OCAK-ŞUBAT 2024 / KAPAK KONUSU
121 ülkeye tohum ihraç ediyoruz
Türkiye tohumculuk sektörü, dış ticaret fazlası vererek ülke tarımına ve ekonomisine önemli katkılar saTürkiye tohumculuk sektörü, dış ticaret fazlası vererek ülke tarımına ve ekonomisine önemli katkılar sağlıyor. Türkiye Tohumcular Birliği (TÜRKTOB) Yönetim Kurulu Başkanı Hacı Ömer Güler, tohumculuk sektöründe yaşanan son gelişmeler, sektörün beklentileri ve tohum ticareti konusunda önemli bilgiler verdi. ğlıyor. Türkiye Tohumcular Birliği (TÜRKTOB) Yönetim Kurulu Başkanı Hacı Ömer Güler, tohumculuk sektöründe yaşanan son gelişmeler, sektörün beklentileri ve tohum ticareti konusunda önemli bilgiler verdi.
Tohumun önemi, Türkiye tohumculuğu ve Türkiye Tohumcular Birliği hakkında genel bilgiler verebilir misiniz?
Sektörün tarihsel gelişimini kısaca değerlendirecek olursak, farklı ekolojik bölgelere ait tohum ıslah istasyonlarının ilk defa 1925 yılında kurulduğunu, 1950 yılında Devlet Üretme Çiftliklerinin tohumluk üretimi ile görevlendirildiğini ilk özel tohumculuk şirketinin ise 1961 yılında faaliyete geçtiğini görürüz.
1963 yılında 308 sayılı Tohumculuk Kanunu’nun çıkmasıyla tedarik sisteminde kamu ağırlıklı bir sisteme geçilmiş ve 1980 yılına kadar bu sistem devam etmiştir. 1980 yılından itibaren ise Türkiye yeni bir piyasa yapısı ve yeni tohum çeşitleri arayışına girdi. Bu kapsamda yapılan yasal düzenlemeler ile sektör, özel kesimin yer almaya başladığı rekabetçi, yeni çeşitlerin geliştirildiği ve fiyatların serbest piyasa koşullarında belirlendiği bir yapıya kavuştu.
5553 sayılı Tohumculuk Kanunu ile aynı zamanda kamu kurumu niteliğinde bir meslek kuruluşu olan Türkiye Tohumcular Birliği (TÜRKTOB) ve aynı statüdeki alt birlikleri kuruldu. TÜRKTOB, bugün ülkemiz tohumculuk sektörünün kanunla verilmiş yetkilere sahip en üst teşekkülüdür.
Bitki ıslahı yapan, tohum, fide, fidan ve süs bitkisi üreten, bu ürünleri işleyen, paketleyen, sanayi ürünü haline getiren ve ülke çapında üreticimize dağıtan bayilerden oluşan tüm gerçek ve tüzel kişiler alt birlikleri aracılığıyla kanunen TÜRKTOB’a üye olmak zorundadır. Üye sayımız 80 bini geçti.
Türkiye tohum konusunda kendine yetebilen bir ülke mi?
Yerli ve millî tohumluk üretimimizin ihtiyacımızı karşılama oranı stratejik ürünlerde yüzde 100’ün üzerinde, diğer ürünlerde ise yüzde 100’e çok yakındır. Son 10 yılda sertifikalı tohum üretiminde yüzde 100, fidan üretiminde yüzde 300, fide üretiminde yüzde 95, süs bitkileri üretiminde ise yüzde 75 artış yaşandı.
Tohumculuk sektörü son verilere göre yıllık olarak 1 milyon 300 bin tonu aşkın sertifikalı tohumluk, 137 milyon adet meyve fidanı, 2 milyon adet asma fidanı, 6 milyar adet sebze fidesi, 91 milyon adet çilek fidesi ve 2 milyar adet süs bitkisi üretimi gerçekleştirdi.
Haber Görseli
Hacı Ömer Güler
TÜRKTOB Yönetim Kurulu Başkanı
TOHUMCULUK SEKTÖRÜ DIŞ TİCARET FAZLASI VERİYOR
Türkiye’nin tohum dış ticaretini nasıl değerlendirirsiniz?
2023 yılında tüm tohumculuk sektörünü dâhil ettiğimizde (tohum, fidan ve süs bitkileri) 450 milyon doları aşan bir ihracat gerçekleştirdik. Tohumculuk sektörü 2018 yılından itibaren dış ticaret fazlası veren bir sektör konumuna geldi ve bu konumunu sürdürmekte.
Bugün 121 ülkeye tohum ihracatı yapıyoruz, fidan ve süs bitkilerini eklediğimizde ülke sayısı 132’ye çıkıyor. Bu ülkelerin içinde tohumculukta dünya lideri olan ABD, dünya ikincisi olan Çin, dünya üçüncüsü olan Fransa da var. İhracat yapmadığımız Avrupa ülkesi yok. Bununla birlikte Rusya, Türk Cumhuriyetleri, Orta Doğu, Körfez Ülkeleri ve Afrika’ya ihracat yapıyoruz.
Tohum çeşitliliğimiz hakkında kısaca bilgi verebilir misiniz?
Tarla bitkilerinde 5 bin 300, sebzelerde 7 bin 378, meyve ve asmada bin 822 çeşit olmak üzere toplam 14 bin 500 tescilli çeşit sayısına ulaşıldı. Tarla bitkilerinde 638, sebzelerde bin 5, meyve ve asmada 35 olmak üzere toplam bin 678 üretim izinli çeşit var.
TOHUMCULUK KONUSUNDA BİLGİ KİRLİLİĞİNİN ÖNÜNE GEÇİLMELİ
Tohumculuk sektörünün beklentileri nelerdir?
Sektörde bitki ıslahı ve üretimiyle ilgili önemli bir ayağı oluşturan tohum sanayicilerinin ve üreticilerinin desteklenmesi, ülke ihtiyaçlarının karşılanması ve yeterli miktarda sertifikalı tohum üretimi açısından oldukça önemli.
İyi bir dağıtım sisteminin oluşturulabilmesi açısından tohum dağıtıcılarının, KOBİ desteklerinden istifade etmesi ve kümeleşme oluşturanlara tohumluk ambarı vb. yapılmasında uygun şartlarda kredi veya hibe verilmesi sağlanmalıdır.
Sertifikalı tohum yetiştiriciliği ciddi bilgiye sahip olmayı gerektiren bir iş. Bu nedenle tohum yetiştiricileri belirli süre bitki grubu bazında eğitilmeli ve sadece sertifika belgesi olan tohum yetiştiricileri desteklenmelidir.
Tohumculuk Kanunu ile tohumluklarda standartlar yükseltildi ve kalite arttırıldı. Ancak bu uygulamalar nedeniyle üretim maliyeti de arttı. Diğer taraftan, kendi ürününden mahsul ayırıp tohumluk olarak kullanan çiftçiler hariç, ticari amaçlı mahsul eleyerek piyasada kontrol edilmemiş, sertifika ve etiket almamış, kayıt dışı ve denetimsiz tohumluklar ile birliklere üye olmadan tohumluk üretip pazarlayanlardan dolayı haksız rekabet oluşmakta, kaçak üretimlerin fiyatlarının ucuz olması nedeniyle yasal üreticilerin üretimleri ellerinde kalmaktadır. Etkin piyasa denetimleri ile bu sorunu çözmenin yanında, etik kurallara uyarak ödül sistemi ile otokontrol sağlayacak yöntemler geliştirilebilir.
Tarım ve Orman Bakanlığı ile yaptığınız iş birlikleri neler?
Türkiye’de 2002 yılında başlayıp 7 kez ulusal olarak düzenlenen tohumculuk kongreleri 2024 yılından itibaren yine Birliğimiz tarafından Tarım ve Orman Bakanlığı iş birliğinde uluslararası olarak yapılacaktır. 9-12 Aralık 2024 tarihleri arasında Antalya’da düzenlenecek olan uluslararası kongrede sektör paydaşlarının katkılarıyla üretim teknolojileri ve yöntemlerinin yanı sıra pazarlama, satış, markalaşma ile dış ticaret konuları ele alınacak.
Sadece akademik çalışmaların sunumunun eksik kalacağı gerçeğinden hareketle sektörün geleceğinin de tartışıldığı bir zemin yaratmak ve tüm paydaşlar arasında iş birliklerinin kurulması için fırsatlar sunacak bir platform oluşturmak hedefi kongremiz için uygun görüldü. Bu düşünceyle kongremizde konularında uzman davetli konuşmacılar, ticaret masaları, stant imkânları, firma ve birlik tanıtımları ile güncel konularda panel ve konferanslar yer alacak. Şimdiden tüm sektör paydaşlarımızı davet ediyoruz.
Birliğimiz ile Tarım ve Orman Bakanlığı Türkiye Millî Botanik Bahçesi Müdürlüğü iş birliğiyle 2022 yılında başlayan TÜRKTOB Yerel Çeşit Bahçesi Eğitim Projesi devam ediyor.
Birliğimiz ve Tarım ve Orman Bakanlığı Tarımsal Ekonomi ve Politika Geliştirme Enstitüsü iş birliği ile tohumculuk sektörünün dış ticaretteki rekabet gücünün geliştirilmesi amacıyla Stratejik Yaklaşımla Tohumluk Dış Ticareti Projesi hazırlandı ve yürütüldü.
Ayrıca Alt Birliklerimizin Tarım ve Orman Bakanlığı ile yaptığı iş birlikleri kapsamında Uygulamalı Çiftçi Eğitimleri Projesi ve Bitki Islahı Kursları düzenleniyor.
Tarım ve Orman Bakanlığı Eğitim ve Yayın Dairesi ile birlikte tohumculukta doğru bilgilerin kamuoyuna ulaşması amacıyla çalışmalarımız devam ediyor.
SERTİFİKALI TOHUM KULLANIMI TEŞVİK EDİLMELİ
Bunların dışında eklemek istedikleriniz var mı?
Tohumculuk sektörünün dünyadaki gelişimi incelendiğinde; tüketici taleplerine uygun, sürdürülebilir ve kaynağı bilinen gıdaların üretimi için sertifikalı tohum kullanımının giderek önem taşıdığı bir gerçektir.
Uzun vadede özellikle dünya tohum ticaretinde uluslararası standartlara sahip sertifikalı tohumların kullanımı dünya ticaretine uyumda önemli rol oynuyor. Uzun vadede sertifikalı tohum kullanımını artırıcı önlemler alınmalı, sertifikalı tohum kullanımı teşvik edilmelidir. Önümüzdeki süreçte, tohumculuk destekleri ve sübvansiyonlu kredilerin millî çeşitlerin üretiminin artmasına yönelik politikalara göre verilmesi önem taşıyor.
Organize tohum, fide, fidan üretim bölgeleri oluşturularak teşvikler bu kapsamda yeniden değerlendirilmelidir. Kamunun tohum, fidan ve süs bitkileri alımlarında birlik üyeliği ve yerli üretim şartı aranmalı, alımlar üreticiden ve bayilerden yapılmalıdır.
Küçük ölçekli firmalar bir araya gelerek AR-GE çalışmalarını yürütecek bir firma kurmalı ve AR-GE faaliyetlerini bu firma üzerinden gerçekleştirmelidir.