OCAK-ŞUBAT 2021 / KAPAK KONUSU
Pandemide gıda denetimleri arttı
Gıda ve Kontrol Genel Müdürü Harun Seçkin, dergimize hem 2020 yılı faaliyetleri hakkında bilgi verdi hem de 2021 yılına ilişkin proje hedeflerinden bahsetti. Genel Müdürlüğün tüketici sağlığının en üst düzeyde korunması amacıyla çalışmalarını aralıksız sürdüreceğini vurgulayan Seçkin, en önemli gündem olan pandemi sürecinin de faaliyet alanlarına giren konularda başarıyla yönetildiğini kaydetti.
2020 yılında hayata geçirdiğiniz projeler ve alınan sonuçlar hakkında bilgi verir misiniz?
Gıda güvenilirliği, hayvan hastalıkları ile mücadele ve hayvan sağlığı hizmetlerini yürütmek, bitki sağlığını korumak, bitki hastalıkları ve zararlıları ile mücadele etmek ve benzeri konularda görevli ve gıda konusunda temel hedefi tüketici sağlığını en üst düzeyde korumak olan Tarım ve Orman Bakanlığı Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü olarak, bu hedef doğrultusunda çalışmalarımızı aralıksız sürdürmekteyiz. Bu kapsamda 2020 yılında önemli çalışmalar yürüttük.
Tüketicilerin gıda ile ilgili her türlü şikayetleri için 2009 yılında hayata geçirilen Alo Gıda 174 Hattı 7/24 hizmetine ilave olarak gıda güvenilirliğiyle ilgili ihbar ve şikâyet taleplerini daha kolay ve hızlı bir şekilde iletmelerini sağlamak amacıyla, 0501 174 0 174 numarası üzerinden Alo Gıda WhatsApp İhbar Hattı devreye alındı.
Tamamlanan “TR 13 IB AG 03 sayılı Resmi Kontroller, Hayvan Refahı, Zoonozlar ve Hayvansal Yan Ürünlere İlişkin Kapasitenin Geliştirilmesi” projesi ile gıda güvenilirliğine yönelik (hayvansal ve bitkisel kökenli ürünler, yem güvenilirliği, hayvansal yan ürünler, zoonozlar, hayvan refahı, coğrafi işaretler) denetimlerin daha etkin yapılabilmesi amacıyla “Çok Yıllık Ulusal Kontrol Planı” hazırlandı. Proje kapsamında kontrol görevlilerine eğitimler verildi.
ALERJEN BİLDİRİMİ ZORUNLU
Tüketicilerin temel bilgi kaynağı olan gıda etiketleri ile ilgili çok önemli iki düzenleme 2020 yılının başında hayata geçirildi. Tüketicilerin gıdada daha doğru tercih yapmaları adına hazır ambalajlı gıdalarda “Beslenme Bildirimi” uygulaması zorunlu hale geldi. Buna göre gıdanın etiketinde gıdanın 2020 yılının başından itibaren geçerli olmak üzere hazır ambalajlı gıdaların 100 g veya 100 ml’si üzerinden Enerji ve Besin Öğelerinin (yağ, doymuş yağ, karbonhidrat şekerler, protein ve tuz) miktarlarının yer alması zorunlu hale getirildi. Aynı şekilde toplu tüketim yerlerinde “Alerjen Bildirimi” 1.1.2020 tarihinden itibaren zorunlu hale getirilmiştir.
Tüketici sağlığı açısından çok önemli bir düzenleme de trans yağ konusunda yapıldı. 1.1.2021 tarihinden itibaren geçerli olacak şekilde gıdaların “Trans Yağ İçeriği” gıdanın içerdiği yağın maksimum yüzde 2’si olacak şekilde düzenlendi. Geleceğimizin teminatı çocuklarımızın en üst düzeyde korunması adına okul gıdası olarak satılan ürünler için Bakanlığımızdan bu ürünler için onay alma şartı getirildi.
Tüketicilerimizin en üst düzeyde korunmasına yönelik gıdada taklit veya tağşiş yapanlar ile insan sağlığına uygun olmayan gıdalar ile ilgili cezaların daha caydırıcı olmasına yönelik 4 Kasım 2020 tarihinde yayımlanan 7255 sayılı Gıda, Tarım ve Orman Alanında Bazı Düzenlemeler Yapılması Hakkında Kanun ile cezalar artırıldı.
2020 yılında hayata geçen diğer bir konu ise tüm tek tırnaklı hayvanların kimliklendirilerek kayıt altına alınmasıdır. 1 Ocak 2020 tarihinden itibaren ülkemizdeki yarış atı dışındaki tüm tek tırnaklı hayvanlar kimliklendirilerek kayıt altına alınmaya başlandı.
OKUL GIDASINDA “ONAY” EYLÜL 2021’DE ZORUNLU OLACAK
2021 yılında gerçekleştirmeyi planladığınız projeler ve elde edilmek istenen hedefler nelerdir?
Çiftlikten Sofraya Gıda Güvenilirliği anlayışı doğrultusunda, bitki ve hayvan sağlığı ile yem güvenilirliği sağlanması bu kapsamda etkin ve resmi kontrollerin yapılması gıda güvenilirliği politikamızın temelini oluşturuyor. Genel Müdürlüğümüzün temel görevi olan gıda güvenilirliğinin etkin ve sürdürülebilir bir şekilde sağlanmasına yönelik hayvan sağlığı, bitki sağlığı, yem güvenilirliği konularında 2021 yılında da çalışmalarımız devam edecek.
Tüketicilerimizin gıdada daha doğru tercih yapmaları ve gıda okuryazarlığının artırılmasına yönelik başta etiketleme olmak üzere mevzuat konusunda önemli çalışmalar yapılmasını öngörüyoruz.
Okul gıdası olarak satılacak ürünlere onay uygulaması 2021 yılının Eylül ayında zorunlu hale gelecek. Bu kapsamda Sağlık Bakanlığı tarafından belirlenen Okul Gıdası kriterlerine ilave olarak üyeleri Bakanlığımız, Sağlık Bakanlığı ve Milli Eğitim Bakanlığı temsilcilerinden oluşan Okul Gıdası Komisyonu tarafından ilave belirlenecek kriterlere göre her ürün için tek tek onay işlemleri gerçekleştirilecek.
Ulusal gıda güvenilirliği sistemlerinin ve bölgesel iş birliğinin iyileştirilmesine yönelik Genel Müdürlüğümüzce yürütülecek ve kaynağı FAO (Dünya Tarım Teşkilatı) tarafından karşılanacak olan “Improving national food safety systems and regional cooperation - GCP / RER / 062 / TUR” projesinin çalışmaları devam ediyor. Odak konusu gıda güvenilirliği ve risk iletişimi üzerine olan projenin ana hedefi doğrultusunda: ülkelerde resmi gıda güvenilirliği kontrolleri ve risk iletişiminin güçlendirilmesi, kamu ve özel sektörce öncelikli gıda güvenilirliğine yönelik risklerin ele alınmasına olanak sağlayan bir ortam oluşturulacak.
Taze meyve ve sebzede bağ, bahçe, tarla ve sera gibi üretim alanlarında; tavsiye dışı, yasaklı veya hatalı bitki koruma ürünü kullanımının denetlenmesi, kalıntının önlenmesi amacıyla risk esasına göre yapılan hasat öncesi pestisit denetimlerimiz 2021 yılında da artarak devam edecek.
Veteriner Biyolojik Ürünlerin ve Soğuk Zincir Koşullarının İzlenmesi Projesi 2021–2023 yılları arasında uygulanacak. Bu Proje kapsamında Veteriner Kontrol Enstitüleri, Şap Enstitüsü ile İl ve İlçe Müdürlüklerindeki soğuk hava deposu, biyolojik ürün dolabı, aşı nakil kabı, veteriner/teknisyen el termosu ve alternatif enerji kaynağı ihtiyacı giderilerek soğuk zincir altyapısı güçlendirilecektir.
Hayvan sağlığı açısından çok önemli olan hayvanları kimliklendirme çalışmalarımız devam edecek. Bu kapsamda sahipli köpekler 2021 yılından itibaren, sahipli kedi ve gelincikler ise 2022 yılından itibaren kimliklendirilerek kayıt altına alınacak.
YAKLAŞIK 1,5 MİLYON DENETİM
Pandemi sürecinin Genel Müdürlük faaliyetlerine yansımalarından bahseder misiniz?
Dünya genelinde yaşanan koronavirüs pandemisi nedeniyle Bakanlığımız merkez ve taşra teşkilatı olarak hizmetlerin aksamamasına yönelik önemli çalışmalar yapıldı ve yapılıyor. Pandemi süreci ilk andan itibaren yakinen takip edildi ve ilgili kurum ve kuruluşlarla birlikte süreç yönetildi, yönetilmeye de devam ediyor. Başta gıda güvenilirliğinin etkin bir şekilde sağlanması olmak üzere hayvan sağlığı, bitki sağlığı, yem güvenilirliği açısından alınması gerekli tüm önlemler alınmıştır. Örneğin 2019 yılında gıda işletmelerine yönelik 1 milyon 200 bin denetim yapılmışken 2020 yılında personelimizin özverili çalışmaları sonucunda aralık ayı itibarıyla 1 milyon 300 bin denetim yapıldı. Pandemi süresince hayvan hastalıklarıyla mücadele, aşılama ve hayvanların kimliklendirilmesi faaliyetleri aksatılmadan yürütüldü. 0501 174 0 174 numaralı WhatsApp Gıda İhbar Hattı’na bugüne kadar tüketicilerimizden gelen 30 bin 612 başvuruya da cevap verilmiş durumda.
Özetle pandemi nedeniyle gıda güvenilirliğinin sürdürebilir bir şekilde uygulanmasına yönelik alınması gereken tüm tedbir ve önlemler ivedi bir şekilde hayata geçirildi. Bitki sağlığı, hayvan sağlığı, yem ve gıda denetimleri hız kesmeden devam etti. Bu süreç, merkezde Genel Müdürlüğümüz taşrada il müdürlüklerimiz tarafından başarılı bir şekilde yönetilmiş ve yönetilmeye devam etmektedir.
DÜNYA BESLENMESİNE KATKI SAĞLADIK
Gıdanın öneminin daha da anlaşıldığı bu süreçle ilgili değerlendirmeleriniz nelerdir?
Dünyada yaşanan pandemi süreci yeterli ve güvenilir gıdanın stratejik önemini bir kez daha ortaya koydu. Bu süreç temel tarım ve gıda ürünlerinde kendine yeterliliğin önemini ortaya çıkardı. Ülkemiz kendi kendine yeterlilik konusunda temel tarımsal ürünlerin üretimi ve gıda maddeleri üretiminde dünyada sayılı ülkeler arasındadır. Ülkemiz pandemi sürecinde kendi ihtiyacını karşıladığı gibi özellikle taze meyve ve sebze ihracatını da artırarak dünya tedariğinde birçok ülke gibi korumacı yaklaşım göstermemiş ve dünya beslenmesine katkı sağlamıştır.
Dünyada her yıl milyonlarca insan gıda kaynaklı hastalıklardan dolayı hayatını kaybediyor. Sağlıklı bir toplumun oluşturulmasında, halk sağlığı, hayvan sağlığı ve bitki sağlığının korunması, halkın yeterli ve güvenilir gıda ile beslenmesi büyük önem arz etmektedir. Başta tüketici sağlığının korunması olmak üzere ürettiğimiz ürünlerin ticarete konu olabilmesi için dünyaca kabul görmüş belli standartlarda üretilmesi gerekiyor. Bakanlığımız, bu amaca yönelik olarak hayvan sağlığı, bitki sağlığı, gıda ve yem güvenilirliğini sağlamaya yönelik olarak büyük adımlar atmıştır. Pandemi süreci işletme hijyeni ile birlikte kişisel hijyenin önemini de açıkça ortaya koymuştur. Hayvan sağlığı, bitki sağlığı ve yem güvenilirliği, gıda güvenilirliğinin sağlanmasında önemli parametreler olarak karşımıza çıkmaktadır.
Pandemi süreci bu konunun önemini daha da güçlendirmiştir. Gıdanın tarladan/çiftlikten başlayarak son tüketiciye kadarki gıda zincirinin tüm aşamalarında sürdürülebilir bir şekilde üretilmesi her bakımdan büyük önem arz etmektedir. Genel olarak gıda güvenilirliğinin sürdürebilir etkin bir şekilde sağlanmasına yönelik gerekli risk değerlendirmelerini yaparak; yem güvenilirliğini sağlamak, hayvan hastalıkları ile mücadele ve hayvan sağlığı hizmetlerini yürütmek, bitki sağlığını korumak, bitki hastalıkları ve zararlıları ile mücadele etmek vb. konularda görevli olan Gıda ve Kontrol Genel Müdürlüğü bu sorumluluk bilincinde tüketici sağlığının en üst düzeyde korunması amacıyla görev alanında bulunan tüm konularda çalışmalarını aralıksız sürdürecektir.