OCAK-ŞUBAT 2022 / BİTKİSEL ÜRETİM
Verimi yükselten en etkili yöntemlerden biri: Bodur elma üretimi
Meyve yetiştiriciliğinde birim alandan elde edilecek verimin artırılması, ağaçları küçülterek birim alana daha fazla sayıda ağaç dikilmesi yoluyla sağlanır. Ağaçları küçültmede en etkili vasıta da bodurlaştırıcı anaç kullanmaktır. Bodurlaştırıcı anaçlar sadece birim alandan elde edilecek verimi artırmakla kalmazlar aynı zamanda verime yatma yaşını öne alırlar, kaliteyi artırırlar, bütün kültürel (budama, ilaçlama, hasat gibi) uygulamaları kolaylaştırırlar, maliyeti düşürürler ve kısaca meyve yetiştiriciliğini modernleştirirler.
Ülkemizde bodur meyvecilik son yılların yükselen yıldızı olsa da her yeni işte olduğu gibi problemlerle karşılaşılmaktadır. Bunların başında yanlış anaç seçimi, yanlış tür ve çeşit seçimi, uygun olmayan dikim sistemlerinin kullanılması, budama konusunun ihmal edilmesi ya da yanlış yapılması gibi durumları sayabiliriz.
Türkiye dünya elma üretiminde yaklaşık 3 milyon 600 bin tonla 4. sırada yer almaktadır. Ülkemiz elma üretiminin düzenli ve istikrarlı bir şekilde devam edebilmesi, değişen pazar isteklerine uyabilmesi ve en önemlisi dünyada önemli elma üreticisi ülkelerle rekabet edebilmesi elma üretiminde modern yöntem ve tekniklerin kullanılmasına bağlıdır.
Ülkemiz elma bahçelerinin halen büyük çoğunluğunun çöğür anaçlı ağaçlardan oluşması, kullanılan çeşitlerin önemli ölçüde dünyanın pazar isteklerine cevap verememesi, küçük arazilerde elma üretiminin yapılıyor olması ve bu sebeple maliyetlerin oldukça yüksek olması ülke elmacılığının en önemli sorunlarını oluşturmaktadır. Bu sorunların aşılması bütün dünyada tercih edilen bodur anaçlarla ve yeni çeşitlerle bahçelerin kurulması ve yetiştiricilikte modern yöntemlerin kullanılmasıyla mümkündür.
Haber Görseli
Dr. Şerif Özongun Eğirdir Meyvecilik Araştırma Enstitüsü Müdürü
Bodur Elma Yetiştiriciliğinin Avantajları
-
Erken yaşta meyveye yattıklarından yatırım masrafları ilk yıllarda geriye döner.
-
Ağaçların tamamı yerden budanabildiğinden budama iş gücü standart çeşitlerin 1/4’ü kadardır. Aynı zamanda arzu edilen terbiye sistemini uygulamak daha kolaydır.
-
Sık dikim yapıldığı için kuvvetli gelişen anaçlardan oluşmuş bahçelere göre döllemenin daha kolay olması nedeniyle, her yıl ve düzenli ürün alınmaktadır.
-
Dikimden sonra hemen verim elde edilip ilk yıllarda kâra geçildiğinden değişen şartlar ve pazar isteklerine uyabilen yeni tür ve çeşitler yetiştirilebilmektedir.
-
Hastalık ve zararlılarla mücadele, seyreltme ve hasat gibi kültürel işlemlerin yerden yapılabilmesi nedeniyle üretim maliyetinde azalma ve iş gücünde tasarruf sağlanmaktadır.
-
Meyve verimi ve kalitenin yüksek olması yanında gölgelenme ortadan kalktığı için iyi ve yeknesak bir renk oluşumu gerçekleşmektedir.
Bodur Elma Yetiştiriciliğinin Dezavantajları
-
Daha fazla bilgi ve deneyim gerektirmektedir. Elma yetiştiriciliğinde bodurluk sağlayan klon anaçlarının kullanımı Türkiye’de daha yeni olduğu için kültürel işlemler konusunda da üreticilerimiz tam ve yeterli bilgiye sahip değillerdir. Özellikle budama ve terbiye konusundaki yetersizlik önde gelen sorunlardan birisi olarak kendini hissettirmektedir.
-
İlk yıllardaki yatırım masrafları diğer bahçelere göre daha fazladır. Ancak geri dönüşün hızlı olması bu dezavantajı ortadan kaldırmaktadır.
Anaç Seçimi
-
Anaç seçiminde dikkat edilecek başlıca hususlar
-
Kalem gelişiminin kontrolü (bodurluk),
-
Kalem verimliliğinin erkencilik ve olgunluğa etkisi,
-
Toprak ve iklim adaptasyonu,
-
Düşük sıcaklığa tolerans,
-
Hastalıklara dayanım,
-
Böceklere tolerans/dayanım,
-
Mevcut ağaç büyüklüğü yayılışı tam olarak kontrol edildiğinde çok bodur anaçlar üzerinde, kuvvetli anaçlar üzerindeki ağaçların onda birinden daha küçük, ufacık ağaçlar elde edilir. Ağaç büyüklüğü, ağaç yoğunluğunu sınırlandırır ve ağaç yoğunluğu dekara erken ürünü etkiler. Düşük yoğunluktaki bodur ağaçlar belirlenen alana tam olarak doldurulmazsa ve yüksek yoğunlukta büyük ve güçlü ağaçlar olmazsa dekara verim düşük olur.
Çeşit Seçimi
-
Bodur elma yetiştiriciliğinde anaç seçiminden sonraki aşama çeşit seçimidir. Pazar durumu, iklim, yetiştiricilik bilgisi, kullanılan anaç gibi faktörler göz önünde tutularak amaca en uygun çeşit seçilmelidir. Hemen her bölgede yetiştiriciliği yapılabilen elma, üretim miktarı bakımından yumuşak çekirdekli meyve türleri içinde ilk sırada yer almaktadır. Bugün dünyadaki elma çeşitlerinin sayısı 10 bini aşmış olup, Türkiye’de bu sayı 500 civarındadır. Ülkemiz, elmanın anavatanlarından birisi olmasına rağmen ticari anlamda yetiştiriciliği yapılan çeşitlerin sayısı azdır. Her yıl çok sayıda yeni elma çeşidi geliştiriliyor olsa da üreticilerin bunları benimsemesi zaman almaktadır. Dünyadaki elma üretiminin hala yaklaşık yüzde 19’unu Red Delicious, yüzde 17’sini ise Golden Delicious çeşitlerinin oluşturması buna en güzel örnektir.
-
Elma, farklı ekoloji ve toprak yapılarına uygun çeşit ve anaç zenginliğine sahip olması nedeniyle diğer birçok meyve türüne göre daha geniş bir yelpazede yetiştirilebilmektedir. Bununla birlikte üretimin belirli bölgelerde yoğunlaştığı görülmektedir. Geniş bir alanda yetiştiriciliği yapılan elmada, uluslararası alanda pazar yakalama şansı çok düşüktür ve rekabet oldukça fazladır. Bu sebeple en iyi çeşidi en düşük maliyetle üretmek zorunludur. Ayrıca uluslararası ticareti elinde tutan şirketler, pazarların oluşmasında oldukça etkindir. Yani üretilen çeşidin marka değerinin oluşturulması mecburidir.