TEMMUZ-AĞUSTOS 2021 / ÖZEL HABER
Atıl araziler üretime kazandırılıyor
Bir tarım ülkesi olan Türkiye’de atıl durumda kalmış çok sayıda tarım arazisi ve mera alanları bulunuyor. Tarım ve Orman Bakanlığı Bitkisel Üretim Genel Müdürlüğü bu alanların etkili ve doğru kullanılması için çok önemli çalışmalar yapıyor. 2021 yılında hayata geçen Tarım Arazilerinin Kullanımının Etkinleştirilmesi Projesi ile Mera Islah ve Amenajman Projesinin detaylarını Tarla ve Bahçe Bitkileri Daire Başkanlığında görevli Birim Koordinatörü Ezgi Çoban ve Çayır, Mera ve Yem Bitkileri Daire Başkanlığında görevli Ziraat Mühendisi Abdülmuttalip İn ile konuştuk.
2021 yılında ülke genelinde uygulanması öngörülen Tarım Arazilerinin Kullanımının Etkinleştirilmesi Projesi ile ne amaçlanıyor?
Proje ile atıl, boş, nadas alanlar öncelikli olmak üzere insan ve hayvan beslenmesi açısından önemli ve stratejik öneme sahip hububat, baklagil, yağlı tohumlu bitkilerde yıl boyu ürün arzında sorun yaşanmaması, bitkisel üretimin artırılması, tarımsal hasılayı artırmak suretiyle ülke ekonomisine katkı sağlanması amaçlanmaktadır. Bu kapsamda tohum, fide, fidan dağıtımı, meyve bahçesi tesisi, aşılamayla çeşit değiştirme, ürün işleme, kurutma ve depolama tesisi kurulması planlanmıştır. Ayrıca işlemeli tarıma uygun olmayan arazilerde uygun tarımsal üretim yöntemleri kullanmak suretiyle tarımsal hasılanın arttırılması projenin amaçları arasında yer almaktadır.
PROJE İLE ÇELTİK TARIMINDA DAMLA SULAMA TEŞVİK EDİLİYOR
Projemiz kapsamında özellikle fazla su tüketimi olan çeltik gibi ürünlerde damla sulama sistemi kullanımının teşviki sağlanmaktadır. Proje ile 2021 yılında yaklaşık 10 bin dekar alanda çeltik üretiminde damla sulama sitemi kullanılarak çiftçilerimize örnek olacak uygulama başlatılmıştır. Proje uygulamaları ile tarla bitkilerinden hububat, yağlı tohumlu bitkiler, baklagiller ile tıbbi ve aromatik bitki türlerinde üretimin artırılması, nadas alanlarının daraltılması, işlemeli tarıma uygun olmayan alanlarda yeni tesis edilecek meyve bahçeleri ve sebze alanları yanında aşılama ile meyve bahçelerinin üretime kazandırılması ayrıca sebze ve meyve kurutma tesisleri kurulması amacıyla uygulanacak yatırımlar için toplam 99 milyon TL kaynak karşılığında 3,5 milyar TL milli ekonomimize katkı sağlanması beklenmektedir.
Haber Görseli
Ezgi Çoban Tarla ve Bahçe Bitkileri Daire Başkanlığı Sebze ve Seracılık Birim Koordinatörü
300 PROJE UYGUN GÖRÜLDÜ
Tarım Arazilerinin Kullanımının Etkinleştirilmesi Projesi nasıl uygulanıyor? Uygulama aşamalarını kısaca anlatır mısınız?
Proje kapsamında ülkemizde arz açığı bulunan ürün grupları arasında yer almakta olan hububat, baklagiller, yağlı tohumlu bitkiler ile sebze ve meyve türleri ile ürün işleme, kurutma ve depolama tesisi kurulması öncelikli olmak üzere; Bakanlığımızca hazırlanan proje formatına uygun olarak, 81 İl Tarım ve Orman Müdürlüğümüzden proje teklifleri alınmıştır.
İl Müdürlüklerimiz projenin amacına yönelik olarak illerinin ekoloji ve tarımsal potansiyeline uygun şekilde hazırladıkları 500’ün üzerinde projesini Bakanlığımıza iletmişlerdir. Söz konusu projeler, Genel Müdürlüğümüz nezdinde oluşturulan Proje Değerlendirme Komisyonu tarafından incelenmiş ve arazilerin kullanım durumlarına göre ürün öncelikleri ile bütçe imkânları doğrultusunda değerlendirilerek yaklaşık 300 proje uygun görülmüştür.
Akabinde, Cumhurbaşkanlığı Strateji Bütçe Başkanlığına iletilen projelerin illerimize göre türler bazında dağılımını içeren fizibilite etüdünün kabul edilmesi ile birlikte fide, fidan ve tohumların iklim koşullarına göre bir an önce toprakla buluşturulmasını sağlamak amacıyla Genel Müdürlüğümüz tarafından 81 İl Müdürlüğümüze kabul edilen proje ve ödenekleri ile ilgili detaylı yazımız ve ekleri gönderilerek uygulama ile ilgili faaliyetlerin başlaması sağlanmıştır. Bu aşamadan sonra il müdürlüklerimiz ayrılan ödenekler doğrultusunda fide, fidan ve tohumları temin ederek çiftçilerimizin kullanımına sunmuş ve mevsimine uygun olarak ekim dikimleri gerçekleştirilmiştir.
Bugüne kadar proje nerelerde uygulandı? Ne gibi geri dönüşler alındı?
Proje kapsamında kabul edilen 300 alt proje 81 ilimizde uygulanmaya başlanılmıştır. Proje faaliyetleri ürün türleri ile mevsimsel ve ekolojik koşullara göre ilkbahar, yaz ve sonbahar aylarında yürütülmektedir. İl Müdürlüklerimizden, çiftçilerimizden olumlu dönüşler olmuştur. İllerimizde uzun yıllardır (15-20 yıl) ekilip dikilmeyen boş bırakılmış arazilerin yeniden tarımsal üretime kazandırılması söz konusu olmuştur. Sayın Cumhurbaşkanımızın ifade ettiği “Ekilmedik bir karış toprak kalmasın” talimatının gereği olarak ekilebilecek her karış arazinin üretime kazandırılması bu bağlamda çok büyük önem taşımaktadır.
Projemiz ile ilgili izleme ve değerlendirme çalışmaları devam etmektedir. Müdürlüklerimizden dönemlik olarak ilerleme raporları alınarak genel değerlendirme yapılmaktadır. Bununla birlikte ilk yansımalar tamamen olumlu yöndedir.
MERA ISLAH VE AMENAJMAN PROJESİ İLE MERALAR İYİLEŞİYOR
BÜGEM olarak yürüttüğünüz bir diğer proje Mera Islah ve Amenajman Projesi. Mera ıslahı ve amenajmanı nedir, kısaca anlatır mısınız?
Ülkemizin çayır-mera alanları 14,6 milyon hektar alanı kaplamaktadır. Meraların kullanıcısı durumunda bulunan çiftçi aileler ve üreticiler bu alanlardan istifade ederken çoban ve bakıcı gideri dışında harcama yapmadan, sınırsız ve kontrolsüz bir şekilde bilinçsiz otlatmada bulunmaktadırlar. Bunun sonucu olarak yıpranan mera alanlarının yoğun baskı ve bakımsızlık sonucu ekolojik işlevselliğini yitirmesi söz konusu olabilmektedir.
Haber Görseli
Abdülmuttalip İn Çayır, Mera ve Yem Bitkileri Daire Başkanlığı Ziraat Mühendisi
Bu durumlarda mera alanlarının iyileştirilerek, etkin kullanımının sağlanması için ıslah edilmesi kaçınılmaz olmaktadır. Mera ıslah ve amenajmanı: düşük verimli, zayıf nitelikli mera alanlarının verimlerini ve yem kalitesini yükseltmek amacı ile yapılan çalışmaların tamamı olarak tanımlanabilir. Bu amaçla yapılan otlatma planı, tohumlama, yapay mera, gübreleme, yabancı ot kontrolü, toprak ve su muhafazası, otlatmayı kolaylaştırıcı tesisler, (gölgelik, sıvat, gölet, yalama taşı, kaşınma kazığı vb) yem bitkisi desteği, eğitim gibi yapılacak faaliyetlerin tamamı mera ıslah ve amenajmanının birer parçasıdır. Mera Islah ve Amenajman Projeleri İl Müdürlüklerimizce köy veya mahalle bazlı olarak hazırlanmaktadır. İller Proje Koordinatörü olarak belirlenmiş olan Ziraat Fakülteleri veya Araştırma Kuruluşları ile ortaklaşa proje hazırlığı yapmaktadırlar. Projeler 3 veya 5 yıllık olarak hazırlanmakta, Bakanlık tarafından uygun görülenlerin bütçesi onaylanarak iller tarafından uygulamaya geçilmektedir.
Bu proje ne zamandan beri devam ediyor? Ülke genelinde bugüne kadar uygulandığı alanlar nereler?
Mera Kanunu 1998 yılında yürürlüğü girmiştir. Mera alanlarının ıslahı için projelere 2000 yılından başlanmış olup düzenli olarak artan proje sayılarıyla hala devam etmektedir. 2000 yılından bugüne kadar bin 916 adet proje Bakanlıkça onaylanmıştır. Ülkemizde yaklaşık 12 milyon 630 bin 592 dekar alanda Mera Islah ve Amenajman Projeleri tamamlanmış veya devam etmektedir. Bu rakam toplam mera varlığımızın yüzde 8,6 gibi bir oranına tekâmül etmektedir. Bölgesel olarak değerlendirme yaptığımızda ise Karadeniz illerinde 454, Marmara'da 277, Akdeniz’de 177, Ege’de 207, Güneydoğu Anadolu'da 155, İç Anadolu’da 357 ve Doğu Anadolu Bölgemizde 289 adet proje Bakanlığımızca onaylanmış bulunmaktadır.
Mera ıslahını gerekli kılan en önemli sebepler neler?
Mera alanlarımız üreticiler için öncelikle ucuz yem kaynaklarıdır. Bunun yanında doğal ve sağlıklı hayvan besleme açısından da ayrı bir önem arz etmektedir. Hayvan yetiştiriciliğindeki girdi maliyetlerinin yüksek olması nedeni ile ucuz yem kaynakları üreticiler için cazip gelmektedir. Bu cazibe sonucu fırsatçı olarak yapılan meradan daha fazla istifade etme yaklaşımı, üreticiler arasında rekabet oluşturarak, yoğun otlatma baskısı ile mera alanlarına yapılan en büyük tahribatı ortaya çıkarmaktadır. Ancak merada ortaya çıkan bu tahribatın kısa zamanda telafisi maalesef olmamaktadır. Bu nedenle meraların belirli bir nizamla yönetilmesi ve bunun sürdürülebilir halde devamlılık arz etmesi gerekmektedir. Mera alanlarının ıslahını sadece hayvan besleme açısından değerlendirmek eksik olacaktır. Zira mera alanları ekosistemin önemli bir parçası olan doğal habitatlar olup yaban hayatlarını da içinde barındırmaktadır. Meraların erozyona karşı etkinliği, su verimi etkinliği, rekreasyon ve turizm alanında önemi, biyolojik çeşitlilik ve bitkisel gen kaynaklarının en önemli kaynağı olması yanında sayabileceğimiz birçok öneme sahip olduğu unutulmamalıdır.
MERA ISLAHI SONRASI YEM KALİTESİ ARTIYOR
Projenin uygulandığı bölgelerde uygulama öncesi ve sonrasında yem verimi açısından bir karşılaştırma yapmak mümkün mü?
Kesinlikle mümkün, bununla ilgili verim artışlarına dair iller etütlerini yapmakta ve yıllık olarak Bakanlığımıza verim kayıtlarını göndermektedirler. Yem verimi ve yem kalitesindeki artış yapılan sayımlarla tespit edilmektedir. Asıl önemli olan bu verim artışlarının hayvanlar üzerindeki olumlu sonuçlarını görebilmektir. Et ve süt veriminde ortaya çıkan artış üreticiler tarafından gözlemlenmektedir. Özellikle küçükbaş hayvancılıkta merada otlayan hayvanlarda döl veriminde ve ikizlik oranında üreticiyi fevkalade memnun eden artışlar ortaya çıkmaktadır. İyi meralarda otlayan hayvanlarda sağlık problemleri olmadığı gibi hayvanların sevk ve idaresi de kolay olmaktadır. Bakanlığımız, 2020 yılı içerisinde bir diğer projemiz olan Çayır Mera Islah Projeleri kapsamında yonca, macar fiğ, tritikale, korunga gibi yem bitkileri başta olmak üzere toplam 22 çeşit üzerinden 81 ilde 3248 ton yem bitkisi tohumu dağıtmıştır. Gerçekleşen proje sonuçları olarak kaliteli kaba yem elde eden üreticiler yem sıkıntısı endişesi yaşamadan otlatma sistemine uymaktadırlar, meralara baskı azalmakta sonuç olarak atıl alanların tarıma etkin kazanımı da bu şekilde sağlanabilmektedir.
Çayır ve mera kullanımı konusunda üretici nelere dikkat etmeli? Bu konudaki bilinçlilik yeterli mi?
Maalesef bu konuda yetiştiricilerimizin büyük bir kısmı otlatma mevsimlerine ve planlarına uymakta zorluklar yaşamaktadır. Bunun nedeni yem maliyetini düşürmek için yapılan fırsatçı rekabetin sonuçları olarak ortaya çıkabilmektedir. İllerde Mera Komisyonları kendi illerine ait otlatma sezonunu belirlemekte ve ilan etmektedir. Bu tarihler dışında yapılan otlatmalar kritik periyotlarda bitkilerin daha fazla tahrip olmasına neden olmak yanında çoğalmalarına da engellemektedir. Islah projelerinin uygulandığı yerlerde yapılan uygulamalar, takip ve eğitimler sonucu çiftçilerin daha bilinçli davrandığı otlatma planlarına dikkat ettiği gözlemlenmektedir. Bir diğer güçlük ise meralarda kapasitesinden fazla hayvan otlatılmasıdır, her üreticinin otlatma hakkı kadar hayvan sayısı ile meralardan istifade etmesi mera yönetimi açısından doğru uygulamalardır. İllerde Mera Komisyonları yapmış oldukları tahsis çalışmalarında çiftçi ailelerin ne kadar hayvan ile meralarda otlatma hakkı olduğunu ilan etmektedirler. Bu kurallara uymak ve mera alanlarının kullanım kapasitesine uygun sayıda hayvan otlatılmasını sağlamakla beraber çözüme en büyük katkıyı sağlamaktır.