Ters laleler boynunun bükük olması, toprağına akıttığı damlalar ve renkleriyle çeşitli hikâyelere konu olmuştur. Bunlardan birine göre Hz. Hasan ve Hüseyin’in Kerbela’da katledilişlerinden dolayı boynu büküktür. Hristiyan rivayetlerinde ise Hz. İsa’nın çarmıha gerilişine şahit olan Hz. Meryem’in gözyaşlarının düştüğü yerde ters lale yetişmeye başlamıştır.
Güzel ve çekici çiçekleri ile dikkat çeken bir cins olan Fritillaria üyeleri ilaç ve kozmetik sanayiinde ham madde kaynağı olarak kullanılan önemli bitkilerdendir.
Ters lalelerin dünyada 200, ülkemizde ise 50’ye yakın çeşidi bulunmaktadır. Fritillaria cinsi Yunanistan’da 25, Rusya’da 22 ve İran’da 18 taksonla temsil edilmektedir.
TÜR KORUMA EYLEM PLANI 2015 YILINDA HAZIRLANDI
Ters lale çeşidinin en fazla olduğu ülke konumundaki Türkiye’de, en fazla Fritillaria türü Akdeniz ve Doğu Anadolu Bölgelerinde görülmektedir. Sadece tip lokalitesi bilinen Baskil lalelerine ise Elazığ’ın Baskil ilçesindeki doğal yetişme alanı dışında rastlanmamıştır.
İlk defa 1998 yılında toplanan ve bilim dünyasına Fritillaria baskilensis ismi ile kazandırılan Baskil lalesi, ülkemizin endemik ters lale türlerinden biridir.
Baskil lalelerinin soğanları 1,5 cm çapında ve küreseldir. Gövdesi 9-13 cm boyunda dik ve pürüzsüzdür. Mızrak şeklinde 4-5 yapraklı, yaprak dizilişi alternat olan bu tür çoğu zaman tek çiçek açar. Çiçeklerin tozlaşması böceklerle sağlanmaktadır. Çiçeklenme dönemi mart-nisan aylarıdır. Toprağın kar örtüsünün kalkması veya azalması sırasında gövde ve dip yapraklarını verir. Nisan ayı sonlarında yaprak ve gövde oluşumu tamamlanır. Mayıs ayının ortasında bitki tohuma geçmekte ve haziran ayı başlangıcına kadar da tohumlarını dökmektedir. Baskil lalesinin tohumları kahverengidir.
Yaz aylarında aşırı sıcaklara dayanıklı olan türün yaşam alanı taşlık kayalık yamaçlardır. Dağların etek kısımlarında doğal yayılışa sahip tür, 1000 ila 1600 m rakım aralığında yaşamını sürdürmektedir. Yaklaşık 20 dekarlık dar bir alanda doğal olarak yetişmektedir. Bu kadar dar bir alanda yaşamasından dolayı nesli tükenme tehlikesi altındadır.
Türkiye, bulunduğu iklim kuşağı göz önüne alındığında özellikle tohumlu bitkiler açısından oldukça zengin sayılabilecek bir konuma sahiptir. Birçok türün neslini devam ettirmesi veya yaşamını uzun yıllar sürdürebilmesi amacıyla Doğa Koruma ve Milli Parklar Genel Müdürlüğünce Tür Eylem Planları hazırlanarak uygulamaya konmuştur. 2015 yılında hazırlanan Baskil Lalesi Tür Koruma Eylem Planı’nın da katkısıyla Baskil lalesini izleme ve koruma çalışmaları devam etmektedir.