MART-NİSAN 2022 / RÖPORTAJ
TAMTEST ile 80 milyon dolar artık ülkemizde kalacak
Tarım Alet ve Makineleri Test Müdürlüğü (TAMTEST), ülkemizde üretilen veya ithal edilen her türlü traktörün, tarım alet ve makinelerinin son kullanıcıya ulaşmadan önce bilimsel testlerden geçirildiği bir kurum. Tarımda da verimlilik büyük oranda mekanizasyona bağlı olduğu için tüm bu test süreçlerinin neler olduğu, TAMTEST’in faaliyet alanı, verilen raporlar ve belgeler ile bunların geçerliliği gibi bir çok konuda bilgi almak için TAMTEST Müdiresi Meltem Deniz Can’la bir söyleşi gerçekleştirdik.
Kısa adı TAMTEST olan Tarım Alet ve Makineleri Test Müdürlüğünü ve faaliyet alanıyla ilgili bize kısaca bilgi verebilir misiniz?
Tarım Alet ve Makine Test Merkezi Müdürlüğü (TAMTEST), Türkiye'de üretilen ya da ithal edilen her türlü traktörün, tarım alet ve makinelerinin son kullanıcıya ulaşmadan önce bilimsel testlerden geçirildiği bir kurumdur.
Faaliyetlerine başladığı 1969 yılından beri, üreticinin ve ithalatçının hizmetinde olan TAMTEST, Türkiye'nin tarım makineleri imalatçılarının rekabet gücünü artırmak, ulusal ve uluslararası seviyede ticaretini kolaylaştırmak için, uygunluk değerlendirme, deney ve belgelendirme faaliyetlerini gerçekleştirmektedir. Bu bağlamda TAMTEST tarım alet ve makine üreticilerinin sıkı temasta olduğu duraklarından birisidir. Kısaca TAMTEST; her türlü traktör, alet ve makineyi test etmeye yönelik altyapıya sahip, ulusal ve uluslararası standartlarda testleri gerçekleştiren, uzman bir kadrodan oluşan test merkezidir diyebiliriz.
HER TÜRLÜ TRAKTÖR, ALET VE MAKİNE TEST EDİLEBİLMEKTE
Faaliyet alanlarınızı biraz detaylandırabilir misiniz? Fiili olarak Müdürlüğünüzde hangi faaliyetler yürütülmekte?
Öncelikle şunu söylemeliyim; TAMTEST 2003 yılından itibaren Türk Akreditasyon Kurumu (TÜRKAK) tarafından (TS EN ISO/IEC 17025:2005 Deney ve Kalibrasyon Laboratuvarlarının Çalışma Yeterliliği İçin Genel Şartları belirleyen) uluslararası standarda göre akredite edilmiş bir kurumdur.
Her türlü traktör, alet ve makineyi test etmeye yönelik altyapıya sahip olan, uluslararası standartlarda testler gerçekleştiren "TAMTEST'in fiili olarak yürütmüş olduğu deney hizmetlerini özetlemek gerekirse;
Traktörlerin OECD test kodlarına göre testlerini yapmak, tarım alet ve makinelerinin deney ve muayenelerini yapmak ve sonuçlarını bir deney raporu halinde yayımlamak, tarım alet ve makineleri üzerinde uygunluk değerlendirme hizmeti vermek, her türlü zirai mücadele alet ve makinelerinin ruhsata esas deneylerini yaparak deney raporu yayımlamak.
Bu testlerde Müdürlüğümüz tek yetkili kurumdur. Bakanlığın görevlendirmesi halinde tarım alet ve makineleri imalatçı, ithalatçı ve bayii denetimlerini yapmak, traktörler ile kendinden motorlu veya traktörle çekilen tarım makinelerinin; Sanayi ve Teknoloji Bakanlığınca atanmış teknik servisi olarak ulusal tip onay testlerini yapmak gibi önemli görevlerimiz bulunuyor. Bunların yanı sıra; gerektiğinde bitkisel ve hayvansal üretim tekniklerinin gereği olan, yeni mekanizasyon araç tiplerini geliştirmek amacıyla araştırmalar yapmak, tarımsal araçların standardizasyon çalışmalarında Türk Standartları Enstitüsü ile iş birliği yapmak.
Haber Görseli
Meltem Deniz Can TAMTEST Müdürü
Faaliyet alanıza giren testlerden bahsettiniz, anladığım kadarıyla hem ulusal hem de uluslararası testler yapıyorsunuz. Bu testlerden biraz bahsedebilir misiniz?
TAMTEST'in deney hizmetlerini, tarım ve orman traktörleri için OECD test kodlarına uygun performans testleri, AB mevzuatına uygun tip onayına esas testler, inşaat ve kazı makinelerinin ROPS, FOPS ve gürültü testleri, kabinli traktör ve diğer iş makineleri ve araçlarının klima, ısıtma ve havalandırma testleri, CE işaretlemesine esas makinelere risk analizi ile zirai mücadele alet ve makinelerinin ruhsata esas deneyleri olarak özetleyebiliriz. Müdürlüğümüz imalatçılarla iş birliği çerçevesinde tarım ve orman traktörleri dâhil her çeşit tarım alet, makine ve iş makinesi imalatçılarına AR-GE testleri de yapıyor.
Gerek Avrupa Birliği ülkelerinde gerekse ülkemizde motorlu araçların tip onay belgesi almadan trafiğe çıkmaları mümkün değildir. Ülkemizde üretilen veya yurt dışından ithal yolla gelen traktörler, AB ülkelerinden veya ülkemizin onay kuruluşu olan Sanayi ve Teknoloji Bakanlığından tip onay belgesi almak zorundadır. Müdürlüğümüz, onay kuruluşu tarafından ilgili mevzuata göre atanmış Teknik Servis olup, ulusal tip onayına esas test hizmetleri vermektedir. İlgili yönetmeliklerin öngördüğü testlerin tamamı TAMTEST tarafından yapılıyor ve raporlandırılıyor.
Ayrıca Müdürlüğümüzde -40 derece ile +60 derece sıcaklık aralığında çalışabilen, 200 metreküp hacimli iklimlendirilmiş kabin içi ısıtma, havalandırma ve klima performansı test ünitesi bulunuyor. Traktör ve iş makinelerinde klima, ısıtma ve havalandırma deneyleri ve ayrıca soğukta çalıştırma (coldstart) testleri standarda uygun olarak yapılarak raporlandırılıyor.
TAMTEST’in yapmış olduğu diğer bir test grubu da Tarım ve Orman Bakanlığının 2000/37 sayılı "Tarımsal Mekanizasyon Araçlarının Kredili Satışına Esas Deney ve Denetimlerle İlgili Tebliğ" kapsamında yapılan deneylerdir.
Tarım alet ve makine imalatçıları veya ithalatçıları, ürünlerini Ziraat Bankası, Tarım Kredi Kooperatifleri vb. kuruluşlar kredi ile çiftçilere kredili olarak satmaları halinde Bakanlıktan kredi belgesi almak zorundadır. Bakanlığın bu belgeyi verebilmesi için, o ürünle ilgili test raporunun olması gerekiyor.
Bu aletlerin test raporu, TAMTEST'le birlikte Bakanlığımızın yetki verdiği Ziraat Fakültelerinin Tarım Makinaları Bölümünden oluşan 15 ayrı birimde yapılıyor. Bu gruba giren her bir tarım alet ve makine için ulusal ve uluslararası standartlarda ve bilimsel verilerle hazırlanan test metotları oluşturulmuştur. Testler hem laboratuvarda hem de tarla çalışmaları olarak bu metotlara göre yapılıyor.
Herhangi bir test çalışmasını örnek verirsek, buradaki bir traktörün test süreçleri nasıl yapılıyor?
TAMTEST’e deney için gelen başvurular 3 kategoriye ayrılabilir. Firma Tip Onayı için, Kredili satış için yada diğer tarım alet ve makinaları için başvuruda bulunabilir.
Eğer Traktör firması, tip onayı için başvuruda bulunacaksa, doğrudan doğruya Müdürlüğümüze başvurur. Firma güncel bir üretimin uygunluğu belgesine sahipse, teknik dosyanın incelenmesine geçilir ve test edilecek numuneler belirlenerek bunların ücretlerini gösteren bir sözleşme firmaya gönderilir. Firma sözleşmeyi kabul ederek imzaladığında, deney ve muayene süreci başlar. Bütün deney ve muayeneler yapıldıktan sonra, deney ve muayene raporları ile onaylanmış tanıtım dosyası ve paketleri, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı adına tip onayı verme yetkisi devredilmiş bulunan Türk Standartları Enstitüsü’ne ve firmaya gönderilir.
Kredilendirmeye esas yapılan traktör deneylerinde ise başvuru Bakanlığımızın Tarım Reformu Genel Müdürlüğü’ne yapılarak oradan bize sevk edilir. Bu durumda firma teslim etmesi gereken evrakı Genel Müdürlüğe teslim eder, TAMTEST ise sadece deney hizmet sözleşmesini firmaya gönderir. Firma sözleşmeyi imzaladıktan sonra deney süreci başlar. Deney raporunun yayımlanmasına müteakip raporun bir nüshası Genel Müdürlüğe bir nüshası da firmaya gönderilir. Firma bu rapora istinaden Kredi Uygunluk Belgesi (KUB) başvurusunda bulunabilir.
Traktör dışında kalan diğer tarımsal mekanizasyon araçlarının kredili satışına ilişkin işlemler tarım traktörleri ile ilgili olan işlemlerle aynıdır. Ziraî Mücadele Makinelerinin ruhsata esas deneylerinde ise firmalar için başvuru makamı bu defa Bakanlığımızın Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü’dür. Bunun dışında süreç aynıdır.
DENEYLERE AİT BELGELENDİRMELER İLGİLİ STANDARTLARIN GEÇERLİ OLDUĞU TÜM ÜLKELERDE KULLANILABİLİYOR
Merkezinizin verdiği raporların ulusal ve uluslararası anlamı nedir? Bu testleri yaptıran firmalara ne tür katkıları olmaktadır?
Bilindiği üzere gerek uluslararası ve gerekse ulusal seviyede her alet ve makinenin standardı bulunuyor. Ürünlerin yurt içinde ve yurt dışında satılabilmesi için mutlaka bu normlara uygun üretilmiş olması gerekir. Müdürlüğümüzde test yaptıran firmalar ürünlerinin ulusal ve uluslararası normlara uygun olup olmadıklarını görmüş oluyorlar. Varsa ürünlerindeki hatalarını giderme imkânı buluyorlar. Hataların giderilmesi için kendilerine belli bir süre veriliyor, bu sürede hem imalatlarını geliştiriyorlar hem de varsa tedarikçilerini gözden geçirmiş oluyorlar. Özellikle çiftçilerimiz, ulusal ve uluslararası normlara ve bilimsel verilere uygun olan ve fonksiyonlarını yerine getirebilen alet ve makinelere sahip olmuş oluyorlar.
Ayrıca Müdürlüğümüz, Ekonomik İşbirliği ve Kalkınma Teşkilatının (OECD), tarım ve orman traktörlerinin test kodlarına göre ülkemizde test yapmaya yetkili tek kuruluştur. Kurumumuz AB Tip onay testlerini, OECD testlerini yapmakta ve ANTAM üyeliği dolayısıyla da Asya Pasifik ülkeleri için geliştirilen deney code’larına destek olmaktadır. Yapılan bu deneylere ait belgelendirmeler ilgili standartların geçerli olduğu tüm ülkelerde kullanılabilmektedir.
Alet veya makinelerin testi nerede yapılıyor? Talep halinde firmaların bulunduğu yerde de test yapılıyor mu?
Tarım ve orman traktörleri ile bayındırlık alanında kullanılan iş makinelerinin deneyleri mutlaka TAMTEST laboratuvarlarında yapılıyor. Test ünitelerinin tamamı Müdürlük Merkezindeki çoğunlukla sabit sistemlerdir. Tarım römorkları, su tankerleri ve zirai mücadele makineleri de Müdürlüğümüze getirilerek testleri yapılıyor. Bunların dışında kalan makineler çoğunlukla firmaların bulunduğu imalat yerlerinde ve çevre arazilerde yapılıyor. Her bir makinenin her bir deneyi için cihaz ve ölçü aletlerimiz mevcut olup, en az iki teknik eleman alet ve makinenin miktarına, fonksiyon ve teknolojik özelliklerine uygun, imalat yerine görevlendirilerek yerinde testler yapılıyor ve raporlar Müdürlüğümüzde hazırlanıp, yönetmelik gereği deney kurulu ve müdür onayından geçirilerek yayımlanıyor.
TAMTEST 17025 KONUSUNDA KAMU KURUMLARI ARASINDA AKREDİTE OLMUŞ İLK KURUMDUR
TAMTEST, OECD’nin atanmış teknik servisidir ve Asya ve Pasifik Ülkelerinde Tarım Alet ve Makine Test İş Birliğinin (ANTAM) üyesidir. Traktör testlerinde OECD Koordinasyon Merkezi, hem test kodlarının geliştirilmesi hem de test mühendislerinin karşılıklı bilgi alışverişinin sağlanması için her yıl bir defa yıllık toplantı ve iki defa da çalışma toplantısı, ayrıca iki yılda bir de Test Mühendisleri Konferansı düzenliyor. Bu toplantılara, ilgili mühendislerimizin katılımını Bakanlığımızın yardımları ile sağlamaktayız.
TAMTEST 17025 konusunda akredite bir kurumdur. 2003 Yılında Kamu kurumları arasında akredite olmuş ilk kurumdur. Bugünlerde hazırlıklarını bitirmek üzere olduğumuz 17020 standardı için 2022 yılı içerisinde, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığından onaylanmış kuruluş (notified body) olmak için gereken 170265 standartlarında ise önümüzdeki 2 yıl içerisinde akredite olmayı hedefliyoruz.
Diğer kuruluşlar ve şirketlerle ortak yürüttüğünüz çalışmalar var mı?
Başta Bakanlığımız kurumları olmak üzere, üniversiteler, tarım alet ve makine üreticileri birliği ile yakın ilişkilerimiz devam ederken diğer yandan ulusal yâda uluslararası test merkezleriyle ilişkilerimiz bulunmaktadır.
Öncelikle şunu söylemeliyim; Kurumumuz Sanayi ve Teknoloji Bakanlığının Teknik Servisi olarak hizmet vermektedir. İlgili bakanlıkla teknik iş birliğimiz de her geçen gün artmaktadır. Bunun dışında Kurumumuz OECD ve ANTAM Türkiye Temsilcisidir. Asya ve Pasifik Ülkelerinde Tarım Alet ve Makine Test Merkezleri iletişim ağı olan ANTAM Birleşmiş Milletler destekli çalışan bir oluşumdur. Asya -Pasifik ülkelerinin tarım makineleri test standartlarının oluşturulduğu ANTAM ile çalışmaları Bakanlığımız adına Müdürlüğümüz yürütüyor. Her yıl 2-3 çalışma toplantısı düzenleniyor. Hem OECD test kuruluşları hem de ANTAM'ı oluşturan ülkelerin test kuruluşları ile karşılaştırma deneyleri (roundrobin) yürütüyoruz.
Diğer kurum ve kuruluşlarla yaptığımız ortak çalışmalar kapsamında diğer bir faaliyetimiz ise; TAMTEST-GCS işbirliği anlaşmasıdır. TAMTEST Bünyesinde AB Tip onaylarının raporlarına aracılık edebilmek için Almanya KBA’nın Teknik Servisi olan GCS Test Tic. Ltd. Şti. ile 18.10.2021 tarihi itibariyle bir sözleşme imzalanarak ortak faaliyetlere başlandı.
Bu anlaşma ile uluslararası düzeyde rapaorlar verebilecek düzeye geldik. Tip onayı belgesi ile Avrupa ülkelerine ihracat yapan firmalara yurtdışında yapacakları testlerde ödeyecekleri yaklaşık 75-80 milyon dolarlık bir ödemenin ülkemizde kalmasına fırsat sağladık. Biz bu ücretin hem ülkemizde kalmasını sağlayacağız, hem de işin kamu ciddiyetiyle yapılıp kalitesini yükseltmek için bir avantaj sağlayacağız.