TEMMUZ-AĞUSTOS 2022 / RÖPORTAJ
Sağlıklı hayvan, kurban seçiminin ön şartı
Kelime anlamı “Allah’a yaklaşma” olan kurban, Hz. İbrahim’den bu yana maddi güce sahip Müslümanların her yıl yerine getirdikleri bir ibadet. Kurban Bayramı'ndan günler önce Türkiye’nin dört bir yanından küçükbaş ve büyükbaş hayvanlar şehirlerde kurulan kurban pazarlarına getiriliyor. Peki, bu kurbanlık hayvanları alırken ve keserken nelere dikkat etmeli, neleri mutlaka yapmalı ya da yapmamalıyız? Kurban kesimi öncesi ve sonrası dikkat edilmesi gerekenleri Gıda Kontrol Genel Müdür Vekili Dr. Durali Koçak ile konuştuk.
Kurbanlık hayvanları alırken nelere dikkat edilmesi gerekir?
Vatandaşlarımız kurbanlık hayvan alırken öncelikle hayvanın sağlık durumuna dikkat etmelidirler. Bu aynı zamanda dini bir zorunluluk. Kurban edilecek hayvan sağlıklı ve kusursuz olmalıdır. Ayrıca hayvanların küpesinin bulunup bulunmadığı mutlaka kontrol edilmelidir.
Bilindiği gibi dini yönden hayvanların yaş durumuna dikkat edilmelidir. Kurban edilebilmesi için koyun ve keçide bir, sığır ve mandalarda iki, devede ise beş yaşını doldurmuş olması gerekmektedir. Ancak altı ayını tamamlayan koyun bir yaşını doldurmuş gibi gösterişli olması halinde kurban edilebilmektedir.
Gözle yapılan dış bakıda, hayvanın kılları düzgün ve parlak, bakışları ve dış görünümü canlı olmalıdır.
Yüksek ateş, salya ve göz akıntısı olmamalıdır.
Pis kokulu ishal ve burun akıntısı olmamalıdır.
Öksürük ve nefes darlığı olmamalı, çevreye karşı aşırı tepkili veya çok duyarsız olmamalıdır.
Hayvanlarda yara, şişlik, ödem ve topallık olmamalıdır.
Cinsiyet organları ve memede kötü kokulu akıntısı bulunmamalıdır.
Hayvan varlığının devamı açısından öncelikle erkek hayvanlar kurban olarak tercih edilmeli, çok zayıf, gebe hayvanlar kurban edilmemelidir.
Satışı yapılan hayvanların kayıtlardan düşülebilmesi maksadı ile kurbanlık hayvan satışını yapan satıcıların, büyükbaş hayvanlarda hayvan pasaportunu, küçükbaş hayvanlarda nakil belgelerini en yakın İl/İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğüne teslim etmeleri kayıt sistemi açısından önemlidir.
İLLER ARASI SEVKLERDE KÜPELEME ŞART
Kurbanlık hayvanların sevk ve satışında önemli olan noktalar nelerdir?
Hayvanlar küpelenerek kayıt altına alınmış olmalıdır. İl içi nakillerinde büyükbaş hayvanların pasaportlarının, küçükbaş hayvanların ise nakil belgesinin hayvanların beraberinde bulundurulması zorunludur. Bu belge kontrol edilmelidir. İller arası sevklerde ise bunlara ilaveten il/ilçe müdürlüklerinden veteriner sağlık raporu alınması gerekmektedir. İstanbul ili Avrupa yakasına hayvan sevklerinin özel bir durumu nedeniyle, İstanbul iline 24 Haziran 2022 tarihinden itibaren kurbanlık hayvan girişine izin verilecek olup, Anadolu’dan İstanbul ili Avrupa yakasına sevk edilecek kurbanlık hayvanlar için bazı şartların yerine getirilmesi gerekmektedir:
Hayvanlarda sevk günü şap hastalığı belirtisi bulunmamalıdır.
Hayvanlar doğumlarından itibaren işletme değiştirmemiş olmalı veya en az 3 aydır halen bulundukları işletmede barındırılmış olmalıdır.
İşletmenin 10 km çevresinde de en az 3 aydır şap hastalığı görülmemiş olmalıdır.
Hayvanlar sevk öncesinde 30 gün süre ile bir işletmede izole edilmeli, bu süre sonunda bütün hayvanlar şap virüsü varlığı yönünden teste tabi tutulmalı ve sonuçları negatif olarak bulunmuş olmalıdır.
Bu süre zarfında bu işletmenin 10 km çevresinde şap hastalığı çıkmamış olmalıdır.
Kesim öncesi hayvanın beslenmesi nasıl olmalıdır?
Öncelikle hayvanların barınma koşullarına dikkat edilmeli, bulundukları ahır ve ağıllar uygun şekilde aydınlatılmalı ve havalandırılmalıdır. Suluk ve yemlikleri temiz olmalıdır.
Hayvanlara yeteri kadar temiz su ve kaba yem verilmelidir. Verilen yemler kokuşmuş, küflü ve yabancı maddelerle bulaşık olmamalıdır. Kurbanlık hayvanlara rasgele ilaç, aşı, vitamin, hormon ve hormon benzeri maddeler uygulanmamalıdır.
Kurban kesimi yapan kişinin nelere dikkat etmesi gerekir?
Öncelikle kurbanlık hayvana acı çektirilmemeli ve eziyet edilmemelidir. Tercihimiz kurbanlık hayvanların, Bakanlığımızdan Şartlı Onay/Onay Belgesi almış kesimhaneler ile Kurban Hizmetleri Komisyonlarının belirlediği kesim yerlerinde kesilmesidir.
KURBAN KESİMİ BU İŞTE UZMAN OLANLAR TARAFINDAN YAPILMALI
Kurbanlık hayvanlar, kasaplar ve eğitim görmüş kişiler tarafından kesilmeli, kesim işlemi hayvana ıstırap verilmeden süratli bir şekilde yapılmalıdır.
Köylerde ve kesim yeri bulunmayan yerlerde ise kendi bahçelerinde, cadde, sokak ve parka bakmamak kaydıyla, usulüne uygun olarak ve çevreye zarar vermeyecek şekilde ehil kişilerce kesilmelidir. Kasaplar; su geçirmeyen önlük, maske, eldiven, su geçirmez çizme kullanmalıdır.
Kurbanı kesen ve hayvanı yüzerek et taksimi yapan kimselerin etle temas eden uzuvlarında yara olmaması, bu durumda olanların kesim, yüzme ve et taksimi işini yapmaları zorunlu ise hijyenik eldiven kullanmaları gerekmektedir. Derinin yüzülmesi sırasında derinin dış kısmı ile etin teması önlenmelidir.
Kesim sonrası etlerin parçalanması ve muhafazası neye göre yapılmalıdır?
Çevre temizliği için gerekli tedbirler alınmalıdır. İşkembe ve bağırsaklar geciktirilmeden çıkarılmalıdır. İç organların çıkarılması sırasında işkembe ve bağırsak içeriğinin ete bulaşması önlenmelidir.
İşkembe ve bağırsak içerikleri kesim yerinden ayrı bir yerde poşet, çöp bidonu, konteynır veya çukurlara boşaltılmalı, çevre kirletilmemelidir.
Kesilen hayvanlara ait hastalıklı organlar, kesim sırasında oluşan atıklar, kist hidatik riskine karşı karaciğerler ve akciğerler kesinlikle evcil ve yabani hayvanlara verilmemelidir.
Anormal görünüşe sahip, normalden büyük, kokulu ve iltihaplı, su keseleri ve şişkinlikleri bulunan iç organlar ile kokulu ve iltihaplı, kanı pıhtılaşmayan etler mutlaka veteriner hekime muayene ettirilmelidir.
Kurbanlık etleri vakit geçirilmeden soğutulmalıdır. Sakatatlar 3°C’ye, diğer etler 7°C’ye veya daha düşük sıcaklıklara soğutulmalı ve bu sıcaklıklarda muhafaza edilmelidir.
Etler buzdolabında bir hafta bozulmadan tazeliğini muhafaza edebilir. Uygun büyüklüklerde ambalajlanıp buzlukta dondurulmak suretiyle daha uzun süreler muhafaza edilerek tüketilebilir.
Etlerin diğer bir saklama şekli de kavurma yapmaktır. Kavurma yapılan etler uygun şartlarda daha uzun süre saklanabilir.
İşkembe ve bağırsaklar çok iyi temizlendikten sonra değerlendirilmelidir. Temizlik için sağlığa zararlı kimyasal maddeler kullanılmamalıdır. Sakatat çok çabuk bozulduğu için kısa sürede tüketilmelidir.
Sağlıklı et tüketimi açısından vatandaş kesim sonrası nasıl bir yol izlemeli?
Taze etler gıdaların muhafazası amacıyla üretilmiş uygun malzemelerde taşınmalıdır.
Ayrıca etlerin kokuşma ve bozulmanın önlenmesi için hava alacak şekilde taşınması gerekmektedir.
ETLER BİR GÜN DİNLENDİRİLDİKTEN SONRA PARÇALANMALI VE TÜKETİLMELİ
Mümkünse etlerin en az bir gün dinlendirildikten sonra parçalanması ve tüketilmesi daha uygundur. Bir anda gereğinden fazla tüketilmemelidir.
Tarım ve Orman Bakanlığının kurbanlık hayvanlarla ilgili vatandaşlara yardımcı olmak amacıyla yürüttüğü bir çalışma var mı?
Bakanlığımız tarafından geliştirilen sistemler sayesinde vatandaşlarımız kurbanlık hayvanların tür, ırk, cinsiyet ve yaş bilgilerini küpe numarası ile sorgulayabilmesi mümkündür.
KURBAN SORGULAMA UYGULAMALARI VATANDAŞIN HİZMETİNDE
Bunlardan biri de 2020 yılında uygulamaya konulan “TÜRKVET” isimli mobil uygulamadır.
Bu uygulamanın yanı sıra VKüpe Sorgulama", "HaySag"gibi mobil uygulamaları ile https://hayvanbilgi.tarim.gov.tr/ web sayfasından da bu bilgiler sorgulanabilmektedir.
Her yıl kurbanlık hayvanların taşıması gereken özellikler, kurbanlık hayvan alırken, keserken ve kurban etinin muhafazasında dikkat edilmesi gereken hususların yer aldığı “Kurban Rehberi” ile mobil uygulamalar hakkında vatandaşlarımızın bilgilendirilmesi amacıyla “Kurban Afişi” hazırlanmaktadır.
“Kurban Rehberi” Bakanlığımız web sayfasında ve “HaySag” mobil uygulamanın duyurular kısmında da yayınlanmakta olup, buralardan daha detaylı bilgiye ulaşılabilmektedir.