Ülkemizin fındık üretim kapasitesi ne durumda? Fındığın üretim alanı olarak en çok hangi bölgeler karşımıza çıkıyor? Fındık istenilirse Türkiye’nin her bölgesinde yetiştirilebilir mi?

Ülkemizde Karadeniz Bölgesi'nde 2017 yılı itibarıyla yaklaşık 500 bin çiftçi tarafından 706 bin hektar alanda fındık üretimi yapılıyor. Fındığın üretim alanı Karadeniz Bölgesi olarak karşımıza çıkıyor. Doğu’da Artvin’den Batı’da Kocaeli’ye kadar tüm Karadeniz illerinde ekonomik olarak fındık yetiştiriciliği yapılabiliyor. 2001/3267 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile fındık üretimine izin verilen iller; Artvin, Rize, Trabzon, Giresun, Gümüşhane, Ordu, Samsun, Sinop, Kastamonu, Bartın, Bolu, Tokat, Zonguldak, Düzce, Sakarya ve Kocaeli. Söz konusu Bakanlar Kurulu Kararı ile fındık üretimine izin verilen yerlerde de fındık ürününün kendi ekolojisi içinde kalması, katma değeri fındık ürününden daha fazla olan ürünlerin yetiştirebileceği alanlarda fındık üretiminin önüne geçilmesi için birinci ve ikinci sınıf tarım arazisi ile eğimi yüzde 6'nın altında olan üçüncü sınıf tarım arazilerinde fındık üretimine izin verilmemiştir.

DÜNYA FINDIK ÜRETİMİNİN YÜZDE YETMİŞİNİ KARŞILIYORUZ

Türkiye dünya fındık üretimi sıralamasında ne durumda? Hangi ülkelerle yarış halindeyiz?

Ülkemiz dünyada fındık üretiminde birinci sırada yer alıyor. Yıllara göre değişmekle birlikte dünya üretiminin yaklaşık yüzde 65-70’i ülkemiz tarafından karşılanıyor. Ancak 2002-2016 yılları arasında Şili’nin fındık üretim alanlarında yüzde 674, Gürcistan’ın yüzde 356, Kırgızistan’ın yüzde 287 Çin’in ise yüzde 80 oranında artış olduğu göz önünde bulundurulursa dünya fındık üretimindeki payımızın azalacağını söyleyebiliriz. Bu durumun önüne geçmek için verim ve kaliteyi artırmaya yönelik çalışmalar yapıyoruz.

Yıllara göre değişmekle birlikte dünya fındık üretiminin yaklaşık yüzde 65-70’i ülkemiz tarafından karşılanıyor. Üretimde olduğu gibi ihracatta da dünyada birinci sıradayız.  2015 yılında 2,3 milyar dolar, 2016 yılında 1,9 milyar dolar, 2017 yılında 836 milyon dolarlık ihracat gerçekleştirdik.

GİRESUN FINDIĞI DÜNYANIN EN ÜSTÜN ÖZELLİKLİ FINDIĞI

Türk fındığının kalitesinden bahseder misiniz?

Karadeniz Bölgesi’nin iklim özellikleri, fındık için en ideal ortamı oluşturur. Ülkemizde yetiştirilen fındık kalite açısından Giresun ve Levant olmak üzere ikiye ayrılıyor.

Giresun kalite fındık, tadı ve içerdiği yağ oranı ile dünyanın en üstün özellikli fındığıdır. Giresun fındığı; Giresun ile Trabzon’un Beşikdüzü, Vakfıkebir, Çarşıbaşı ve Akçaabat ilçelerinde yetişiyor.

Levant kalite fındık, daha az yağ içeriyor. Trabzon ve bir bölümü ile Ordu, Samsun, Bolu, Sakarya, Zonguldak ve Bartın illerinde yetişiyor. Levant kalite fındık, Giresun kalite fındıklardan daha az yağ oranı içermesine rağmen diğer ülkelerde yetiştirilen fındıklardan genellikle daha yüksek yağ oranına sahiptir ve tat bakımından da üstün niteliktedir.

İTHALAT YOK İHRACATTA BİRİNCİ SIRADAYIZ

İhracat rakamlarımız nedir? Fındıkta ithalat söz konusu mu?

Üretimde olduğu gibi ihracatta da dünyada birinci sıradayız. Dünya fındık ticaretinin yaklaşık yüzde 70’i ülkemiz tarafından karşılanıyor. 2015 yılında 2,3 milyar dolar, 2016 yılında 1,9 milyar dolar, 2017 yılında 836 milyon dolarlık ihracat gerçekleştirdik. 16.2 milyar dolar olarak gerçekleşen 2016 yılı tarım ve gıda ürünleri ihracatının yüzde 11’i fındık ürününe aittir. Ülkemiz fındık ve fındık ürünleri ihracatının yüzde 75-80’i Avrupa Birliği ülkelerine yapılıyor. İhracatımızdaki önemli ülkeler; Almanya, İtalya, Kanada, İsviçre, Avusturya,  Hollanda, Polonya, Belçika ve Çin’dir.

Ürünün yüzde 57’si iç fındık, yüzde 26’sı dilimlenmiş-kıyılmış, yüzde 17’si ise kavrulmuş-ağartılmış olarak ihraç ediliyor. İhraç edilen ürünün ancak yüzde 42’si işlenerek dış pazara sunuluyor.

Fındık ürününde ithalat söz konusu değil. Müşteri anlaşmazlığı, ihracat yapılan ülkelerin kalıntı tolerans aralıklarının farklılık göstermesi gibi nedenlerden dolayı ihracattan geri dönen ürünler “Geri Gelen Eşya”  kapsamında olan ürünlerdir. Fındık Ürünü Destekleme ve Fiyat İstikrar Fonuna kesinti yapılan ürün kapsamında olduğundan “ürünün ülkeye geri dönüşünde” ihracat esnasında yapılan kesintinin iadesi yapılmakta ve bu işlem yüzünden kayıtlarda ithalat yapılmış gibi gözükmektedir.

FINDIK ÜRETİCİSİ DESTEKLENİYOR

Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının fındık üretimiyle ilgili uyguladığı destekler neler?

Fındık üreticisine yönelik politikalar var mı?

Bakanlığımızca 2009 yılından itibaren uygulanmaya başlayan Yeni Fındık Stratejisi kapsamında; fındık üretiminde sürdürülebilirliği sağlamak, fındık üreticilerinin karlılığını artırmak, fındık fiyatlarının arz ve talep dengesine göre serbest piyasa şartlarının oluşmasını sağlamak ve fındık fiyatlarında meydana gelebilecek düşüşlere karşı üreticileri korumak amacıyla 2009-2011 yılları arasında ruhsatlı alanlarda üretim yapan üreticilere alan bazlı gelir desteği, ruhsatsız alanlardaki fındık bahçelerini sökerek alternatif ürüne geçen üreticilere ise telafi edici ödeme desteği verildi.

Desteklemeye aynı şekilde 2012-2014 yılları arasında devam edildi. 2015 yılından itibaren ise uygulamaya alan bazlı destek şeklinde devam edildi. 2009-2017 yılları arasında üreticilerimize toplam 6,9 milyar TL alan bazlı destek ödemesi yapıldı. 2018 yılı ürünü için de dekar başına 170 TL alan bazlı destek,  dekar başına 14 TL mazot ve gübre desteği ödemesi yapılması öngörülüyor.

Bir dönem Karadeniz’de fındık üreticisi, alternatif ürün teşviki olarak kivi üretimine yönlendirildi. Bu teşvik hala devam ediyor mu? Üreticinin kiviye yönlendirilme amacı neydi?

Alternatif ürün desteği uygulaması günümüzde yürürlükte değildir. Bu uygulamanın amacı; fındık ürününün ekolojisinin dışına çıkmasını önlemek, birinci sınıf tarım arazilerinin arz açığı olan diğer ürün yetiştiriciliğinde değerlendirilmesini sağlamak ve Bakanlar Kurulu Kararı ile belirlenmiş olan alanların dışındaki fındık bahçelerinin yayılmasının kontrol edilmesini sağlamaktı.

Fındık yetiştirilen alanlarda kivi ürününün özellikle teşvik edilmesi yönünde bir tedbir uygulanmamakla birlikte Bakanlığımızın vermiş olduğu desteklerden kivi ürünü de yararlanmıştır. Ayrıca, özellikle Doğu Karadeniz, kivi bitkisinin yetişmesine uygun bir bölge olup, kivi bitkisi adaptasyon sorunu yaşamamıştır.