20. yüzyılın son çeyreğinden itibaren etkisini daha fazla hissetmeye başladığımız iklim değişikliklerinin insan hayatı üzerinde pek çok olumsuz etkileri oluşmaya başladı. İklim değişikliği nedeniyle günümüzde de belirgin olarak gözlemlenmeye başlayan meteorolojik kaynaklı afetlerin sayılarında ve frekansında gelecek dönemlerde artışların olması öngörülüyor. Türkiye yıllık ortalama sıcaklıkları değerlendirildiğinde 1994’ten günümüze sadece iki yıl dışında sürekli bir artış eğilimi var. Ülkemizde kayıtlara göre en sıcak yıl 1981-2010 dönemi ortalaması olan 13,5 °C’den 2,0 °C’lik pozitif bir sapma gösteren 2010 yılı olmuştur. 2017 yılı ortalama sıcaklığı 14,2 °C ile 1981-2010 dönemi ortalamalarının 0,7 °C üzerinde gerçekleşti. 2016 yılında alansal ortalama yağış ise 1981-2010 normalinin (574 mm) yüzde 4 üzerinde, 598 mm olarak gerçekleşti.

YAĞIŞ AZALDI SICAKLIK ARTTI

Ülkemizde meteorolojik kaynaklı doğal afet sayılarında son yıllarda çok ciddi artışlar görülüyor. 2016 yılı ekstrem olay sayısı bin 313 ile rekor sayıda gerçekleşti. Meteoroloji Genel Müdürlüğü tarafından geliştirilen gelecek dönem iklim projeksiyonları sonuçlarına göre 2016-2099 periyodu için yurt genelinde ortalama sıcaklık artışı; RCP4.5 senaryosuna göre 1,5-2,5°C, RCP8.5 senaryosuna göre ise 2,5-3,5°C aralığında olması öngörülüyor. Yağışlarda ise genel olarak yüzyılın ikinci yarısındaki azalışların yanı sıra yağış düzensizliklerinin artma eğilimi dikkat çekiyor. Son yıllarda da artan meteorolojik afetler bitkisel verimliliği azaltarak ekonomik kayıplara sebep oluyor. Türkiye iklim değişikliğinden gelecek dönemlerde daha da fazla olumsuz etkilenecek ülkeler arasında yer alıyor. Bu nedenle geleceğe yönelik planlamalarda karar vericiler tarafından olası etkilenebilirlik analizlerinin yapılması önem kazanıyor.

TAHMİNLER ŞUBAT-TEMMUZ 2018 DÖNEMİNİN SICAK GEÇECEĞİNİ GÖSTERİYOR

2018 yılını sıcaklık ve yağış yönünden değerlendirebilir misiniz? Basında da dillendirildiği gibi dikey yapılaşma iklimi etkiliyor mu?

Yağış ve sıcaklık için uzun vadeli tahmin yapmak oldukça zordur. Dünya genelinde bazı merkezler meteorolojik parametrelerin mevsimlik tahminlerini yapmaktadır. Ancak bilim ve teknoloji alanında bunca gelişmeye rağmen bu tahminlerin tutarlılıkları hala istenen seviyede değildir. Bu merkezlerden biri olan ve Meteoroloji Genel Müdürlüğünün kurucu üyesi olduğu Avrupa Orta Vadeli Hava Tahminleri Merkezi’nin (ECMWF) Şubat-Temmuz 2018 dönemi için yapmış olduğu yağış ve sıcaklık tahminlerine göre sıcaklıkların genel olarak mevsim normalinin 0.5 ile 2.00C üzerinde olacağını gösteriyor. Yağışın ise Şubat-Nisan 2018 döneminde yurdumuzun orta ve batısında mevsim normalinin altında, Mayıs- Temmuz 2018 döneminde ise Doğu Karadeniz’de mevsim normalinin üzerinde Güneydoğu Anadolu Bölgesi ile Ege Bölgesi'nin iç kesimlerinde mevsim normalinin altında diğer yerlerde normali civarındagerçekleşmesi bekleniyor.

Tarımın meteoroloji ile ilişkisinden söz edebilir misiniz?

Küresel ısınmanın da etkisiyle artan meteorolojik afetler nedeniyle tarımsal üretimde önemli azalma ve dalgalanmalar meydana geliyor. Bu durum ziraî üretimin hava koşullarına bağımlılığını ve ziraî üretimde meteorolojinin vazgeçilmezliğini bir kez daha göstermiş oldu. Ekim, dikim, gübreleme, hasat, ilaçlama, tarımsal mekanizasyon, sulama ve hayvansal üretim alanlarında yapılacak planlama ve günlük faaliyetlerde meteorolojik bilginin mutlaka kullanılması gerekiyor. Bu amaçla her gün hava tahmin raporları yayınlanıyor ve çok sayıda çiftçi, faaliyetlerinde bu bilgileri kullanıyor. Tarımla uğraşan kişilerin hangi meteorolojik olaylarla karşılaşacağını önceden bilmesi, bu kişileri bazı teknik ve kültürel önlemler almaya zorlar. Örnek olarak, don olayından bitkileri korumak için alınan önlemler, aşırı yağışın toprakta yapacağı zararı azaltmak için yapılacak çalışmalar, fırtınanın etkisini hafifletmek için kullanılan yöntemler verilebilir. Ancak bütün bu önlemler ekonomik olduğu ölçüde uygulanabilir.

Herhangi bir yörede yetiştirilecek bir ürün, o yörenin iklim koşullarına uygun değilse arzu edilen verim alınamaz. Sera tarımında bile birçok faktörü kontrol etmek mümkün olmakla birlikte ürünün sıcaklık, güneşlenme gibi istekleriyle mevcut koşullar arasında önemli farklılıklar varsa, burada ekonomik bir üretim yapılamaz. Yine sulama ve ilaçlamadan sonra yağan yağmur harcanan emek, ilaç, enerji, zaman ve paranın boşa gitmesine neden olur.