TEMMUZ-AĞUSTOS 2023 / GÜNDEM
Depremzede balıkçıya 12,5 milyon TL destek
Türkiye balıkçılık ve su ürünleri üretiminde dünyanın öncü ülkelerinden. 2022–2023 balık sezonunda Cumhuriyet tarihinin rekor üretimi gerçekleşti. Ülkemizin en önemli sektörlerinden olan su ürünleri sektöründe yaşanan sorunların araştırılması ve alınması gereken tedbirlerin belirlenmesi amacıyla da bir meclis araştırma komisyonu kuruldu. Ayrıca depremden etkilenen balıkçılar için destekleme programı hazırlandı. Biz de balıkçılık ve su ürünleri sektöründe öne çıkan bu başlıkları konuşmak üzere Balıkçılık ve Su Ürünleri Genel Müdürü Dr. Mustafa Altuğ Atalay ile bir röportaj gerçekleştirdik.
2023 yılında balıkçılık ve su ürünleri sektöründe yaşanan sorunların araştırılması ve alınması gereken tedbirlerin belirlenmesi amacıyla bir meclis araştırma komisyonu kuruldu. Komisyonun yaptığı faaliyetler ve önümüzdeki dönem ele alacağı konularla ilgili kısaca bilgi verir misiniz?
Balıkçılık ve su ürünleri sektöründe yaşanan sorunların araştırılması ve alınması gereken tedbirlerin belirlenmesi amacıyla bir meclis araştırma komisyonu kuruldu. Ancak, seçimin yaklaşması ve vakit darlığı nedeni ile komisyon çalışmalarını tam anlamı ile tamamlayamadı. Buna müteakip 28. yasama döneminde Balıkçılık ve Su Ürünleri Sektöründe Yaşanan Sorunların Araştırılarak Alınması Gereken Tedbirlerin Belirlenmesi Amacıyla Bir Meclis Araştırması Komisyonu Kurulmasına Dair 1376 sayılı TBMM Kararı ile tekrar komisyon bir nevi aktif hâle getirildi. Araştırma komisyonu bütüncül bir yaklaşım ile su ürünleri sektörünün yapısal ve olası sorunları ile son yıllarda büyük önem kazanarak büyüyen sektörün daha da ilerlemesi için gereken konuları ele alacak. Komisyon ayrıca saha çalışmalarında bulunarak birçok açıdan sektörün sorunlarına çözüm bulunmasına yönelik bir rapor hazırlayacak. Bu raporun su ürünleri sektörüne ciddi faydalar sağlayacağına inanıyorum. Bu konuda Balıkçılık ve Su Ürünleri Genel Müdürlüğü olarak üstümüze düşen tüm vazifeyi yerine getirmeye hazır olduğumuzu ifade etmek isterim.
SON YILLARIN EN FAZLA PALAMUT ÜRETİMİNİ GEÇEN SEZON GERÇEKLEŞTİRDİK
Geçtiğimiz av sezonuyla ilgili bir değerlendirme yapar mısınız?
2022 yılında 1,7 milyar dolar ihracat yapan ve 850 bin tonluk toplam üretim ile Cumhuriyet rekorunu kıran bir sektörümüz var. Su kaynaklarımızdan avcılık ve yetiştiricilik yoluyla son yıllarda ortalama 600-700 bin ton civarında su ürünleri üretimi yapılırken, 2022 yılında belirttiğim üzere 849 bin 808 ton ile rekor bir üretim gerçekleşmiştir. Bu üretimin 335 bin 3 tonu (%39,4) avcılık yoluyla, 514 bin 805 tonu (%60,6) ise yetiştiricilik yoluyla elde edilmiştir.
Ülkemiz avcılık üretiminde deniz ürünleri avcılığının özellikle de deniz balıklarının önemli bir yeri vardır. Deniz ve iç sularımızdaki 18 bin 444 balıkçı gemimiz, 2022 yılında 335 bin 3 tonluk avcılık üretiminin %90,1’ini (301 bin 747 ton) denizlerden, geri kalanını (%9,9’u) iç sulardan sağlamıştır. Deniz avcılığının 254 bin 535 tonu deniz balıkları, 47 bin 212 tonu kabuklu, yumuşakça vb. diğer su ürünleri avcılığıdır. İç sularda ise inci kefali 10 bin tonla en çok avlanan türdür.
Haber Görseli
Dr. Mustafa Altuğ ATALAY Balıkçılık ve Su Ürünleri Genel Müdürü
2022-2023 balıkçılık sezonu özellikle yaklaşık 50 bin ton ile palamut avcılığı bakımından çok verimli geçmiş, son yılların en fazla palamut avlanan av sezonu olmuştur. Kum midyesi avcılığı da önceki sezona göre daha verimli geçerek 28 bin ton dolayında av vermiştir. Sezon başından kasım ayına kadar fazla avlanamayan hamsi ise kasım, aralık ve ocak aylarında yoğun olarak yakalanmış ve yaklaşık 126 bin ton karaya çıkarılmıştır. Ancak, av kompozisyonundaki küçük boydaki balıkların çokluğu nedeniyle 21 Şubat 2023 tarihinden itibaren sezon sonuna kadar Marmara Denizi ile İstanbul ve Çanakkale Boğazlarında hamsi avcılığı durdurulmuştur. Stokların korunması için alınan bu tedbirin gelecek yıllardaki avcılığa olumlu etkisi olacağını biliyoruz. Nitekim aynı gerekçeyle 2020-2021 balıkçılık sezonunda Karadeniz’de İstanbul Boğazı ile Gürcistan sınırı arasında kalan bölge hamsi avcılığına kapatılmış ve sonraki sezonlarda olumlu etkileri görülmüştür.
DEPREMZEDE BALIKÇIYA TOPLAM 12,5 MİLYON TL DESTEK ÖDEMESİ YAPILACAK
Yeni sezon öncesi hazırlıklardan biraz bahseder misiniz?
Büyük ölçekli balıkçılarımız av yasağı döneminde gemi ve ağlarının bakım onarım gibi işleri ile meşgul olurlar. Yeni sezona hazır olarak girmek balıkçımız için ne kadar önemli ise bizler için de bir o kadar önemli. 1 Eylül itibarıyla ava çıkacak olan balıkçımızın işlerini kolaylaştırmak için Genel Müdürlük olarak elimizden geleni yapmaya devam edeceğiz. Kurumsal kapasitemizi bu bağlamda daha fazla artırmak için uğraşıyoruz. Balıkçılarımızın emeğini çalan illegal avcılık yapanlar ile tüm yıl boyunca mücadele ediyoruz. Bunun için taşra teşkilatımızın ihtiyacı olan denetim botlarının yenilenmesi, filoya yeni gemilerimizin eklenmesi gibi birçok çalışmayı sürdürmekteyiz. Geçtiğimiz yıl yasa dışı avcılık yapan 169 gemiye 8 bin 56 av aracına el koyarak mülkiyetini kamuya geçirdik. Hatta bu bağlamda 2 otobüs ve 17 otomobile de el koymuş durumdayız.
Sezonun kapanmasına yakın bir süreçte meydana gelen depremler maalesef balıkçımızı da olumsuz etkiledi. 6 Şubat'ta meydana gelen depremler nedeniyle afet bölgesi ilan edilen illerde deniz ve iç sularda avcılık yapan balıkçı gemisi sahiplerinin, gerçekleştiremedikleri avcılık faaliyetinden dolayı oluşan gelir kayıplarını karşılamak ve avcılık faaliyetlerinin sürdürülebilirliğini temin etmek üzere desteklenmesi kararı alındı. Bu kapsamda Adana ve Hatay'a kayıtlı, 6 Şubat ve öncesi itibarıyla geçerli su ürünleri ruhsat tezkeresine sahip olan, denizde faaliyet gösteren balıkçı gemilerinin tamamına gemi başına, 5 bin lira ile 60 bin lira arasındaki tutarlarda bir defaya mahsus destekleme verilecek. Yine afet bölgesi ilan edilen illerden Adana, Adıyaman, Elazığ, Kahramanmaraş, Malatya, Osmaniye ve Şanlıurfa'ya kayıtlı, 6 Şubat ve öncesi itibarıyla geçerli ruhsat tezkeresine sahip iç sularda faaliyet gösteren balıkçı gemileri için de yine boy gruplarına göre 3 bin 500 lira ile 6 bin lira arasında bir defaya mahsus destek ödemesi yapılacaktır. Balıkçılarımıza toplam 12,5 milyon TL destek ödemesi yapılacak. Bu kapsamda müracaatları almaya başladık. Ağustos ayı içerisinde ödemeleri tamamlamayı planlıyoruz.
HAMSİDE VERİMLİ BİR SEZON BEKLİYORUZ
Önümüzdeki sezon hayata geçecek yeni uygulamalar olacak mı? Yeni sezondan beklentiler nasıl?
Öncelikle balıkçılarımızın bereketli ve kazancı bol bir av sezonu geçirmelerini diliyorum. 2023-24 sezonunun aldığımız sorumlu balıkçılık ilkeleri çerçevesinde aldığımız ve alacağımız tedbirlere de bağlı olarak verimli olacağını tahmin ediyoruz. Özellikle hamside verimli bir sezon geçmesini bekliyorum.
Geçtiğimiz sezon hayata aldığımız birçok yeni uygulama yeni sezonda da devam edecek. Örneğin av araçlarının markalanması sadece ülkemizde değil Karadeniz ve Akdeniz havzasındaki tüm ülkelerin dikkatini çekti. Av araçlarının markalanması ve izlenmesi çok önemli bir konu, kaybolan ağların sahibinin kim olduğu konusunda bir karekodla av aracının sahibine rahatlıkla ulaşılabilecek imkâna kavuştuk. Bu konuda çalışmaları geliştirmeye devam edeceğiz.
Balıkçılık yönetiminde dijitalleşmeye çok önem veriyoruz. Bu anlamda izlenebilirlik ve kolaylaştırıcı aksiyonlar aldık. Artık balıkçılarımız seyir defteri ve nakil belgeleri girişlerini “Su Ürünleri Bilgi Sistemi” üzerinden rahatlıkla yapabiliyorlar. Basılı belgeye ihtiyacı ortadan kaldırdık. Mobil uygulamada da son noktadayız. Hatta Bakanlığımızın “TarımCebimde” aplikasyonundan bu işlerini yakın zamanda yapabilecek duruma gelecekler. Son satış noktasına kadar bu izlenebilirliği yapmayı hedefledik.
6 MİLYON BALON BALIĞININ EKOSİSTEME KATILIMINA ENGEL OLDUK
Balon balığı avcılığında geçtiğimiz sezondan nasıl geri dönüşler alındı? Balıkçıların balon balığı avcılığına ilgisi nasıl?
İklim değişikliği tüm dünyayı etkilediği gibi ülkemizi de oldukça ciddi bir şekilde etkiliyor. Denizlerimiz ısınıyor, maalesef bu ısınmanın olumsuz etkilerini balıkçılıkta da görmeye başladık. Aslan ve balon balıkları gibi denizlerimizde olmayan yabancı ve istilacı türlerin çeşidinde ve miktarında artışlar olmaya başladı.
Bu konuda aksiyon alınması gerektiği bilinciyle 3 yıllık bir destekleme programını hayata geçirerek balon balıklarının popülasyonlarının azaltılmasının yanı sıra bilgilendirme, bilinçlendirme ve ekonomiye kazandırma çalışmaları yürütüyoruz. Balıkçıya verdiğimiz desteklemenin yanı sıra en az 6 milyon balon balığının ekosisteme katılımına engel olduk. Çok dikkat çeken bir program oldu. Aslan balığının ekonomiye kazandırılması için de çalışma yapıyoruz. Bu balığın dikenleri zehirli ama eti rahatlıkla tüketilebilir ve oldukça lezzetli. Bu konu ile ilgili faaliyetlerimiz devam edecek.