Canan YALÇIN SEVER    

Ülkemiz keçi yetiştiriciliği için uygun bir coğrafya mı? Keçi yetiştiriciliğinin koyun yetiştiriciliğine göre avantajları var mıdır?

Ülkemiz keçi yetiştiriciliği için son derece elverişli bir yapıya sahip. Hemen hemen tüm bölgelerimize adapte olmuş yerli keçi ırklarımız olmakla birlikte çoğunluğunu kıl keçisi oluşturuyor. Keçiler kötü çevre şartlarında kolaylıkla yetiştirilmekte olan adaptasyon yeteneği yüksek hayvanlar. Makilik, dağlık bölge ve mera vasfı kaybolmak üzere olan alanları çok iyi değerlendirebiliyorlar. Bitkisel üretim yapılacak arazisi bulunmayan orman içi ve kenarı yerleşim birimlerinin en önemli ve tek geçim kaynağıdır diyebiliriz aslında.

EN ÇOK KIL KEÇİSİ YETİŞTİRİLİYOR

En çok hangi bölgelerimizde ve hangi türler yetiştiriliyor? Keçide yerli türlerimiz nelerdir? Yerli türleri teşvik etmek için çalışmalarınız var mı?

Akdeniz Bölgesi ve Güneydoğu Anadolu Bölgesi en çok keçi varlığı olan bölgelerimizdir. Ekseriyetle kıl keçisinin yetiştiriciliği yapılıyor. Keçide yerli ırklarımız: Ankara Keçisi, Honamlı, Kilis keçisi, Norduz ve Kıl Keçisidir.
Bakanlığımızca, Hayvancılığı Geliştirme Projesi altında yürütülmekte olan “Koyun ve Keçilerde Verimliliğin Artırılması Projesi” 2005 yılından itibaren yürütülmekte olup bu kapsamda üreticilere koç/teke dağıtımı yapılıyor. Proje ile yetiştiricilerin elinde bulunan koyun ve keçi sürülerine yüksek vasıflı erkek damızlıkların katılımıyla kan değişiminin sağlanarak akrabalı yetiştiricilikten kaynaklanan olumsuzlukların önlenmesi, işletmelerin mevcut verimliliğinin artırılarak ek gelir kaynağı oluşturulması ve köyden kente göçün önüne geçilmesi amaçlanıyor. Proje kapsamında yer alan illerin mevcut koyun-keçi popülasyonu ırk kompozisyonuna uygun hayvanların dağıtımı yapılarak üreticiler teşvik ediliyor. Yine Ankara keçisinin teşviki amacıyla, Tiftik Üretimi Desteği 2007 yılından bu güne üretimin arttırılması ve sürdürülebilirliğin sağlanması, kayıt sistemlerinin güncel tutulması, hayvan genetik kaynaklarının korunması ve geliştirilmesi, hayvancılık politikalarının etkinliğinin arttırılması amacıyla uygulanıyor.

Keçi yetiştiriciliği yapmak isteyen birinin öncellikle dikkat etmesi gereken hususlar nelerdir?

Öncellikle bölgeye adapte olmuş ırklar tercih edilmeli. Yine mera özelliği ve ot kapasitesi ve üretilen (et, süt, tiftik) ürünler için pazar güvencesi araştırılmalı. Keçi ağız yapısının özelliği ile tanınır ve diğer çiftlik hayvanları tarafından değerlendirilemeyen kaba yemleri ve dağlık alanları değerlendirdiği için basit ve ucuz maliyetli barınaklarda da yetiştirilebilirler. Bütün bunlar göz önünde bulundurularak yetiştiricilik yapmakta fayda var.

KEÇİ SÜTÜ İÇİN 93 MİLYON 295 BİN LİRALIK DESTEK VERİLDİ

Kamuoyunda keçi sayısının özellikle azaltıldığı yönünde bir kanı var. Bu doğru mudur? Şuan mevcut keçi sayısı ne kadardır? Keçi sayısını artırmak için Bakanlığımız çalışmaları nelerdir?

Aksine 2002 yılından itibaren ülkemiz keçi varlığında yüzde 60’lık bir artış gözleniyor. TÜİK verilerine göre 2002 yılında 6 milyon 780 bin baş olan keçi varlığımız 2019 yılında 11 milyon 367 bin başa ulaşmıştır. Türkiye keçi varlığı açısından AB ülkelerinde 1. sırada dünyada ise 22. sıradadır.

Ülkemizde küçükbaş hayvancılığının geliştirilmesi ve sürdürülebilirliğin sağlanması, kayıtların güncel tutulması, hayvan hastalıklarıyla mücadele ve sağlıklı hayvansal üretim için Bakanlığımızca,  önemli proje ve destekleme kalemleri uygulanmaya başlandı. Bu kapsamda; “Koyun ve Keçilerde Verimliliği Artırma Projesi”, “Koyun-Keçi Sütü Desteği”, “Koç-teke üretim merkezlerinin kurulması”, “Anaç Koyun-Keçi Desteği”, ‘’ Çoban (Sürü Yöneticisi) desteği’’, “Tiftik desteği”, Aşılama ve küpe destekleri veriliyor. Yeni dönemde mevcut desteklemelere ilaveten sürü büyütme desteği de uygulamaya konulacak.

Ayrıca keçi sayısını artırmak için Bakanlığımızca yıllar itibariyle,  son on yılda çiğ süt desteği olarak 530 bin 518 ton keçi sütü için 93 milyon 295 bin TL, tiftik desteği olarak  bin 700 ton tiftiğe 33 milyon 751 bin TL ödeme yapıldı. Koyun ve Keçilerde Verimliliği Artırma Projesi kapsamında ise son on yılda 11 bin 192 yetiştiriciye 17 milyon 542 bin TL kaynak aktarıldı.

Dünyada keçi yetiştiriciliğinde önde ülkeler hangileridir?

Dünyada genel olarak keçi yetiştiriciliği ekstantif olarak yani meraya dayalı yapılıyor. Dolayısıyla geniş meralar ve makilik alanlara sahip olan Asya ve Afrika kıtasında keçi yetiştiriciliği yaygın olarak yapılıyor. Dünyada keçi varlığına göre ilk üç ülke sırasıyla Çin, Hindistan ve Nijerya’dır.

Dünyada ve ülkemizde keçi eti tüketimi ne kadardır? Keçiden başka hangi alanlarda yararlanılmaktadır?

Dünyada keçi eti üretimi 8 milyon 66 bin ton ülkemizde ise 2018 yılı TÜİK verilerine göre 13 bin 603 tondur. Keçi eti dünyanın birçok bölgesinde koyun etine tercih ediliyor. Bu ülkelerin bir bölümünde koyun eti ile arasında fiyat farkı bulunmuyor. Ayrıca keçi eti maliyetinin ve fiyatının kuzu ve koyun etine göre düşük olması gelişmekte olan ülkelerde keçi eti tüketiminin daha fazla olmasına neden oluyor. Keçinin et, süt, kıl, tiftik, deri, post, barsak, gübre gibi çeşitli amaçlarla kullanılabilen çok sayıda ürünü bulunuyor.

ÜRETİLEN SÜTÜN YÜZDE 2,5’U KEÇİDEN

Keçi sütü hakkında bilgi verebilir misiniz? Ülkemizde keçi sütü tüketimi ne kadardır?

Anne sütüne en yakın özellikteki süt, keçi sütü olarak kabul ediliyor. Kalsiyum içeriği anne sütüne göre 34 kat yüksek. Ayrıca diğer hayvanların sütlerine göre daha az sindirim sistemi problemlerine neden olmakta ve alerjik özelliğine ilişkin ise net bir veri bulunmamakta. Keçi sütü dondurma, bebek maması üretiminde ve çok değerli kalitede peynirlerin üretiminde kullanılıyor. Ülkemizde üretilen sütün yüzde 2,5’u keçi sütü olup 2018 yılı TÜİK verilerine göre toplam 561 bin 826 tondur.