Hülya OMRAK     İbrahim BAĞCI - Fatih COŞKUN 

Gıda Tarım ve Hayvancılık Bakanlığının kadınlara yönelik olarak geliştirdiği projeler neler?

Başkanlık olarak yaptığımız çalışmaların tamamı kırsalda yaşayan gençlerimize, ailelere, kadınlara ve birebir tarımla uğraşan insanlara yönelik. Biz tüm çalışmalarımızda önceliği hep kadınlardan yana kullandık. Örneğin kooperatif projeleri kapsamında “kadın kooperatifleri” diye projeler geliştirdik. Bunun güzel örnekleri sağlandı. Eğitim çalışmaları kısmında kadın girişimciliğinin güçlendirilmesi programımız var. Bunların yanında Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı ile beraber geliştirdiğimiz projeler var.

ALDIKLARI HİBE DESTEKLERİYLE BAŞARI YAKALAYANLARIN YÜZDE 90’I KADIN

Hibe programlarımız kapsamında desteklenecek projelerviçerisinde tercih edilme kıstaslarında bazı önceliklervbelirledik. Mesela şehit yakınlarımız, gazilerimiz, engellilerimizvve engelliye bakmakla yükümlü olan kişilerimizvve kadınlarımız ile tarım konusunda eğitim almışvkişileri ön plana çıkardık. Sonuç olarak şu oldu. 2016 yılında yaklaşık 15 bin kişiye bu hibe programını uyguladık.vMevcut 15 bin kişinin yüzde 77’si kadındı. Bu şu ana kadar Bakanlık içerisinde elde edilen en yüksek istatistik. 2017‘de ise yaklaşık 16 bin kişiye hibe programı uygulandı bunun da yüzde 64’ü kadınlar oldu. Bugüne kadar genç çiftçi hibe destek programında toplamda 48 bin kişi istihdam edildi bunun da yüzde 70’i kadın. Yani 30–35 bin kadınımızı hibe programları kapsamında kırsalda ve tarımın içinde istihdam etmiş oluyoruz aslında. Yani bizim mevcut genç çiftçi projemiz kadına yönelik bir proje olarak gündeme geldi. Böyle olunca biz başarı oranını merak ettik ve şunu gördük. İllerimizden ve ilçelerimizden gelen başarı örneklerinin yüzde 90’ını kadınlar oluşturuyor.

KADINLAR BİTKİSEL ÜRETİMİ ERKEKLER HAYVANCILIĞI TERCİH EDİYOR

Kadın ve erkeklerin tarıma olan talepleri oransal olarak nedir?

Hibe başvurularında herhangi bir şekilde tarımsal eğitim almış ve evli bir kadının kazanma şansı yüzde 90. Burada pozitif bir ayrımcılıktan söz edebiliriz. Bazı özel konularda ise oran daha da artıyor. Bitkisel üretim, seracılık, kültür mantarı ve meyve, bağ–bahçe tesis kurma konusunda başvuran kadınların kazanma şansı yüzde yüze yaklaşıyor. Çünkü Türkiye genelinde hayvancılığa ilgi daha fazla ve talep de yüksek. Biz 2016 yılında 400 bine yakın başvuru aldık. 2017 yılında ise 160 bine yakın başvuru aldık. Bu mevcut başvuruların yüzde 90’ı hayvancılık üzerineydi. Ama şunu gördük hayvancılığı genellikle erkekler tercih ediyor, bitkisel üretimi ve girişimciliği destekleyen programları ise kadınlar tercih ediyor. Bu sonuç bize kadınların daha girişimci ve daha cesaretli olduğunu gösteriyor.

 Kırsaldaki kadınların en belirgin sorunları neler? Bunların çözümü adına neler yapılıyor?

Uyguladığımız projelerin istatistiki verilerini almak ve etki analizini yapmak üzere Tarımsal Araştırmalar Genel Müdürlüğümüz ile birlikte yürüttüğümüz 2017 yılına dair bir anket çalışmamız var. Anketten çıkan sonuçlar çok çarpıcı. Bin 600 kişiyle yüz yüze görüşüldü. Bu anket çalışmasına göre kadınlar gerçekten çok istekli, girişimci ve başarılı. Ama kadınların esas kaygıları çocukları. Neslin eğitiminin ve kendi eğitimlerinin devlet tarafından desteklenmesini istiyorlar. Eğitim konusunda müthiş talep var. Bunun yanında sosyal güvenlik priminin mutlaka ve mutlaka devlet tarafından desteklenmesini istiyorlar.

Eğitim Yayım ve Yayınlar Dairesi Başkanlığı tarafından kadınlar için 2017 yılı içinde başlanan ve tamamlanan projeleri nelerdir ve bunlarla neler amaçlanmıştır?

Kadın çiftçilere yönelik olarak 2015 yılından bu yana Eğitim Yayım ve Yayınlar Dairesi Başkanlığı tarafından “Kadın Çiftçiler Tarımsal Yenilikler ile Buluşuyor” programı yürütülüyor. 2015 yılından bugüne kadar 49 ilde 49 farklı konuda yayım projesi gerçekleştirilerek üç binden fazla kadının çiftçi eğitim ve proje faaliyetlerinden faydalanması sağlandı. 2017 yılında program kapsamında 21 ildeki Araştırma Enstitüleri iş birliği ile 21 yayım projesi kapsamında bin 389 kadın çiftçi eğitilerek çeşitli proje faaliyetlerinden faydalandı. 2017 yılında yürütülen il özel projeleri ile 432 kadın çiftçinin proje konularında eğitim alması sağlandı ve 148 kadın çiftçiye istihdam ortamı oluşturuldu.

KADINA İSTİHDAM SAĞLAMADA TARIM İKİNCİ SIRADA

Son birkaç yıllık verilerle tarımda kadının durumu nedir?

Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK) Hane Halkı İş gücü İstatistikleri (15+ yaş) 2016 yılı verilerine göre kadınların iş gücüne katılma oranı yüzde 32,5’e yükselmiştir. Kadın istihdamına sektörel açıdan bakıldığında ise tarım sektörü kadın istihdamı açısından hizmet sektöründen sonra en fazla istihdam oluşturan sektör konumundadır. (Tarımda istihdam edilen kadın oranı yüzde 28,7 hizmet sektöründe istihdam edilen kadın oranı yüzde 55,4 TÜİK,2016)

Kadın çiftçilere yönelik yapılan eğitimler neler? En çok hangi eğitimlere talep oluyor?

Kırsalda kadına yönelik eğitim yayım çalışmalarında 81 il müdürlüğü ile iş birliği içerisinde çalışmalar yürütülüyor. Tarımsal üretim sürecinin her aşamasında bulunan kadın çiftçilerin bilgi ve becerilerini artırarak sürdürülebilir tarımsal faaliyetlerin yapılması ve kaliteli ürün artışının sağlanmasını amaçlıyoruz. Buradan hareketle bağcılıktan hayvancılığa, meyvecilikten seracılığa, arıcılıktan ipek böcekçiliğine kadar birçok tarımsal konuda çeşitli yayım teknikleri kullanılarak 81 ilde eğitimler veriliyor. 2017 yılında tarım ve ev ekonomisi konularında 3 bin 937 faaliyette 67 bin 595 kadın çiftçi eğitildi. 2004 yılından bugüne kadar 11 binin üzerinde çiftçi toplantısı yapılarak 74 bini aşkın kadın çiftçinin kooperatifçilik konusunda da eğitim alması sağlandı.

Kadınlar eğitimlerden nasıl haberdar oluyor ve nasıl başvuruyor?

İl Müdürlükleri ve İlçe Müdürlükleri teknik çalışanları aracılığıyla köylere, kırsaldaki kadınlara ulaşıyorlar, eğitim ve yapılacak projeler hakkında bilgi veriyorlar. Kadınlar artık il ve ilçe müdürlükleri ile çok rahat iletişime geçebildikleri için eğitimlerden de çok rahat bilgi sahibi olabiliyorlar.

Yürütülen projelerin sürdürülebilirliği nasıl sağlanıyor?

Projelerin sürdürülebilirliği çok önemli bir husus. Bu anlamda bölgesel bazlı anketler, sonuç değerlendirmeleri ve 6 ayda bir gerçekleşme raporları takip açısından önemli adımlar oluyor. Böylece proje çalışmalarının etkinliğini ölçüyoruz, hedeflerimizi farklılaştırıyor ve politikalarımızı belirliyoruz. Yürüttüğümüz her projede konu ile ilgili paydaşlarla iş birliği yapılmasını projenin sürdürülebilirliğinin sağlanması açısından önemli buluyoruz. Yatırım programına aldığımız herbir projenin üç yıl düzenli raporlamalar ile takibini yapıyor ilerlemelerini kaydediyor ya da sıkıntılı konuları varsa çözümüne yönelik çalışmalar yapıyoruz.

Eğitimini tamamlayan kadınlar hemen istihdama dâhil olabiliyorlar mı?

İl Müdürlükleri, paydaş kurum ve kuruluşlar ile yürüttüğümüz projelerde eğitim ve diğer proje faaliyetleri sonucunda belirlediğimiz kriterler kapsamında başarı elde etmiş rol model olacak kadınlar için istihdam ortamı sağlamaya çalışıyoruz. 2017 yılında yürütülen 6 ilde 6 özel proje ile toplam 494 kadın çiftçi 10-30 gün süreli proje konularına göre eğitimler alarak sertifika sahibi oldu ve 148 kadın çiftçiye istihdam ortamı sağlandı. Yine 2017 yılında yürütülen “Kadın ve Aileleri ile Güvenli Tarım ve Sağlıklı Beslenme Projesi” kapsamında Bilecik’te Türkiye’de ilk kez geniş alanda 25 kadın çiftçi ve ailesi ile karabuğday ekimi gerçekleştirildi ve bir kooperatif kurularak kadın çiftçi ve ailelerine istihdam ortamı sağlandı. Tarımda Kadın Girişimciliğinin Güçlendirilmesi Programı ile 2015 yılında 34, 2016 yılında 89 kadın çiftçi bu program kapsamında aldığı eğitim ışığında istihdama katıldı.

TARIMSAL PROJELERDE POZİTİF AYRIMCILIK

Tarım Reformu Genel Müdürlüğü Kırsal Kalkınma ve Projelendirme Daire Başkanı Haluk Çağlar, kırsalda yaşayan kadınlara yönelik politika ve faaliyetleri şu şekilde anlattı: “Mevcut durumda uygulanan ve cinsiyet duyarlılığını içeren kırsal kalkınma projelerimiz var. Ardahan- Kars-Artvin Kalkınma Projesi (AKAKP), Göksu-Taşeli Havzası Kalkınma Projesi (GTHKP), Kırsal Dezavantajlı Alanlar Kalkınma Projesi (KDAKP) gibi. Bu projelerden faydalanacak olanların yüzde 30’unun kadın olmasını öngörüyoruz. Yine projeler kapsamında “toplumsal cinsiyet” konusunda duyarlılığın artırılması yönünde proje çalışanlarına da eğitimler veriyoruz. Bu üç proje kapsamında kadınlara bazı ayrıcalıklar tanıyoruz. Örneğin yüzde 70 destekli hibe programlarında (bahçe ve sera kurulumu, ekonomik yatırımlar, aletekipman makine hibe desteği) kadın üreticilere +5 ile +10 puan veriliyor. AKAKP projesi kapsamında küçük ölçekli aile tipi sera yatırımlarında tamamen kadınlar yararlandırılıyor  ve Ardahan ili Damal İlçesinde Damal Bebek yapımı ile uğraşan kadınları destekliyoruz. GTHKP Projesinde ise mantar serası ve serbest dolaşan tavukçuluk faaliyetlerinde kadın girişimcilere öncelik veriyoruz.”