MART-NİSAN 2018 / BİTKİSEL ÜRETİM

Yemeklere lezzet katan bitki: Biberiye


Hatice KAPLAN    

25.04.2018 

Biberiye, ballıbabagiller familyasından, ince yapraklı, her zaman yeşil kalabilen bir bitki. Halk arasında kuşdili olarak bilinen biberiye, çalı görünümlü ve mor çiçekli olup, Akdeniz Bölgesi'nde oldukça fazla yetişmektedir.
Biberiye, ballıbabagiller familyasından, ince yapraklı, her zaman yeşil kalabilen bir bitki. Halk arasında kuşdili olarak bilinen biberiye, çalı görünümlü ve mor çiçekli olup, Akdeniz Bölgesi'nde oldukça fazla yetişmektedir. Yurdumuzda doğal olarak yetişen biberiye önemli bir tıbbi ve aromatik bitki türüdür.Ülkemizde biberiyenin çok eskiden beri kültürü yapılmaktadır. Bugün en çok kültürü yapılan ülkeler; Fransa, İspanya, Portekiz, İngiltere, İtalya, Yunanistan, Balkan Ülkeleri, Fas, Tunus, Amerika Birleşik Devletleri ve Meksika’dır.

Biberiye ılıman iklimlerin ve kumlu, balçıklı toprakların bitkisidir. Daha çok makilerde ve kuru yamaçlarda  görülen bitkinin boyu 2 metreyi bulabilmektedir. İnce ve uzun gövdeli bitkinin alt kısımları, yaşlandıkça kahverengiye dönüşüp, kabuklaşır. Parlak, yeşil yaprakları olan bitkinin çiçekleri üst kısımlarda toplanır. Biberiye özellikle Mersin ve Adana yörelerinde doğal yayılış gösterir. Biberiyenin doğal yayılışı, Çiftlik Köyü/ Mersin’den başlayıp Adana merkezli yarım ay çizerek Çamtepe/Yumurtalık’ta son bulmaktadır. Ülkemizde en fazla üretimin yapıldığı Mersin ve Adana yöresinde, biberiyenin doğada bilinçsizce hasat edilmesi (tahra, nacak, tırpan vs. ile toprak seviyesinden kesilerek), yetişme alanlarının üzüm bağlarına, yeni sanayi bölgelerine ve yerleşim alanlarına dönüştürülerek tahrip edilmesinden dolayı doğal yayılış alanları her yıl daralmaktadır.

YAPRAKLARINDAN YAĞ ELDE EDİLİYOR

Genç sürgünleri baharat olarak kullanılan bu bitki, çoğunlukla yemeklere hoş bir koku ve tat vermesi için kullanılır. Yapraklarından yağ elde edilebildiği gibi kaynatılarak esans ve kolonya yapımında da kullanılır. Gıda endüstrisinde ve kanser hastalığının tedavisinde de kullanılan biberiye, sindirim sistemi, sinir sistemi ve kasların üzerindeki etkileriyle tam bir şifa kaynağı olarak bilinir. Endüstriyel alanda zayıflama çayı olarak bilinen birçok çayın içerisinde de bu bitkiden bir miktar bulunur. Önerilerin ölçülerde kullanılması halinde, herhangi bir yan etkisi görülmemiş olsa da uzmanlar tarafından hamile ve emziren kadınların bitkisel tedavi amaçlı kullanmamaları öneriliyor. Biberiyenin en önemli etken maddesi uçucu yağ olup biberiye yağının önerilen ölçülerde kullanılması da önem taşıyor. Fazlası mide, bağırsak ve böbrek sorunlarına yol açacağından, bir uzmana danışılarak kullanılması gerekiyor. 

Çay olarak hazırlanıp tüketilebileceği gibi banyo suyuna katılmak suretiyle de biberiyeden faydalanılabilir. Ancak biberiye ile yapılacak banyo, uykusuzluğa sebep olabileceğinden gece geç saatlerde yapılmaması önerilmektedir. Biberiyenin kurutulmuş olanları yerine, taze olanlarını tüketmek tercih edilmelidir. Aktarlardan satın alınan bitkinin kapalı ortamlarda saklanmış olmasına dikkat edilmelidir. Taze biberiyeyi buzdolabında, kuru olanı ağzı kapalı olarak serin bir yerde saklamak gerekir. Kuru olan bitki 6 ay kadar tazeliğini muhafaza edecektir. 
Biberiye yaprağı tüm veya ufalanmış halde çorbalarda, güveçlerde, sosis, et, balık ve tavuk yemeklerinde lezzet verici olarak, uçucu yağı ise gıda maddelerinde, parfümeride ve kozmetikte (sabun, krem, deodorant, saç tonikleri, şampuanlar vs.) kullanılıyor. Bitki ve ekstreleri antibakteriyel ve antioksidan etkiye sahip olup et ve yağların kalitesinin bozulmadan saklanmasını sağlıyor. Taze olan bitkinin üzerinde beyaz lekelerin olmamasına ve aromasının güçlü olmasına dikkat edilmelidir.

Biberiye bitkisinin faydaları

• Cilt üzerinde derinlemesine etki yaparak, antibakteriyel ürünlere göre daha fazla mikrop kırıcı özelliği bulunmaktadır.
• İdrar ve adet söktürücü özelliği bulunmaktadır.
• Hazmı kolaylaştırıcı etkisiyle, sindirime faydalıdır.
• Astım ve bronşite iyi gelmektedir.
• Yağı haricen sürüldüğünde, romatizmal ağrılara iyi gelmektedir.
• Kansızlığa ve sarılığa karşı etkilidir.
• Damar tıkanıklıklarının önlenmesi açısından faydalıdır.
• Mide ve bağırsak uyarıcısı olarak kullanılır.