OCAK-ŞUBAT 2021 / KAPAK KONUSU
2021 su ve sulama yatırımlarında hamle yılı olacak
Hayatın kaynağı olan su, insan ve doğanın devamı için vazgeçilmez. Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü üstlendiği sorumluluğun farkında olarak, ülkemiz su kaynaklarının korunması ve devamlılığı için son derece önemli çalışmalar yapıyor. Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünün 2020 faaliyetlerini ve 2021 hedeflerini dergimizin bu sayısında sizler için özetledik.
Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü, ülkemizin su kaynaklarının korunması, yönetilmesi, geliştirilmesi ve gelecek nesillere eksiksiz olarak aktarılması maksadıyla projeler üreten Türkiye’nin en büyük yatırımcı kuruluşlarından biri.
Tarım, enerji, hizmet ve çevre sektörlerinde faaliyetlerini yürütmekte olan Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğü, vatandaşlarımız tarafından daha ziyade baraj inşa eden kuruluş olarak tanınmaktadır.
Son 18 yılda toplam 254 milyar Liralık yatırım ile 2020 yılı sonunda, baraj sayısı 876’ya, gölet ve bent sayısı 651’e yükseltilerek depolama kapasitesi 178 bin 369 hektometreküpe çıkarılmıştır.
2020 yılı sonunda sulama tesisi sayısı 3 bin 221’e çıkarılacak ve sulamaya açılan alan 6.7 milyon hektar olacaktır. 31 adet toplulaştırma projesi daha bitirilerek proje sayısı 263’e, tescili yapılan toplulaştırma sahası 4.8 milyon hektara ulaşacaktır.
18 adet içme suyu ve atık su tesisi daha bitirilerek biten tesis sayısı 367 adede temin edilen içme suyu miktarı ise yıllık 4 bin 722 hektometreküpe ulaşacaktır. 150 adet taşkın koruma tesisi daha bitirilerek biten tesis sayısı 10 bin 107’ye ulaşacaktır.
2021’DE SULAMA YATIRIMLARI ARTACAK
2021 yılında su yatırımlarına ayrılan ödenek 2020 yılı sene başına göre yaklaşık 2,4 kat artmaktadır. “On Birinci Kalkınma Planı ve Tarım Şurası” kararları doğrultusunda 2021 yılı su ve sulama yatırımlarında hamle yılı olarak görülüyor.
Bu kapsamda bölgesel kalkınma projeleri olan GAP, KOP, DAP ve DOKAP başta olmak üzere sulama yatırımları hızlandırılarak verimli toprakların bereketine bereket katılacak. Ayrıca bütçe dışı finansman modelleri de harekete geçirilerek sulama yatırımlarında ivme yakalamak, ülkemizi su yatırımları şantiyesine çevirmek öncelikli DSİ’nin hedeflerinden. 110 bin hektarlık Aşağı Seyhan Yedigöze İmamoğlu Projesi, 52 bin hektar Çumra 3. Merhale Projesi, 235 bin hektar Silvan Projesi 134 bin hektar Aşağı Fırat 2.Merhale Projesi bunlardan sadece birkaçı.
SU TASARRUFU İÇİN SULAMALARDA KAPALI SİSTEM REHABİLİTASYONU
Dünya Bankası Finansmanı ile Sulama Modernizasyonu Projesi kapsamında su tasarrufu sağlamak ve suyun daha ekonomik kullanılması amacıyla sulamalarda kapalı sistem rehabilitasyonu çalışmaları başlatıldı. Toplam 50 bin 781 hektar alana sahip olan bu projeler; Isparta Atabey, Manisa Alaşehir, Konya Ereğli, İvriz Sol Sahil ve Yozgat Boğazlıyan Uzunlu Sulamaları.
GAP Ş.URFA-MARDİN ANA KANALI SUNİ BİR NEHİR GİBİ
Güneydoğu Anadolu Projesi (GAP)’ın toplam sulama alanı 1 milyon 58 bin hektar olup sulamaya açılan alan oranı yüzde 55’e yükseltilmiştir. GAP’ta sulama projelerinin en önemli bölümü olan ana kanalların büyük bir kısmı tamamlanmıştır.
İnşa edilen kanallardan Şanlıurfa-Mardin Ana Kanalı adeta suni bir nehir gibidir. 221 km uzunluğundaki ana kanalın debisi saatte 200 metreküp olup Kızılırmak Nehri’nin mart ayı debisine eşittir. GAP tamamlandığında; sulama – enerji ve içme suyu faydası olmak üzere milli ekonomiye yıllık toplam 6,7 milyar dolar katkı sağlanacaktır.
Konya Ovası Projesi (KOP) ise bölgesel gelişim projeleri. KOP ise GAP’tan sonra en büyük sulama yatırımı olma özelliği taşıyan ve Konya’nın su rüyasını gerçekleştirmek için uygulamaya konulan bir projedir. Projenin kilit tesisi olan Mavi Tünel Projesi’nden ovaya su aktarılmaya başlanmıştır. KOP tamamlandığında milli ekonomiye yıllık toplam 1,6 milyar dolar katkı sağlanacaktır.
2020 yılı ülkemizde kurak bir yıl olarak geçmesine rağmen sulamalarda çok ciddi bir sıkıntı yaşanmamış ve birliklerin başarılı çalışmaları sayesinde sulama sezonları başarıyla tamamlanmıştır.
45 MİLYON KİŞİYE YILLIK 4,5 MİLYAR METREKÜP İÇME SUYU SAĞLANDI
İçme suyu yatırımlarımız kapsamında 81 ilimiz için hazırladığımız İçme Suyu Eylem Planları ile illerimizin 2040, 2050 ve 2071 yıllarına kadar içme suyu ihtiyaçlarının karşılanması hedeflerimiz doğrultusunda şehirlerimize memba kalitesinde içme suyu temin çalışmalarımız devam etmektedir. Bitirilen tesislerle 45 milyon kişiye yıllık 4,5 milyar metreküp içme kullanma suyu temin edilmiştir. 2023 yılı sonuna kadar bu miktarın yılda 5 milyar metreküpe ulaşması planlanmaktadır.
GEREDE SİSTEMİ İLE 2050’YE KADAR ANKARA’DA SU SORUNU YAŞANMAYACAK
Ankara'nın asırlık rüyası olan ve 31,5 km ile Türkiye'nin en uzun içme suyu tünelini içinde barındıran Gerede Sistemi tamamlandı. Yaklaşık 1 milyar 273 milyon lira bedelli bu proje ile Ankara'ya 6 ayda 166 milyon metreküp içme suyu taşınarak ekonomiye yaklaşık 553 milyon liralık katkı sağlanmıştır. Gerede sistemi sayesinde Ankara’ya yıllık 226 milyon metreküp su aktarılacak ve 2050'ye kadar su problemi yaşanmayacaktır.
Kilis Yukarı Afrin Barajı, Gaziantep Düzbağ ve Konya Mavi Tünel İçme Suyu Projeleri ise hizmete aldığımız diğer projelerden bazılarıdır.
Ayrıca öncelikli olarak içme suyu temin edilen veya edilmesi planlanan havzalarda genellikle baraj, gölet gibi depolamaların menbasındaki kirlilik tehdidi oluşturan atık suların toplanması, arıtılarak yeniden kullanıma kazandırılması ve kontrollü deşarjı ile ilgili çalışmalar kapsamında inşa edilen atık su tesisleri ile günlük 236 bin m³ atık su arıtılarak tarımsal sulamada kullanılabilecek şekilde yeniden kullanıma sunulmuştur.
Çevre ve taşkın koruma yatırımları da son derece önemlidir. İklim değişikliğine bağlı şiddetli yağışlarla birlikte daha önce yaşanmamış büyüklükte taşkınlar oluşabilmektedir. DSİ ve Devlet Meteoroloji İşleri Genel Müdürlüğü tarafından Erken Uyarı Sistemi geliştirilerek uygulamaya konulmuştur. Erken Uyarı Sistemi içeriğinde; meteoroloji radarlarının kurulması ve gözlem istasyonlarının sayısının arttırılması, bütün havzalarda mevcut Taşkın Risk Haritalarının meteorolojik veriler çerçevesinde güncellenmesi bulunmaktadır.
Taşkın zararlarını en aza indirmek için ülke genelinde idari imkânlarla sadece 2020 yılında 188 adet toplu makineli çalışma başlatıldı. 2021 yılında ise 175 adet toplu makineli çalışma yapılmasını planlandı. Bunun yanında yukarı havzalarda erozyon kontrol çalışmaları, yukarı havzalarda baraj, gölet, tersip bendi, sel kapanı ve taşkın geciktirme yapıları inşası gibi ihaleli işleri ise hızlı bir şekilde devam etmektedir.
Hidroelektrik enerjide yapılabilir toplam potansiyelin 105,9 Milyar kwh/yıl kısmı işletmeye alınmıştır. Üretim potansiyelinin 2020 yılı sonunda 110 milyar kwh/yıla, 2023 yılında 135 milyar kwh/yıla ulaştırılması hedeflenmektedir.
Suların yer altında depolanması prensibine dayanan yer altı barajları inşasına da özel önem verilmektedir. Cumhuriyetimizin 100. yılının kutlanacağı 2023 yılına kadar yer üstü barajlarının yapılamadığı coğrafyalarda 100’ün üzerinde yeraltı barajı inşa etmeyi hedeflenmektedir. 2020 yılı itibariyle 19 adet yeraltı barajı tamamlanmıştır.
Devlet Su İşleri Genel Müdürlüğünün diğer 2021 hedefleri ise şöyle: 51 adet baraj, 39 adet gölet ve bent daha bitirilerek depolama sayısı bin 617 adede, depolama kapasitesi 180 milyar metreküpe ulaşacak, tamamlanacak 92 adet sulama tesisi ile toplamda biten sulama tesisi 3 bin 313 adede, sulamaya açılan saha 69 milyon dekara, toplulaştırmada 44 proje daha bitirilerek biten proje sayısı 307 adede, tescil edilecek alan 13 milyon dekar artırılarak 60 milyon dekara ulaşacaktır. 2021 yılında 12 adet daha içme suyu tesisi bitirilerek tesis sayısı 358 adede, temin edilecek içme suyu miktarı yıllık 4.8 milyar metreküpe ulaşacak, 137 adet taşkın tesisi de bitirilerek biten tesis sayısı 10 bin 244 adet olacaktır.