftçilerimiz hasat döneminde pazarlama sorunu yaşamayacak, tarıma dayalı sanayicimiz istediği miktar ve kalitede ham maddeye erişim sağlayacak, fiyat dalgalanmalarının önüne geçilerek, tarım ve gıda piyasalarında istikrar sağlanacak, tarımsal üretim sözleşmesine tabi ürünlere ve üretim varlıklarına sigorta yaptırılarak oluşacak risklere karşı hem alıcı hem de üretici korunacak, sözleşme iradesi serbestiyeti esas alınmakla birlikte, tarafların hak ve sorumlulukları ile üretimin sürdürülebilirliğini koruyacak şekilde sözleşmeye ilişkin genel şartlar Tarım ve Orman Bakanlığınca belirlenecek. Kanun değişikliği ile getirilen uzman arabulucu ve basit yargılama usulü, sözleşmeli üretimde ortaya çıkabilecek uyuşmazlıkları kısa sürede çözüme kavuşturacak, çiftçi ile alıcı arasındaki güç dengesizliklerini giderecek ve özellikle küçük üreticilerimizi korumak amacıyla, tüm yargılama ve icra takip giderlerinden üreticilerimiz geçici olarak muaf tutulacak. Bu giderler devletimiz tarafından avans olarak ödenecek.
PLANLI ÜRETİMLE ARZ GÜVENLİĞİ SAĞLANACAK
Planlı üretimin ülkemiz bitkisel üretimine katkısı ile ilgili beklentileriniz nelerdir? Kanun ile bu konuda nasıl bir yol izlenecek?
Arz ve talep miktarını dikkate alarak tarım havzası veya işletme bazında hangi ürün veya ürün gruplarının üretileceği belirlenecek, stratejik ürünlerde arz güvenliği korunacak. Ülke ihtiyacına göre asgari ve azami üretim miktarları tespit edilerek ürün fazlası veya eksikliğinin oluşmasının önüne geçilecek, hasat döneminde çiftçilerimizin pazarlama sorunu yaşamaması sağlanacak.
ÜRETİM YAPILAN TÜM ALANLAR KAYIT ALTINA ALINACAK
Bitkisel üretimle ilgili destekleme ödemelerinde ÇKS ile birlikte Bakanlıkça belirlenen kayıt sistemleri de esas alınacak. Tapu veya mülkiyete dayanan kayıt yerine, üretimin yapıldığı tüm alanlar kayıt altına alınacak.
İklim değişikliği dikkate alınarak doğal kaynakların sürdürülebilir kullanımına önem verilecek. Suyu merkeze alan bir planlama ile hem bitkisel üretim hem de hayvansal üretim planlanacak.
Bakanlıkça, tarım sektöründe sözleşmeli üretimin geliştirilmesi ve yaygınlaştırılması için gerekli düzenlemeler yapılacak. Sözleşmeli üretimi özendirmek için üreticilere, desteklerin verilmesinde öncelik tanınacak.
Bakanlık, sözleşmeli üretimin geliştirilmesi, izlenmesi ve kontrol edilmesi için sözleşmenin taraflarını ve kapsamını içeren kayıt sistemleri oluşturacak, sözleşmeler bu kayıt sistemleri kullanılarak düzenlenebilecek.
“SU” MERKEZE ALINACAK
Tarımda en önemli konulardan biri de sulama. Bu konuda Kanun neler öngörüyor?
Dünyada son yıllarda yaşanan iklim değişikliği ile birlikte tarımsal kuraklık etkisini göstermeye başladı. Bilindiği üzere tarımsal kuraklık, yağışların bitkinin istediği zaman ve miktarda olmamasıdır. Bahse konu Kanun düzenlemesi ile üretim planlamasına yönelik çalışmalarda bölgelere göre ürün ve ürün grupları oluşturulacak. Bitkisel üretimin planlanması kapsamında oluşturulacak ürün ve ürün gruplarında; iklim değişikliği dikkate alınacak, doğal kaynaklarımızın sürdürülebilir kullanımına önem verilecek ve su merkeze alınacak. Bir başka ifade ile suya göre bitkisel üretim planlanacak.
Çiftçinin bu Kanun ile daha çok kazanacağı belirtiliyor. Kanunun uygulanması ile üretim miktarlarında nasıl bir artış öngörülüyor?
Yapılan düzenleme ile ürünlerin arz ve talep miktarı dikkate alınarak tarım havzası veya işletme bazında ürün veya ürün gruplarının en uygun yerde üretilmesi sağlanacak. İhtiyaç duyulan miktarda ürünün, en uygun yerde üretilmesi ile birlikte kaynak kullanımında optimizasyon, verimlilik ve tarımsal hasılada artış sağlanması mümkün olacak.
Özellikle sözleşmeli üretim ile piyasaların istediği miktar ve kalitede üretimin yapılmasıyla arz ve talep dengesi sağlanarak üretim süreci yönetileceği için çiftçilerimiz hasat döneminde pazarlama sorunu yaşamayacak, alıcılar da ham madde temininde sorun yaşamayacak. Böylece üretim ve pazarlama süreçleri öngörülebilir şekilde yönetilebilecek. Bu durumda kaynaklar verimli bir şekilde kullanılarak kârlılığın artması sağlanacak.
ATIL ARAZİLER TARIMA KAZANDIRILACAK
Arazilerin değerlendirilmesi ile ilgili bu Kanun kapsamında neler planlanıyor?
Kanun ile atıl durumda bulunan arazilerin özüne ve mülkiyet hakkına dokunulmaksızın, kamu yararı gözetilerek üretime kazandırılması ve bu şekilde ülke ekonomisine katkı sağlanması amacıyla bir düzenleme getiriliyor.
Buna göre Bakanlık, Hazinenin özel mülkiyetinde veya devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan tarım arazileri hariç olmak üzere mülkiyeti gerçek ve tüzel kişilere ait olup hisselilik, mülkiyet ihtilafı, parçalılık, tarımsal faaliyete son verilmesi, göç veya başka nedenlerle üst üste iki yıl süreyle işlenmeyen tarım arazilerini tespit ederek, ekonomiye kazandırılması ve kamu yararına kullanılması için bu arazileri kira geliri arazi maliklerine ait olmak üzere ve arazinin vasfının değiştirilmemesi şartıyla sezonluk olarak rayiç bedelden aşağı olmamak üzere kiraya verebilecek.